Voorzetsels

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1

Voorzetsels

Woordsoorten

• Lidwoord (olw en blw)
• Zelfstandig naamwoord
• Bijvoeglijk naamwoord
• Werkwoord
• Voorzetsel

Grammatica - woordsoorten - voorzetsel

Voorzetsel (VZ)

Grammatica - woordsoorten - voorzetsel

Een voorzetsel geeft vaak plaats, tijd of reden/oorzaak aan en staat vaak vóór een lidwoord of een voornaamwoord. 

• plaats -> onder de stoel, op de fiets, achter onze deur
  
  
• tijd -> over een kwartier, tijdens die lunch, vanaf 16 mei
  
  
• reden/oorzaak -> door de toespraak, vanwege de regen, dankzij jouw hulp

Voorzetsel (VZ)

Grammatica - woordsoorten - voorzetsel

Soms is een voorzetsel deel van een vaste combinatie.

• door middel van
  
  
• naar aanleiding van
  
  
• met uitzondering van

Voorzetsel (VZ)

Grammatica - woordsoorten - voorzetsel

Let op: delen van scheidbare werkwoorden noem je geen voorzetsel. Ze maken deel uit van het werkwoord (en je noemt ze bijwoord).

• Hans kijkt mij aan. -> aankijken
  
  
• Ik nodig je uit voor het feest. -> uitnodigen
  
  
• Daan geeft nooit op. -> opgeven

Voorzetsel (VZ)

Grammatica - woordsoorten - voorzetsel

Let op: bij sommige werkwoorden hoort een voorzetsel dat je niet kunt vervangen,
een vast voorzetsel:

• houden van. -> Nico houdt van waterskiën
  
  
• besteden aan -> Ik wil niet veel tijd besteden aan deze onzin.

In een (online) woordenboek staat welk voorzetsel bij het werkwoord hoort.

Ezelsbruggetje. Kijk of je het woord voor de kast of het feest kan zetten. Kan dat? Grote kans dat je met een voorzetsel te maken hebt!

Grammatica - woordsoorten - voorzetsel

• op de kast
• onder de kast
• boven de kast
• achter de kast
• voor de kast
• naast de kast

• tijdens het feest
• na het feest
• gedurende het feest
• voor het feest
• dankzij het feest
• vanwege het feest

Plaats

Tijd & reden/oorzaak

Voorbeeld: plaats

- Henk kocht een nieuwe auto en zette hem gelijk in zijn garage.

De plaats is 'zijn garage'

dus in is het voorzetsel.

Dit is een plaatsaanduiding.

Voorbeeld: reden

- Vanwege zijn griep kon hij niet naar school.

De reden is 'zijn griep'

dus vanwege is het voorzetsel.

Dit geeft namelijk een reden aan.

Voorbeeld: oorzaak

- Door de harde wind had Rick moeite met naar school fietsen.

De oorzaak is 'de harde wind'

door is dus het voorzetsel.

Door is een voorzetsel voor een oorzaak.

Welk voorzetsel past hier het best:
Hij zit op zijn mobiel ... het eten.

1. voor
2. tijdens
3. in
4. boven

... welke verdieping woon jij in de flat?

1. In
2. Naast
3. Boven
4. Op

De fiets staat ... de brommer

1. op
2. naast
3. boven
4. met

De spits ... NWC lag er gisteren weer uit.

1. op
2. tegen
3. van
4. achter

We gingen met zijn allen naar de bioscoop ... Helmond.

1. in
2. op
3. bij
4. vanwege

1. Ik ben erg onder de indruk ... de mooie boekomslagen die jullie hebben gemaakt.
2. Ik heb geen ervaring ... computertaal.
3. Ze heeft wel kijk ... dat soort zaken.