5.4 voortplanten

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

§ 5.4 voortplanten

Hoofdstuk 5    Planten

Regels

docent praat

Programma

Week 20

• Lesdoelen
• terugblik
  
• Verwondersessie, uitleg: §5.4 voortplanten
  

• Workshopsessie: maken werkdoelen week 22, §5.4
  
• Communicatiesessie

Lesdoelen

• de onderdelen van de bloem van zaadplanten benoemen;
• beschrijven hoe de bevruchting gaat bij wind- en insectenbestuiving van zaadplanten;
• uitleggen wat geslachtelijke en ongeslachtelijke bevruchting is bij zaadplanten;
• uitleggen hoe planten hun zaden kunnen verspreiden;
  
• de levenscyclus van zaadplanten beschrijven.
  

aan het eind van de les kan ik:

                                 Terugblik:

Twee soorten reclame

Lay-out

Terugblik

Wat zijn de functies van vaatbundels?

1. Transport van water en voedingsstoffen
2. Vaatbundels geven kleur aan de plant
3. Fotosynthese
4. Opslaan van reservevoedsel

Wat is waar, als het gaat om transport in planten?

1. Glucose gaat via houtvaten naar de wortel
2. Water gaat via de houtvaten omhoog
3. Water gaat via de gastvaten omhoog
4. Houtvaten zitten aan de buitenkant van een boomstam / stengel

Bastvaten vervoeren....

1. van de wortel naar de bladeren
2. van de bladeren naar de wortel

Bloem

Stengel

Blad

wortels

Transport voedingsstoffen en water + plant rechtop houden

Hier ontstaan zaden voor de voortplanting

Stevigheid, groei, opname water in mineralen

Vangen zonlicht voor de fotosynthese waarmee voedingstoffen worden gemaakt

Fotosynthese

planten maken hun eigen voedsel

Bij fotosynthese ....

1. nemen planten zuurstof op en geven koolstofdioxide af
2. nemen planten koolstof op en geven zuurstof af
3. Nemen planten C02 op en geven zuurstof af
4. nemen planten koolstof op en geven CO2 af

Slaat de plant op in de wortels en zaden

Slaat de plant vooral op in zaden

Wat maakt een plant van glucose en waarvoor?

Zorgen ervoor dat processen in de plant goed verlopen

Zijn voor de groei van de plant

Zetmeel

Vetten

Vitaminen

Eiwitten

§ 5.4 voortplanten

Hoofdstuk 5    Planten

Leg je Ipad face-down

Bestuiving

Helmhokje

Mannelijk onderdeel van bloem.

Produceert stuifmeel.

Kroonblad

Gekleurd of groen onderdeel van bloem.

Gekleurd en groot bij insectenbloem. Trekt insecten aan.

Groen bij windbloem.

Zaadbeginsel

Vrouwlijk onderdeel van de bloem.

Hier liggen de eicellen van de bloem, om zaden te maken bij bestuiving.

Kelkblad

Groene bladeren die om de knop van een bloem heen zit ter bescherming. Blijven als kleine groene bladeren onderaan de bloem zichtbaar.

Stamper - Stempel

Vrouwlijk onderdeel van de bloem.

Stempel is bovenste deel van de stamper. Vangt de stuifmeelkorrels op.

Stamper - Vruchtbeginsel

Vrouwelijk onderdeel van de bloem.

Hier liggen de zaadbeginsels in.

Steel

Deel waarmee de bloem vastzit aan de rest van de plant.

bijzondere bloem

Hoe ontstaan vruchten en zaden?

Als een bloem bevrucht is dan ontwikkelen de zaden in het vruchtbeginsel van de bloem:

1. de kroonbladeren en kelkbladeren drogen uit en krimpen;
2. de zaadbeginsels worden zaden met een jonge plant erin;
3. het vruchtbeginsel groeit uit tot een vrucht

Voortplanting en verspreiding

geslachtelijk en ongeslachtelijk

Wind en insecten

Insectenbloemen

Bestuiving door insecten -> insectenbloemen

Aangetrokken door:

• Nectar
• Grote opvallende
  kroon-bladeren

Windbloemen

Bestuiving door wind -> windbloemen

Veel stuifmeel

Kleine onopvallende bloemen

geen nectar

Eenslachtig of tweeslachtig

Kruisbestuiving en zelfbestuiving

Verspreiding van zaden

Zaden kunnen zich verspreiden door:

- Door de plant zelf

- Door de wind

- Door dieren

- Door water 

Viooltje

Peulvrucht: Boon

Viooltje: Verspreiding door de plant zelf

Erwt: Verspreiding door de plant zelf

Verspreiding van zaden door de de plant zelf.

Esdoorn en Linde

Paardenbloem

Esdoorn: Verspreiding door de wind

Vaak hebben vruchten of zaden hulpmiddelen om lang in de lucht te kunnen zweven. De Esdoorn en de Linde hebben vleugels.

Paardenbloem: Verspreiding van de vruchtjes met de pluisjes als hulpmiddel

Verspreiding van zaden door de wind.

Verspreiding door dieren: Opslagplaats

Sommige dieren leggen een wintervoorraad aan. Bijv. van eikels en beukenootjes. De voorraad wordt niet

 allemaal teruggevonden of gebruikt. Uit de zaden die niet gebruikt worden kunnen nieuwe planten ontstaan.

Verspreiding door dieren:

uitwerpselen

Soms maken planten vruchten met sappig vruchtvlees. 

De bessen worden gegegeten en komen in de maag van de vogel. 

Het vruchtvlees verteert, de zaden worden weer uitgepoept en vallen op de grond. Als dat een gunstige plek is, kan het zaad kiemen.

Lijsterbes 

Verspreiding door dieren: Haakjes

      Sommige planten hebben vruchten met haakjes. Ze blijven haken aan de 

      vacht van een dier of aan de schoenen of kleding van een mens. 

      Ze vallen er af en blijven dan liggen.

Verspreiding door water

planten kunnen zich naast geslachtelijk, ook ongeslachtelijk voortplanten.

De nakomelingen zijn dan genetisch exact gelijk aan de ouderplant!

ontwikkeling en groei bij zaadplanten

1. zaad;
   
2. ontkieming (celdeling en lengtegroei);
3. lengtegroei van wortel en kiem;
4. vorming van kiemplantje;
5. zaadlobben raken op en fotosynthese begint;
6. verdere groei en ontwikkeling van de plant
7. bloei;
8. bevruchting en zaadvorming,
   - sterven van 1-jarige plant;
9. verspreiding.

levencyclus van een boon

websites

• vogelbeschermingcamera's

Workshopsessie

Je maakt werkdoelen

van week 22:

§5.4 opdracht 1-23

Wat niet af is, is huiswerk

In je klikagenda:

toets over twee weken

Communicatiesessie

Lesdoelen behaald?

Lesdoelen

• de onderdelen van de bloem van zaadplanten benoemen;
• beschrijven hoe de bevruchting gaat bij wind- en insectenbestuiving van zaadplanten;
• uitleggen wat geslachtelijke en ongeslachtelijke bevruchting is bij zaadplanten;
• uitleggen hoe planten hun zaden kunnen verspreiden;
  
• de levenscyclus van zaadplanten beschrijven.
  

aan het eind van de les kan ik:

Bij fotosynthese ....

1. geven planten zuurstof af en nemen koolstofdioxide op
2. nemen planten koolstof op en geven zuurstof af
3. Nemen planten 02 op en geven koolstofdioxide af
4. nemen planten koolstof op en geven CO2 af

Windbloemen

Insecten
bloemen

Windbloem of insectenbloem?

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Op de afbeelding zie je een windbloem.
Hebben windbloemen nectar?

1. Ja
2. Nee

Wat is GEEN kenmerk van een windbloem?

1. hun stuifmeelkorrels zijn licht en kleverig
2. hun meeldraden hangen vaak buiten de bloem.
3. hun grote stamper en steekt vaak boven de bloem.
4. hun kroonbladeren zijn meestal groen.

1. Eenslachtig vrouwelijk
2. Eenslachtig mannelijk
3. Tweeslachtig

Is 2 kruisbestuiving of zelfbestuiving?

1. Kruisbestuiving
2. Zelfbestuiving

Eenslachtig

Tweeslachtig

Hoe worden deze
zaden verspreid?

1. wind
2. dieren
3. bloem zelf

Geslachtelijke voortplanting is

1. eicel wordt bevrucht
2. zaadcel wordt bevrucht
3. altijd inwendig
4. hetzelfde als bestuiving

ongeslachtelijke voortplanting is

1. voortplanting door bevruchting
2. voortplanting zonder bevruchting