WNR les 4 / 2025 - 2026

• Beroepsorientatie
• MBO
• Studiejaar 1

Startopdracht

Maak de test -->

Schrijf op in je schrift:

- Wat kwam uit jouw test?

- Wat maakte het lastig om te kiezen tussen waarden?

- Wat is de norm die past bij jouw waarden? (Welk gedrag vinden jij en de mensen om je heen normaal bij deze waarden?)

Module Werknemerschap en Recht

 Ethiek & Ethische dilemma's 

Fase 1; kennismaking

les 4

let op; werkblad "waarden" in Teams uitprinten voor studenten. 

Regels

• Oortjes, pet en jas af en uit!
  
• Telefoons op stil en uit het zicht
  
• Tassen op de grond
  
• Drinken met afgesloten dop is toegestaan
  
• Als de een spreekt dan luistert de ander
  
• Denk aan je beroepshouding
  

Check in

Beschrijf in 1 woord hoe jij je vandaag voelt.

Het woord MOE is verboden ;-)

Probeer als docent heel duidelijk empathisch te reageren, vraag of studenten dit opgemerkt hebben. 

Jouw eigen kernkwaliteiten

Persoonlijke kernkwaliteiten laten zien wie jij bent en waar jouw kracht ligt. Ze geven inzicht in wat je meebrengt naar de zorg: jouw unieke eigenschappen en talenten maken het verschil in het ondersteunen van cliënten. Denk bijvoorbeeld aan empathie, geduld, of een sterk probleemoplossend vermogen. Deze kwaliteiten helpen niet alleen om passende zorg te bieden, maar ook om een positieve werkrelatie op te bouwen met cliënten en collega’s. 

Programma

Lesdoelen

Mini quiz, wat weet je nog van de vorige lessen?

• Ethische dilemma's + opdracht
• Micro Meso Macroniveau
• Afsluiting

Deel 1: 90 min

5 min. Welkom en AWR

5 min. Jezelf voorstellen (als je een nieuwe klas hebt)

2 min. lesdoelen

8 min. Energizer

5 min opbouw vak

5 min uitleg eindopdracht/ leeractiviteiten

5 min voorkennis check vragen

20 min Leeractiviteit 1

20 min Leeractiviteit 3

5 minuten afsluiting

80 min. totaal

Lesdoelen

• Ik leer ethische dilemma's herkennen en hierover nadenken.
• Ik reflecteer op mijn eigen houding ten opzichte van ethische dilemma's.
• Ik kan een ethisch dilemma bekijken op micro meso en macro niveau

Geef de betekenis van het woord 'integriteit'.

1. zeer duidelijk
2. betrouwbaarheid, oprechtheid
3. eerlijk zijn en verantwoording kunnen afleggen over eigen gedrag en keuzes
4. jouw gedachten en gevoelens aan een ander toekennen

Waarom is reflectief handelen belangrijk in de zorg?

1. Het helpt je om sneller beslissingen te nemen.
2. Het zorgt ervoor dat je fouten van jezelf en anderen kunt verbergen.
3. Het stelt je in staat om van je ervaringen te leren en je professioneel te ontwikkelen.
4. Het maakt het makkelijker om kritiek van anderen te negeren.

Wat is geen kernwaarde ?

1. Integer
2. representatief
3. samenwerken
4. assertief

Theorie

Ethiek

Zoek op! Wat is ethiek? 

Ethiek en Ethische dilemma's 

Ethiek gaat over kritisch nadenken over wat goed is om te doen.

Bij een ethisch dilemma heeft een situatie twee keuzes die allebei voor en nadelen hebben. 

Ethische dilemma’s ontstaan als verschillende waarden botsen. Toch zal je in een dilemma moeten kiezen: welke waarde vind ik in deze situatie het zwaarst wegen?

Ethiek helpt je bij die keuze.

 

Let op! Deel hier het werkblad Waarden uit.

Voorbeeld; Je beste vriendin vertelt jouw in vertrouwen dat zij vreemd gaat.  Je wilt haar vertrouwen niet schaden maar je hebt een hekel aan vreemdgangers. Wat doe je? 

(waarden die botsen; eerlijkheid & vertrouwen / vriendschap/ verbondenheid)

Er is sprake van een Ethisch dilemma als: 

Er sprake is van een zwaarwegend belang

Er meerdere handelingswijzen mogelijk zijn

Elke optie zowel voordelen als nadelen heeft

Er verschillende belangen meespelen die tegenstrijdig zijn of lijken

 

Ethische dilemma's

Je begeleidt een 16-jarige jongen. Zijn moeder vraagt je om hem in de gaten te houden, omdat ze bang is dat hij met verkeerde vrienden omgaat, en haar te informeren als er iets opvalt.

Later vertelt de jongen jou dat hij zich verstikt voelt door zijn moeder en ze alles in gaten houdt. Hij vraagt je om niets met haar te delen over jullie gesprekken.

Welke belangen zijn hier tegenstrijdig?

Welke waarden spelen een rol?

Discussiepunten:

Zelfbeschikking: Hoe belangrijk is het dat de cliënt zijn eigen keuzes kan maken, ook al brengt dit risico's met zich mee?

Veiligheid: Wanneer moet een zorgverlener ingrijpen om de veiligheid te waarborgen, zelfs als dat tegen de wens van de cliënt ingaat?

Empathie: Hoe kun je begrip tonen voor de keuze van de cliënt, terwijl je ook rekening houdt met de veiligheid van anderen?

Ethische dilemma's

Welke belangen zijn tegenstrijdig?

Belang van de jongere – vertrouwelijke band en zijn behoefte aan een veilige plek om te praten.

Belang van de ouder – wil geïnformeerd worden en voelt zich verantwoordelijk voor haar kind.

Jouw professionele positie – de plicht om zorgvuldig om te gaan met beide partijen, zonder het vertrouwen te schaden.

Discussiepunten:

Zelfbeschikking: Hoe belangrijk is het dat de cliënt zijn eigen keuzes kan maken, ook al brengt dit risico's met zich mee?

Veiligheid: Wanneer moet een zorgverlener ingrijpen om de veiligheid te waarborgen, zelfs als dat tegen de wens van de cliënt ingaat?

Empathie: Hoe kun je begrip tonen voor de keuze van de cliënt, terwijl je ook rekening houdt met de veiligheid van anderen?

Ethische dilemma's

Welke waarden spelen een rol?

Vertrouwen – tussen jou en de jongere, maar ook tussen jou en de ouder.

Integriteit – weten waar je grenzen liggen in wat je wel of niet deelt.

Zorg – zowel voor het welzijn van de jongere als de bezorgdheid van de ouder.

Eerlijkheid – zonder iemand te verraden.

Autonomie – de jongere serieus nemen als persoon met eigen stem.

Discussiepunten:

Zelfbeschikking: Hoe belangrijk is het dat de cliënt zijn eigen keuzes kan maken, ook al brengt dit risico's met zich mee?

Veiligheid: Wanneer moet een zorgverlener ingrijpen om de veiligheid te waarborgen, zelfs als dat tegen de wens van de cliënt ingaat?

Empathie: Hoe kun je begrip tonen voor de keuze van de cliënt, terwijl je ook rekening houdt met de veiligheid van anderen?

Ethische dilemma's

Een bewoonster is zeer onrustig en angstig. Ook herkent ze haar man niet meer. Als er een nieuwe mannelijke bewoner komt, wordt ze onafscheidelijk van hem. Ze kruipen zelfs bij elkaar in bed. Mevrouw is rustig en oogt tevreden en gelukkig. De echtgenoot van de bewoonster komt elke dag op bezoek en vindt het moeilijk om aan te zien. Hij wil dat het contact van zijn vrouw met de nieuwe meneer wordt beëindigd.

Welke belangen zijn hier tegenstrijdig?

Welke waarden spelen een rol?

Discussiepunten:

Zelfbeschikking: Hoe belangrijk is het dat de cliënt zijn eigen keuzes kan maken, ook al brengt dit risico's met zich mee?

Veiligheid: Wanneer moet een zorgverlener ingrijpen om de veiligheid te waarborgen, zelfs als dat tegen de wens van de cliënt ingaat?

Empathie: Hoe kun je begrip tonen voor de keuze van de cliënt, terwijl je ook rekening houdt met de veiligheid van anderen?

Micro-Meso-Macro

Micro-niveau: Dit gaat over de zorg voor één specifieke persoon, bijvoorbeeld een cliënt waarmee je dagelijks werkt.

"Wat heeft deze cliënt nodig op dit moment? En kan ik de cliënt het beste helpen in deze situatie? En wat vind ik hier zelf nu eigenlijk van?"

Micro-Meso-Macro

Meso-niveau: Dit gaat over de bredere zorgomgeving, zoals het team waarin je werkt, je organisatie, of de afdeling waarin je cliënten verzorgt.

Hoe zou je met je collega's overleggen om samen een goede oplossing voor deze cliënt te vinden? Hoe zorg je ervoor dat je als team op één lijn zit?"

Micro-Meso-Macro

Macro-niveau: Dit gaat over de zorgsector als geheel, zoals de regels en wetten die de overheid maakt voor zorginstellingen.

"Hoe houd je je aan de wetgeving en de regels en richtlijnen van jouw zorgorganisatie, terwijl je toch probeert te handelen in het belang van de cliënt ?"

Opdracht Ethische dilemma's

Deze opdracht maak je in de les met een groep.  Vervolgens krijg je per groep een casus. De docent geeft aan welke groep welke casus uit gaat werken en wijst een gespreksleider aan.  Chatgpt mag niet gebruikt worden :-)

Iedere groep geeft dan een korte presentatie aan de klas over hun bevindingen (Max 5 minuten)

Let op! Deze opdracht kan je toevoegen aan je eindopdracht! (met foto of als opdracht)

Let op! Deze leeractiviteit kan je toevoegen aan je eindopdracht!

Wat heb jij vandaag geleerd?

Evaluatie Lesdoelen

• Ik leer ethische dilemma's herkennen en hierover nadenken.
  
• Ik reflecteer op mijn eigen houding ten opzichte van ethische dilemma's.
  
• Ik kan een ethisch dilemma bekijken op micro meso en macro niveau

Reflectie en afsluiting

1.  Ik vond prettig aan deze les…..

2. wat ik anders zou kunnen doen...

3. Wat mij het meeste is bijgebleven is……

4. Wat ik een beetje lastig vond is…….

5. ik wil een compliment geven aan.....

6. wat de docent anders zou kunnen doen.....