H5: Investeren moet!

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom bij Economie

- Boek, schrift, rekenmachine op tafel

- telefoon uit zicht

Planning vandaag:

- start hoofdstuk 5

- par. 5.1 deel 1 maken

- nakijken / bespreken / theorie

- par. 5.1 deel 2 maken

Bijzonderheden

SO nagekeken, opdracht nog niet (komt deze week). 

- toets H5: over ong. 3 weken 

Planning deze week:

par. 5.1 en 5.2

par. 5.1

lesdoelen

• Je kunt aangeven wat de functie van een balans is.
  
• Je kunt voorbeelden geven van vaste en vlottende activa.
  
• Je kunt voorbeelden geven van liquide activa.
  
• Je kunt de debetzijde van een balans opstellen.

Start hoofdstuk 5

Bedrijfseconomie: Investeren moet!

- lezen blz. 128 bezittingen en schulden

 en blz. 129 soorten bezittingen

- maken: opdracht 1 t/m 6

                         Nakijken

• 1 a. Bij voorraad goederen, dit zijn de goederen die het bedrijf wel al heeft, maar nog niet zijn verkocht.
  
•  b. Het pand en de bedrijfsauto zijn eigendom van het bedrijf.
  
•  c. Een bedrijf heeft altijd contant geld nodig als wisselgeld of om kleine uitgaven te doen.
  
•   Geld op de bank wordt gebruikt voor betalingen aan bijvoorbeeld leveranciers
   
• 2a. Aan de debetzijde staan alle bezittingen van de onderneming.
   Aan de creditzijde zie je hoe de onderneming de bezittingen heeft gefinancierd. 
•  b. Aan de debetzijde staan de bezittingen en aan de creditzijde het geld dat in de onderneming is gestoken. Deze twee bedragen moeten altijd aan elkaar gelijk zijn. Anders zijn er bezittingen waar niet voor betaald is of is er geld uitgegeven zonder dat er iets voor gekocht is.
   
• 3a. € 9.570 ÷ 330 per drone = 29 drones.
  
•  b. Het bedrag van de lening wordt lager.
  
•  c. De auto zal van de balans verdwijnen.
   
• 4a. vlottende activa: voorraad 
• b. vaste activa: bedrijfsauto 
• c. vaste activa: inventaris 
• d. vlottende activa: debiteuren
  

• 5. Debiteuren zijn klanten die nog schulden bij de onderneming hebben. De schulden van een ander zijn bezittingen van de onderneming.
  
  
  
• 6a. De inkoopwaarde van Smart&Phones A, B en D =  (200 × € 155) + (175 × € 190) + (320 × € 235) = € 139.450
•   De inkoopwaarde van 250 SmartPhones C = € 191.950 – € 139.450 = € 52.500.
  
•   De inkoopprijs van 1 SmartPhone C = € 52.500 ÷ 250 = € 210. 
•  b. De waarde waarvoor de goederen zijn ingekocht staat op de balans, omdat dit de waarde van het bezit is.
  
•  c. waarde van de voorraden:
  
•   Smart&Phone A: (200 – 85 =) 115 × € 155 =    €   17.825
  
•   Smart&Phone B: 175 × € 190 =                             €  33.250
  
•   Smart&Phone C:                                                         €              0
  
•   Smart&Phone D: (320 – 63 =) 257 × € 235 = €   60.395
  
•                                                                   45 × € 332 = €    14.940 +
  
•   Totaal voorraad                                                          €   126.410
  

Theorie 'balans'

balans

overzicht van bezittingen en schulden 

linkerkant = bezittingen (debetzijde / activa)

rechterkant = financiering van de bezittingen (creditzijde / passiva)

Links en rechts moet altijd in evenwicht zijn!

vaste activa = 

bezittingen die langer dan een jaar mee gaan (bijv. bedrijfspand, bedrijfsauto)

vlottende activa

bezittingen die korter dan een jaar mee gaan (bijv. voorraden, debiteuren)

theorie 'liquide activa'

blz. 130 en 131

liquide activa =

betaalmiddelen waarmee het bedrijf direct kan betalen

• opdracht 7 en 8 klassikaal:
• 7a. kas + € 1,25
  
•  b. kas + € 60     bank + € 35
•  c. geen wijzigingen
  

• 8. totaal liquide middelen op 1 januari € 950 + € 435 = € 1.385
  
•  totaal liquide middelen op 20 februari € 1.385 + € 2.735 – € 2.450 = € 1.670
  
•  kas = € 1.670 – € 700 = € 970
  

Maken: vraag 9: balans opstellen

Daarna verder met par. 5.2: 11, 12 en 13.

Debet		Credit
Pand	€ 123.000	Eigen vermogen	€ 426.645
Machine	€ 20.000
Inventaris	€ 1.500
Voorraad	€ 254.000
Debiteuren	€ 245
Bank	€ 25.600
Kas	€ 2.300
Totaal	€ 426.645	Totaal	€ 426.645

par. 5.1

lesdoelen

• Je kunt aangeven wat de functie van een balans is.
  
• Je kunt voorbeelden geven van vaste en vlottende activa.
  
• Je kunt voorbeelden geven van liquide activa.
  
• Je kunt de debetzijde van een balans opstellen.

Welkom bij Economie

- Boek, schrift, rekenmachine op tafel

- telefoon uit zicht

Planning vandaag:

- par. 5.2:

- herhalen theorie

- nakijken opdr 11, 12 en 13

- theorie aandelenvermogen en dividend

- opdracht 14, 15 en 16 maken en nakijken

Bijzonderheden

opdracht nog niet nagekeken, wel begin gemaakt. 

- toets H5: over ong. 2 weken 

Planning deze week:

par. 5.1 afmaken, 5.2 en 5.3 start

5.2: Waar haal je het geld vandaan? lesdoelen

• Je kunt uitleggen wat passiva zijn en waarvoor deze dienen.
  
• Je kunt voorbeelden noemen van eigen vermogen.
  
• Je kunt voorbeelden noemen van vreemd vermogen.

Theorie: passiva op de balans

blz. 132

passiva =

het eigen en vreemd vermogen

eigen vermogen =

geld van de ondernemer

vreemd vermogen =

geleend geld

kort vreemd vermogen  <> lang vreemd vermogen

lening korter dan een jaar <> lening langer dan een jaar

nakijken: opdracht 11, 12 en 13

huiswerkcheck

• 11. De bank wil weten wat er met het geld gebeurt en ze wil weten of ze met het uitgeleende geld geen  risico’s loopt.
  
•  b. Vooral lang vreemd vermogen. De ondernemer heeft het geld voor langere tijd nodig en kan dat dus niet binnen een jaar terugbetalen. Bijvoorbeeld geld voor het pand, inventaris en bedrijfsauto.
  
•  c. Bij de start heb je vooral kort vreemd vermogen nodig. Meestal heb je niet direct een eigen pand of een bedrijfswagen nodig, maar je moet wel liquide middelen hebben om voorraden aan te schaffen.
  
  
• 12 a. € 95.500 – € 33.230 = € 62.270.
•  b. Het eigen vermogen is het geld dat de ondernemer in de onderneming heeft gestoken. Het kan gezien worden als een schuld van de onderneming aan de ondernemer.
  
  
• 13 a. 0,045 × € 200.000 = € 9.000 rente.
  
•  b. € 200.000 ÷ 16 = € 12.500 per jaar
  
•  c. De schuld na een jaar bedraagt € 200.000 – € 12.500 = € 187.500.                  0,045 × € 187.500 = € 8.427,50 rente.
•  d. Ieder jaar wordt de schuld lager, dus wordt de te betalen rente over de schuld ook ieder jaar lager.
  

Theorie: aandelenvermogen en dividend

blz. 133

eigen vermogen bij eenmanszaak = vermogen van één eigenaar

eigen vermogen bij VOF = vermogen van twee of meer verschillende eigenaren gesplitst op de balans

bij BV of NV --> verkoop van aandelen  dus: aandelenvermogen (ipv eigen vermogen)

Bij een BV op naam, bij NV niet op naam.

dividend = winstuitkering van een aandeel (stukje eigenaar van een bedrijf)

klassikaal: opdracht 14

maken: opdracht 14, 15 en 16

af, dan verder met 17, 18 en 19

• 14a. Omdat een eenmanszaak maar één eigenaar kent. Hij steekt maar in zijn eentje geld in de onderneming. 
• b. Er is maar één eigenaar die hoofdelijk aansprakelijk is, de bank loopt dus meer risico en zal dan minder geld uitlenen.
• c. A: NV    B: eenmanszaak      C: BV    D: VOF
  
  
• 15a. In april is de waarde per aandeel ->   € 12,92 : 100 x 5,5 = € 0,71; € 0,71 + € 12,92 = € 13,63.
  
•   Manouska heeft € 1.267,59 ÷ € 13,63 = 93 aandelen.
  
•  b. Dividend is een winstuitkering. Als er weinig winst is, is er ook weinig te verdelen onder de aandeelhouders. 
•  c. € 1.267,59 : 100 x 1,1 = € 13,94.
  
  
• 16a. De eigenaren zijn de aandeelhouders. Zij zijn degenen die het eigen vermogen van de onderneming, het aandelenvermogen, bij elkaar hebben gebracht.
  
•   b. Het totaal aantal uitgekeerde aandelen = € 2.948.750 : € 23,59 = 125.000 aandelen
• Sjors heeft er 170, dus zijn deel in % = deel : geheel x 100 = 170 : 125.000 x 100 = 0,136% = 0,14%

Theorie: vreemd vermogen

blz. 134        maken: opdr 17, 18 en 19

• vreemd vermogen = 
• geld geleend bij een bank of anderen om te gebruiken voor de onderneming
  
  
• hypotheek =
  
• lening met onroerend goed als onderpand (bijv. bedrijfspand)
  
  
• onderhandse lening =
• lening bij familie of vrienden
  
  
• crediteuren =
• leveranciers die de goederen al wel geleverd hebben, maar nog betaald moeten worden

Welkom bij Economie

- Boek, schrift, rekenmachine op tafel

- telefoon uit zicht

Planning vandaag:

- par. 5.2 afronden (bespreken vraag 17, 18 en 19)

- par. 5.3 theorie

- par. 5.3 maken vragen 22 t/m 26

Bijzonderheden

opdracht nog niet nagekeken, wel begin gemaakt...

- toets H5: over 4 weken, zie planning studiewijzer

Planning deze week:

par. 5.1 afmaken, 5.2 en 5.3 start

Vraag 17: waarom loopt de bank minder risico bij een hypotheek dan bij een normale lening?

vraag 19a. Welke ondernemingsvorm heeft 't Frituurtje?

1. Eenmanszaak
2. VOF
3. NV
4. BV

5.2: Waar haal je het geld vandaan? lesdoelen

• Je kunt uitleggen wat passiva zijn en waarvoor deze dienen.
  
• Je kunt voorbeelden noemen van eigen vermogen.
  
• Je kunt voorbeelden noemen van vreemd vermogen.

vraag 18: Noem een voor- en een nadeel van een onderhandse lening?

Vraag 19b: Geef een verklaring voor het lage bedrag bij 'debiteuren' en 'crediteuren'.

Vraag 19c: Welke posten veranderen?

Welkom bij Economie

- Boek, schrift, rekenmachine op tafel

- telefoon uit zicht

Planning vandaag:

- par. 5.3: nakijken 22 t/m 26

- par. 5.3 afronden: theorie + vragen 

- par. 5.3 theorie

- par. 5.3 maken vragen 27 t/m 32

- par. 5.4 start: maken vraag 33 en 34

Bijzonderheden

opdracht nagekeken

- toets H5: 14 April

Planning deze week:

par 5.3 afmaken. 

Nakijken vraag 22 t/m 26

22a. productiekosten

b. bij afbeelding 1: kant en klare producten in grote aantallen en bij afbeelding 2: vooral grondstoffen 

c. loonkosten, energiekosten, huisvestingskosten

23a. Het is voor een onderneming niet mogelijk om goederen te verkopen, zonder eerst zelf kosten gemaakt te hebben.

 b. Je omzet moet hoog genoeg zijn om de gemaakte kosten te kunnen betalen en dus het voortbestaan van de onderneming te kunnen garanderen.

Voor vraag 24, 25 en 26: Log in in de Lessonup. 

24a. Zijn het vaste kosten of variabele kosten?
kosten verpakkingsmateriaal

1. vaste kosten
2. variabele kosten

24b. Zijn het vaste kosten of variabele kosten?
premie inboedelverzekering

1. vaste kosten
2. variabele kosten

24c. Zijn het vaste kosten of variabele kosten?

werknemers die tijdelijk worden ingehuurd bij drukte

1. vaste kosten
2. variabele kosten

24d. Zijn het vaste kosten of variabele kosten?
inkoopwaarde van vlees

1. vaste kosten
2. variabele kosten
3. geen van beide

25a. productie = 10.000 totale kosten = € 250.000 variabele kosten = € 7,50 per product.
Bereken de vaste kosten.

25b. productie = 20.000 variabele kosten = € 7,50 per product.
Bereken de totale kosten (dus vast + variabel).

Bedenk: bij a hadden we net de vaste kosten berekend, wat gebeurd daar mee? Veranderen die?

25c. Leg in je eigen woorden uit waarom de totale kosten niet verdubbelen wanneer de productieomvang verdubbelt.

26a. Heeft Air France-KLM vooral vaste of variabele kosten?

Het zijn vooral vaste kosten, zoals de aanschaf van vliegtuigen, personeelskosten, onderhoud, etc. De kosten zijn niet afhankelijk van het aantal passagiers. 

1. vaste kosten
2. variabele kosten

26b. Veel concurrentie door aanbieders van goedkope tickets.

26c. Leg uit waarom last-minute tickets goedkoop worden aangeboden, ook als er geen winst meer wordt gehaald.

Welkom bij Economie

- Boek, schrift, rekenmachine op tafel

- telefoon uit zicht

Planning vandaag:

- par. 5.3: nakijken 22 t/m 26

- par. 5.3 afronden: theorie + vragen 

- par. 5.3 maken vragen 27 t/m 32

- par. 5.4 start: maken vraag 33 en 34

Bijzonderheden

opdracht nog niet nagekeken, wel begin gemaakt...

- toets H5: 14 April

Planning deze week:

par 5.3 afmaken. 

Afschrijving

Afschrijving = waardevermindering van vaste activa

De kosten van de waardevermindering zijn afschrijvingskosten

Afschrijvingskosten

Bij afschrijven zijn 3 gegevens belangrijk:

• aanschafwaarde    -  de aankoopprijs
• levensduur                - hoe lang gaat het mee
• restwaarde                - welk bedrag is het aan het eind nog
                                               waard

Afschrijvingskosten berekenen

Formule:

(aanschafprijs - restwaarde) : aantal gebruiksjaren

Voorbeeld

Auto aanschaf € 40.000.   Restwaarde € 10.000

Aantal jaren in gebruik is  5 jaar  

Bereken de afschrijvingskosten?

 Afschrijvingskosten berekenen

(aanschafwaarde - restwaarde) : gebruiksjaren 
(40.000 -  10.000) : 5 = 

€ 30.000,- : 5 = € 6.000 per jaar

Per maand is dat € 6.000,- : 12 = € 500,-

 

Om over 5 jaar een nieuwe machine te kunnen kopen, moet het bedrijf € 500,- per maand reserveren/sparen.

Afschrijving

Nieuw

30.000 euro

Na 10 jaar 
5000 euro 

Bereken de waardevermindering (afschrijving) per jaar?

Welkom bij Economie

- Boek, schrift, rekenmachine op tafel

- telefoon uit zicht

Planning vandaag:

- par. 5.3: nakijken 30, 31 en 32

- theorie par. 5.4

- afmaken par. 5.4

- vraag 33 en 34 bespreken we tijdens de theorie 5.4 

Bijzonderheden

opdracht nageken

- toets H5: 14 April

Planning deze week:

par 5.3 afmaken. 

30a. aanschafprijs = € 30.000 restwaarde = € 5.000
gebruiksduur = 5 jaar
Hoeveel zijn de afschrijvingskosten per jaar?

formule = (aanschafprijs - restwaarde) : gebruikduur

1. € 5.000
2. € 6.000
3. € 7.000
4. anders

vraag 31a.
op de balans 2017: € 280.000 op de balans 2018: € 270.000
ieder jaar 2% van de aanschafprijs afschrijving.
Wat was de aanschafprijs?

tip:   afschrijving = 2%, er wordt € 10.000 afgeschreven, dus € 10.000 = 2%

Hoeveel is dan 100%? 

31b. Hoe oud is het winkelpand in 2018?
Aanschafprijs was € 500.000
in 2018 op balans: € 270.000
afschrijving was € 10.000 per jaar.
dus...?

1. 8 jaar
2. 12 jaar
3. 23 jaar
4. 31 jaar

vraag 32a.
Computer aangeschaft voor € 2400, verkocht voor € 400. Afschrijving per jaar is ook € 400. Hoeveel gebruiksjaren?

1. € 2400 + € 400 = € 2800 € 2800 : € 400 = 7 jaar
2. € 2400 - € 400 = € 2000 € 2000 : € 400 = 5 jaar
3. € 2400 : € 400 = 6 jaar
4. 2400 + 400 + 400 = 3200 jaar

32b. Leg uit dat de afschrijvingsperiode van een computer meestal lager is dan van een bedrijfsauto.

32c. Leg uit dat door technologische vernieuwingen de restwaarde van productiemiddelen (bijv. computers en machines) daalt.

5.4: Ga je winst maken?

lesdoelen

- Je kunt uitleggen wat de functie is van een winst- en verliesrekening en waarom bedrijven een jaarrekening opstellen.

- Je kunt de brutowinst en nettowinst berekenen.

- Je kunt het break-evenpunt van een bedrijf berekenen en met een grafiek afleiden.

vraag 33: winst- en verliesrekening

(hierop kun je winst of verlies aflezen)

a = € 408.600

b = winst: € 455.300 – € 408.600 = € 46.700

c= Totalen zijn € 455.300 E/F

winst bij letter A/B

C/D hoeft niet ingevuld

d = om links en rechts gelijk te krijgen

begrippen en formules par. 5.4 

• omzet = verkoopopbrengst
  
• afzet = hoeveelheid verkocht
• brutowinst = voor hoeveel meer euro verkoop je je producten t.o.v. je inkoop
• nettowinst = winst die overblijft als je alle bedrijfskosten van de brutowinst eraf hebt gehaald (dit is de échte winst!!)
  
  
• break-evenpunt = punt waar de onderneming geen winst of verlies maakt, dus precies genoeg producten verkoopt om de kosten te dekken

• omzet = verkoopprijs x afzet
  
  
• brutowinst = omzet - inkoopwaarde
  
  
• nettowinst = brutowinst - bedrijfskosten
  
  
  
  
• break-evenpunt = C : (p - v)
• Vaste kosten : (prijs - variabele kosten)

Maken: 35 t/m 41   

afmaken: par. 5.4 rekensommen met brutowinst/ nettowinst

af? Dan oefenen met 'rekenen' en/of 'herhalingsopdrachten'

Let op!!

Toets H5: vrijdag 14 april  --> eerste les na pasen!

a.s. maandag (3 april): oefentoets maken (iPad mee!)

vrijdag 7 april: geen les (goede vrijdag)

maandag 10 april: geen les (2e paasdag)

Vragen? Via Magistermail of Teams!!