6.4 Schoonmaakmiddelen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

6.4 Schoonmaakmiddelen

Deze les

• Leerdoelen bij langs
• Aan de slag met de opgaven
• Voorbereiden practicum 
• Kahoot 

Leerdoelen

1. Je kunt verschillende manieren van schoonmaken herkennen en benoemen.
2. Je kunt uitleggen wanneer je van zure en wanneer van basische oplossingen spreekt en daarbij het begrip pH gebruiken.
3. Je kunt met behulp van indicatoren de pH bepalen.
4. Je kunt een beredeneerde keuze maken voor een bepaald schoonmaakmiddel in een gegeven situatie.

Zeep heeft een

1. hydrofiele kop
2. hydrofobe staart
3. hydrofobe kop
4. hydrofiele staart

Zeep als schoonmaakmiddel

Er zijn twee redenen waarom zeep een goed schoonmaakmiddel is

1. Doordat het een emulgator is
2. Doordat het de oppervlaktespanning verlaagd 

Oppervlaktespanning

• Water heeft een grote oppervlaktespanning doordat moleculen elkaar stevig vasthouden. 
• Water komt hierdoor niet goed in contact met het schoon te maken oppervlak
• Zeep verstoort de oppervlaktespanning. Zeepmoleculen gaan tussen de watermoleculen zitten. 

Oppervlaktespanning wordt veroorzaakt door aantrekking van

1. zeepmoleculen
2. watermoleculen

Schoonmaken door oplossen

• Water maakt goed schoon omdat hydrofiele stoffen (zouten en koolhydraten) er goed in oplossen 
• Warm water maakt nog beter schoon!

• Hydrofobe vlekken verwijderen met hydrofobe stoffen
• Bijvoorbeeld wasbenzine voor vetvlekken

Schoonmaken met chemische reactie

Niet alles is schoon te maken met zeep en oplosmiddelen...

2 Soorten schoonmaakmiddelen:

- Zure schoonmaakmiddelen

- Basische schoonmaakmiddelen

Zure stof

• azijnzuur
• mierenzuur
• zoutzuur
• Ene stof is agressiever dan de ander 

De pH

• De"zuurgraad" meet je in pH  
• pH 7 = neutraal
• pH > 7 = basisch
• pH < 7 = zuur 

Hoe lager de pH, hoe sterker het zuur 

Hoe hoger de pH, hoe meer basisch

Basische stof

Tegenovergestelde van zuur, zepig

soda

zeep

ammonia

gootsteenontstopper

pH

- pH geeft de zuurtegraad van een oplsossing aan

- pH schaal van 0 tot 14.

Voorbeelden

de pH...

1. is hoog in een zure oplossing
2. is hoog in een basische oplossing
3. is <7 in een zure oplossing
4. is >7 bij een zure oplossing

Een pH van 3 is zuurder dan een pH van 5

1. Waar
2. Niet waar

Sam meet een pH van 9 . Waarvan meet hij de pH?

1. Maagzuur
2. Zeep
3. Zure regen
4. Water

Een douchegel is "pH huidneutraal" en heeft een pH van 8,2. Deze douchegel is...

1. Zuur
2. Basisch
3. Neutraal

Een oplossing met een pH van 5,4 wordt verdund. Hoe verandert de pH?

1. De pH blijft hetzelfde
2. De pH wordt lager
3. De pH wordt hoger

Zure 

schoonmaakmiddelen 

• pH tussen 0,00 en 6,50
• Tegen ketelsteen of kalk

basische schoonmaakmiddelen

• pH tussen 7,50 en 14
• Tegen vet(ten)

Deze leerdoelen horen bij deze slide.

Zure stoffen:

* Ik kan benoemen welke pH zure schoonmaakmiddelen hebben.

* Ik kan benoemen wat voor soort vuil zure stoffen kunnen verwijderen.

Basische stoffen:

* Ik kan benoemen welke pH basische schoonmaakmiddelen hebben.

* Ik kan benoemen wat voor soort vuil basische stoffen kunnen verwijderen.

Chemische reactie

• Zuur reageert met kalk
• Door de reactie die plaats vindt lost de kalk op in water en kan je het wegspoelen

CaCO₃ + 2H₃O⁺ + 2Cl^– –> CO₂ + Ca₂⁺ + 2Cl^– + 3H₂O

Schoonmaakmiddelen

• Schoonmaakmiddelen kunnen agressief zijn. Dat komt omdat ze bv heel zuur of heel basisch (tegenovergestelde van zuur) zijn. Dat kan brandwonden veroorzaken. 

• Schoonmaakmiddelen moet je nooit mengen!! Er kunnen giftige gassen ontstaan

Welk van de onderstaande schoonmaakmiddelen is een basisch schoonmaakmiddel?

1. bleekmiddel
2. schuurmiddel
3. Gootsteenontstopper
4. wc ontkalker

Wat is de betekenis van dit gevarensymbool?

1. corrosief (bijtend)
2. schadelijk
3. toxisch (giftig)
4. milieugevaarlijk

Welk van de onderstaande schoonmaakmiddelen is een zuur schoonmaakmiddel?

1. Groene zeep
2. Ammonia
3. Gootsteenontstopper
4. Schoonmaakazijn

met een basisch schoonmaakmiddel kan ik...

1. vet verwijderen
2. cement van tegels halen
3. autolak poetsen
4. waterkoker ontkalken

Met een zuur schoonmaakmiddel kan ik?

1. vet verwijderen
2. de vaat wassen
3. ramen lappen
4. kalk verwijderen

Wat betekend dit gevarensymbool?

1. Irriterend
2. Schadelijk
3. Sensibiliserend
4. Gevaarlijk kruispunt

pH Meten

Universeel indicatorpapier

Lakmoespapier

Zuur-base indicatoren 

When measuring the pH the universal pH indicator paper colours Orange.
What pH has the substance approximately?

1. 1
2. 5
3. 7
4. 11

Wat doen

1. Lees paragraaf 6.4 door 
2. Maak opgaven van 6.4 ( 1 t/m 6)
3. Klaar? Bereid practicum van woensdag voor (zie MagisterMe bij 6.3). 

Einde van de les

• Je kent de verschillende werkingen van schoonmaakmiddelen
• Je kent verschillende zure en basische schoonmaakmiddelen 
• Je weet wat zuren en basen zijn en hoe je de pH kan meten  
• WOENSDAG PRACTICUM, BEREID JE VOOR!