Thema 2 B3 Hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Thema 2 

Voortplanting en seksualiteit

  

B3

Hormonen

Lesprogramma

• Leerdoelen Basisstof 2 Geslachtelijke voortplanting (2m)
• Uitleg B3 deel 1 Geslachtshormonen, hypothalamus en hypofyse + regeling bij de man  (10m)
• Zelfstandig opdracht 26 t/m 29 maken (max. 5m)
• Uitleg B3 deel 2 Regeling bij de vrouw (10m)
• Opdracht 30 t/m 34 maken (max. 10m)
• Oefen de Flitskaarten en maak Test Jezelf als laatste

• Lesafsluiter B3 (5 minuten)

Eerder klaar? 

• Neem context Leefwereld 'Elke maand pijn' en maak de opdrachten 35 t/m 37

Even B1 en B2 herhalen...

mitose - meiose

Leerdoelen B3

2.3.1 Je kunt de rol en werking van hormonen bij de voortplanting van de mens beschrijven.

Tijdens de puberteit gieren de hormonen door je lijf. Niet alleen je lichaam verandert hierdoor, maar ook je gevoelens en gedrag. Zonder dat je begrijpt waarom, kunnen je emoties heel erg wisselen: het ene moment ben je bijvoorbeeld heel vrolijk en blij, het volgende moment heel verdrietig en gekwetst. Door de hormonen ontwikkelen ook je voortplantingsorganen zich verder.

Hormonale regeling bij de man

Geslachtshormonen

Hormoonklieren geven hormonen af aan het bloed.

• Cellen kunnen gevoelig of ongevoelig zijn voor een bepaald hormoon.
  

Geslachtshormonen: stoffen die via het bloed aspecten van de voortplanting regelen.

• secundaire geslachtskenmerken
• ontstaan door een hogere hormoonconcentratie van oestrogeen (bij de vrouw) en testosteron (bij de man).

Hypofyse en hypothalamus

De hypothalamus is een deel van de hersenen direct boven de hypofyse.

  

• De hypothalamus geeft releasing hormonen (RH) af, onder andere GnRH (gonadotropine-releasing hormoon).
  

• GnRH stimuleert de afgifte van FSH en LH door de hypofyse.

• Hypofyse geeft onder andere de hormonen FSH en LH af aan het bloed.
  

Regeling man

• FSH stimuleert de productie van zaadcellen in de teelballen en LH stimuleert de vorming van testosteron in de teelballen.

• Testosteron stimuleert de zaadcelpro-ductie en regelt de vorming van secundaire geslachtskenmerken.
• De rode pijlen met een - erbij geven de negatieve terugkoppeling weer.
  
• Testosteron remt dus de vorming van GnRH, FSH en LH 
• Overproductie van testosteron voorkomen.

Cellen van de testis

• Cellen van Leydig (interstitiële cellen) produceren testosteron o.i.v. LH (ICSH)

• Cellen van Sertoli zorgen voor vorming zaadcellen o.i.v. testosteron en FSH
  

BINAS 89C

= LH

Anabolen?

Wat kan dus een bijwerking/gevolg zijn van het inspuiten van anabole steroïden door een bodybuilder?

Antwoord

•  Verkleining testikels
•  Borstvorming bij mannen (door de extra hoeveelheid testosteron wordt ook oestrogeen aangemaakt wat tot borstvorming leidt)
•  Impotentie, onvruchtbaarheid en vermindering productie zaadcellen
  
• Vergroting van prostaat waardoor ouderdomskwalen met pijn bij plassen en zaadlozing als gevolg 

Maak opdracht 26 t/m 28

Hormonale regeling bij de vrouw 

(niet zwanger)

Waar staan de hormonen??

De hypofyse bestaat uit een voorkwab en achterkwab die beide verschillende hormonen maken.

BINAS 89A

Baarmoeder en baarmoederslijmvlies

• Tijdens puberteit eerste menstruatie
• eens per maand/vier weken
• Baarmoeder bestaat uit spierweefsel met aan de binnenkant een slijmlaag: het baarmoederslijmvlies 
• In baarmoederslijmvlies veel bloedvaatjes
• tijdens menstruatie wordt deel baarmoederslijmvlies afgestoten, waarbij bloedvaatjes stuk gaan en er bloedverlies optreedt
• bloed en slijmvlies via vagina uit lichaam

Dag 1-14 menstruatiecyclus

• FSH stimuleert de ontwikkeling en rijping van follikels in de eierstokken (ovaria).
  
• FSH en LH stimuleren de follikels om oestrogenen te produceren.
  
• Oestrogenen zijn vrouwelijke geslachtshormonen.
  
• Oestrogenen zorgen voor de ontwikkeling van de secundaire geslachtskenmerken en maken het baarmoederslijmvlies dikker (klierrijker).

BINAS 86C

Dag 1-14 menstruatiecyclus

• Wanneer oestrogenen concentratie in het bloed boven een drempelwaarde komen, dan is er een positieve terugkoppeling.

  

• Dan snelle toename van LH (en FSH) door de hypofyse.
  

• Daardoor voltooiing meiose I en ovulatie!

Dag 14-28 menstruatiecyclus

• Na ovulatie blijft het gele lichaam achter. 
•  Gele lichaam produceert nu oestrogenen en progesteron.

• Progesteron stimuleert de groei en ontwikkeling van het baarmoederslijmvlies.
  
• Oestrogenen en progesteron remmen de hypothalamus en de hypofyse = negatieve terugkoppeling

Dag 14-28 menstruatiecyclus

• Eicel leeft maar 24 uur ! Is er geen bevruchting (in de eileider) dan is er ook geen innestelling in het baarmoederslijmvlies en dus geen zwangerschap.
•   Bij uitblijven zwangerschap sterft het gele lichaam (10-14 dagen na ovulatie).
• Als gele lichaam sterft, dan stopt de productie van progesteron.
  
• Gevolg = weer menstruatie rond dag 28

Dag 14-28 menstruatiecyclus

• Wanneer oestrogeen en progesteron daalt, dan valt de remming van hypothalamus en hypofyse weg.

 

• Hypofyse maakt weer FSH en LH en dus weer rijping van de follikels.
  

• Start nieuwe menstruatiecyclus

BiNaS 86C

Lastig?

Neem eventueel de animatie nog eens stap voor stap door 

of ga verder...

https:

Maak nu opdracht 29 t/m 34

Klaar?

• Oefen de Flitskaarten en Test Jezelf van B3

Klaar?

• Neem de Context leefwereld 'Elke maand pijn' door en maak de opdrachten 35 t/m 37

Lesafsluiter B3

2.3.1 Je kunt de rol en werking van hormonen bij de

voortplanting van de mens beschrijven.

Welk proces vindt plaats op tijdstip P?

1. bevruchting
2. menstruatie
3. ovulatie
4. afronding meiose II

Welk hormoon houdt na de eisprong het baarmoederslijmvlies in stand?

1. oestrogeen
2. testosteron
3. progesteron
4. FSH of LH

Wat zijn de namen van
hormoon nummer 3 en 4?

1. 3 = FSH 4 = LH
2. 3 = LH 4 = progesteron
3. 3 = oestrogeen 4 = progesteron
4. 3 = FSH 4 = oestrogeen

Plaatje = schematische weergave van de
menstruatiecyclus.

Welk hormoon wordt door het ovarium
in fase M in relatieve grote hoeveelheden
aan het bloed afgegeven?

1. Oestrogeen
2. Progesteron
3. FSH
4. LH

Welk hormoon kan, na kunstmatige toediening, het rijpen van meer eicellen tegelijk bevorderen?
(dit wordt bv. gedaan bij IVF)

1. FSH
2. LH
3. oestrogeen
4. progesteron

https:

Hoeveel procent was je score?

https:

Hoeveel procent was je score?

Volgende week...

Hoe zit het dan wanneer je als vrouw zwanger wordt?

Voor de geïnteresseerden:

Nog een filmpje over de vorming van de geslachtscellen bij mannen (spermatogenese) en vrouw (oögenese)