Basisstof 6: nature vs nurture

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

Mevr. Zwijns ([e-mail])

WELKOM!

Biologen houden zich bezig met de levende natuur.

Een levend wezen noem je een organisme

Regels

Actief meedoen

Aandacht voor elkaar

Als ik praat...

Mededelingen

Aan het einde van deze les:

• kun je het verschil tussen nature en nurture uitleggen
• kun uitleggen wat DNA hiermee te maken heeft

Herhaling 

+ huiswerk bespreken

Vragen over huiswerk?

Overzicht genetica

Lethale factoren + multiple allelen

• Maak de opdrachten die in de classroom staan
  
  
• Hulp nodig? kom naar mijn bureau
• Klaar? Lees basisstof 6 alvast door

Letale factoren

9 jongen.

Fenotype

6 Grijs

3 Bruin

Welk percentages zou je verwachten bij deze allelen?

Letale factoren

9 jongen.

Fenotype

6 Grijs

3 Bruin

Welk percentages zou je verwachten bij deze allelen?

Multiple allelen

Als er van een gen of erfelijk kenmerk meer dan twee varianten of allelen voorkomen in de populatie, dan spreekt men van multiple allelen

Voorbeeld?

Multiple allelen

Co-dominant en 

Dominant-recessief

Notatie:

IA, IB, i

I A I A	Bloedgroep A
I A i	Bloedgroep A
I B I B	Bloedgroep B
I B i	Bloedgroep B
I A I B	Bloedgroep AB
ii	Bloedgroep O

Kan de eigenschap (zwart) X-chromosomaal zijn of niet?

1. Ja, dat zou kunnen
2. Nee, dat kan niet
3. Te weinig informatie

X-CHROMOSOMAAL DOMINANT - XA

X-CHROMOSOMAAL RECESSIEF - Xa

X chromosomale overerving

1. Zieke vader + gezonde moeder -->
   zieke dochters (als dominant) of draagsters (als recessief)
   gezonde zonen
2. Gezonde vader + draagster moeder -->
   gezonde dochter of draagsters; NOOIT een zieke dochter
   zieke en gezonde zonen
3. Gezonde vader + zieke moeder -->
   zieke moeders geven altijd hun X aan hun zonen --> zieke zonen
   

Basisstof 6: nature vs nurture

Thema 3: genetica

Nature-nurturedebat

Wordt ons gedrag meer bepaald door aangeboren of aangeleerde eigenschappen?

Sleep het kenmerk naar nature of nurture.

Nature

Nurture

Haarkleur

Met bestek eten

Gluten-

allergie

Lengte

Kunnen schrijven

Nature-nurture

Fenotype = milieu + genotype

Welke speelt een grotere rol?

Herhaling in generaties van: alcoholisme, huiselijkgeweld en misbruik.

Maar ook: creativiteit, verlegenheid, rekenvaardigheid.

Wat denk jij dat de grootste rol speelt bij het bepalen van eigenschappen?

1. Nature!
2. iets meer nurture dan nature
3. iets meer nature dan nurture
4. Nurture!

Tweelingonderzoek

Een-eiige tweeling met hetzelfde genotype 

(nature).

Onderzoek naar verschillen in fenotype als gevolg van het millieu. 

(nurture)

Plot twist: Epigenetica!

Epigenetica

Bestudeert het mechanisme dat allelen in een organisme aan- en uitzet en de invloed van milieu factoren hierop

-> Epigenoom

Aan of uitzetten van genen

Epigenetica

Door epigenischte mechanisme (aan of uit zetten van genen) kunnen organismen kan zich snel aanpassen aan veranderingen in omgeving

Epigenetica

Eeneiige tweelingen later in hun leven duidelijkere verschillen in uiterlijk en gedrag

Genotype is gelijk, maar verschil in welke genen aan of uit staan

In hoeverre ben jij al klaar voor een toets genetica?

😒🙁😐🙂😃

Wat heb jij nog nodig van je docent? Welke onderwerpen behoeven nog aandacht of herhaling?

Basisstof 6: opdrachten

• Lees basisstof 6 goed door 
• Maak de bijbehorende opdrachten
  
  
• Hulp nodig? kom naar mijn bureau
• Klaar? Maak de context opdracht
  aan het einde van het hoofdstuk

Aan het einde van deze les:

• kun je het verschil tussen nature en nurture uitleggen
• kun uitleggen wat DNA hiermee te maken heeft

Huiswerk

Lees basisstof 5 goed door

Maak de bijbehorende opdrachten

EXTRA INFO