Les 2, 11.2

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Wat gaan wij vandaag doen?

• Voortplantingstoets bespreken
• Uitleg 11.2
• Aan de slag met opdrachten
•  Oude examens oefenen 11.2
• Afsluiting

11.2 Chromosomen doorgeven

Leerdoelen 

• Je kunt beschrijven hoe chromosomen doorgegeven worden.
  
• Je kunt uitleggen wanneer uit een bevruchte eicel een jongen of een meisje ontstaat.
  
• Je kunt uitleggen waardoor geslachtscellen van een mens 23 chromosomen bevatten.
  
• Je kunt uitleggen waardoor je lichaamscellen dezelfde chromosomen bevatten.

Chromosomen doorgeven

In de eierstokken

In de teelballen

Genen en geslachtschromosomen

Gewonde lichaamscel = 46 chromosomen

Waarvan 2 geslachtschromosomen (XX of Xy)

Per eigenschap 2 genen (één van vader en één van moeder)

Geslachtscel = 23 chromosomen> Zaadcel of eicel

Waarvan 1 geslachtschromoom

Per eigenschap 1 gen (die kun je doorgeven aan je kind)

Uitleg chromosomen doorgeven

Naast de 22 normale chromosomen worden ook de geslachtschromosomen doorgegeven door elk van de ouders

Het geslachtschromosoom in de eicel is altijd een X. Moeder geeft namelijk altijd een X chromosoom door

Vader kan met zijn zaadcellen

een X chromosoom doorgeven,

maar hij kan ook een Y chromosoom 

doorgeven

Mitose en Meiose

Mitose is gewone celdeling en Meiose is reductiedeling

Mitose en meiose

Meiose:

• Reductiedeling
• Functie: Maken van geslachtscellen

Mitose:

• Gewone celdeling
• Functie: bijmaken van lichaamscellen voor groei, vervangen en herstel

meiose

meiose

Mitose

Meiose

Mitose

Zijn er nog vragen:

Opdrachten maken

- Zelfstandig of in groepjes opdrachten maken(Keuze aan jullie)

- Zoek een plekje op in het lokaal waar je rustig kan werken

Er vindt celdeling plaats om zaadcellen te maken. Is dit mitose of meiose?

1. Mitose
2. Meiose

Hoe wordt dit ook wel genoemd?

1. Mitose
2. Meiose

Wat is het verschil tussen mitose en meiose?

1. Bij mitose worden geslachtscellen gemaakt
2. Bij meiose worden geslachtscellen gemaakt

De cellen uit het vruchtwater vermeerderen zich voordat ze worden onderzocht.
7 Vermeerderen deze cellen zich door gewone celdeling (mitose)? En door reductiedeling (meiose)?

1. Alleen door gewone celdeling.
2. Alleen door reductiedeling.
3. Zowel door gewone celdeling als door reductiedeling.

Bij welke deling worden chromosoomparen gescheiden?

1. Mitose
2. Meiose
3. Zowel mitose als meiose
4. Zowel niet in mitose als meiose

Ze je in de afbeelding hiernaast de meiose of mitose?

Ze je in de afbeelding hiernaast de meiose of mitose?

1. Meiose
2. Mitose
3. Beiden
4. Niet te zeggen

Mitose

Meiose

Cellen kunnen zich op 2 manieren delen: via mitose of meiose. Welke celdeling hoort bij welke cellen?

MITOSE

MEIOSE

HUIDCELLEN

ZAADCELLEN

BLOEDCELLEN

SPIERCELLEN

EICELLEN

BOTCELLEN

Door welke celdeling is de eicel ontstaan?
A) mitose
B) Meiose
C) Gewone celdeling

1. Mitose
2. Meiose
3. Gewone celdeling

Clara is zwanger. Bij Clara wordt een vruchtwaterpunctie uitgevoerd. Hierbij wordt met een naald wat vruchtwater opgezogen. In het vruchtwater bevinden zich losse cellen van het embryo. Door deze cellen te onderzoeken, kan worden bepaald of het embryo genen voor taaislijmziekte heeft.
De cellen uit het vruchtwater vermeerderen zich voordat ze worden onderzocht.
Door welke type deling vermeerderen deze cellen zich?

1. Meiose
2. Mitose

Het organisme hiernaast heeft 4 chromosomen in cellen van zijn maag. Welk proces zie je hiernaast getekend?

1. Meiose
2. Mitose

Een lichaamscel van een hond heeft 78 chromosomen. Hoeveel chromosomen heeft een geslachtscel van een hond?

Een kameel heeft in de eicel 36 chromosomen. Hoeveel chromosomen heeft zij in een beencel?

1. 36
2. 46
3. 21
4. 72

Katten hebben 38 chromosomen.
Hoeveel chromosomen zitten er in een eicel van een kat?

Chromosomen bestaan uit DNA en .............

Een bepaalde mierensoort heeft in zijn cellen 2 chromosomen. Hoeveel chromosomen zitten er in een eicel van deze mieren?

Sleep naar de juiste deling

Mitose 

Meiose

Voor de vorming van geslachtscellen.

Voor de vorming van lichaamscellen.

Chromosomen paar

Chromosoom

Geslachtschromosomen

Hoeveel chromosomen heeft de mens?

Mitose

Meiose

Katherina zegt: De eicel bepaalt het geslacht bij de bevruchting.

Marnix zegt: De chromosomen van de man bestaan uit 22 paar gelijke chromosomen en 1 paar ongelijke chromosomen.

Wie heeft gelijk?

1. Beide hebben gelijk
2. Alleen Katherina heeft gelijk
3. Alleen Marnix heeft gelijk
4. Beide hebben ongelijk

Hieronder staan 5 verschillende fasen van de meiose. Ze staan echter niet in de juiste volgorde. Zet de fasen van de meiose in de juiste volgorde.

Mitose

Zet de fasen van de mitose in de juiste volgorde.

1

2

3

4

5

6

in welk deel bevinden zich chromosomen

Je gaat nu de examenvragen maken, succes!

Vraag 1.Er bestaan tussen soorten organismen grote verschillen in het aantal chromosomen dat in gewone lichaamscellen voorkomt.
Het grootste aantal chromosomen is gevonden bij de varen Ophioglossum reticulatum: 1260.
Mieren van de soort Myrmecia pilosula hebben het kleinste aantal. Vrouwtjes van deze diersoort hebben slechts twee chromosomen per cel.

Hoeveel chromosomen bevat een eicel van de mier Myrmecia pilosula?

Vraag 2. Eén van de genen op chromosoom 21 is betrokken bij het omzetten van geluidsprikkels in impulsen.
Hoe vaak komt dit gen voor in een spiercel van iemand met het syndroom van Down?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 23

Vraag 3. Het extra chromosoom 21 is afkomstig uit een geslachtscel van één van de ouders. Er is dan iets fout gegaan bij de celdeling waarbij deze cel ontstond.

Hoe heet het type celdeling waarbij geslachtscellen van een mens worden gemaakt?

Vraag 4. Uit de afbeelding blijkt, dat alleen bij vrouwtjes van de sluipwesp de chromosomen in paren voorkomen in de gewone lichaamscellen.
Hoeveel paren chromosomen bevinden zich in de kern van een gewone lichaamscel van een vrouwelijke sluipwesp?

Afsluiting

• De twee vragen "Hoe bewijs je dat je het leerdoel beheerst?''

 en ''Wat heb ik geleerd en waar moet ik nog extra aandacht aan besteden?'' uitwerken voor de leerdoelen .