12.2 Het zit in de familie

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

12.2 Het zit in de familie

• Uitleg 12.2
  

Fenotype

Homozygoot

Een "onderdrukt" allel

De allelen voor een bepaalde eigenschap

Twee verschillende allelen voor een bepaalde eigenschap

Homozygoot dominant

Homozygoot recessief

Heterozygoot

De waarneembare eigenschap van een organisme

Twee gelijke allelen voor een eigenschap

Recessief allel

Gen

Heterozygoot

AA

aa

Aa

Nieuwe begrippen

Monogeen

• Erfelijke aandoening bepaald door 1 gen
  
• Bijv. albinisme
  

Drager

• Iemand met een gezond en een ziekmakend allel
  
• Elk mens heeft 6 tot 10 ziekmakende allelen

Recessieve overerving

• Beide ouders zijn drager (heterozygoot)
  
• Kind krijgt 2 recessieve allelen voor de erfelijke aandoening; gevolg: aangedaan ("ziek")
• Homozygoot recessief persoon is dus "ziek" 

Dominante overerving

• 1 van de ouders moet ziek zijn (heterozygoot of homozygoot dominant)
  
• Kinderen met het dominante allel zijn ziek 
• Aandoening vaak bij meerdere generaties in een familie
• 50% kans om de ziekte als ouder door te geven

Geslachtsgebonden recessieve overerving

• Meestal op het X-chromosoom
  
• Notitie: 

• Kleurenblindheid

• Mannen hebben maar 1 X-chromosoom dus meer kans op kleurenblindheid
  
• 1 op de 12 mannen kleurenblind
  
• Kans op een kleurenblind meisje <0.5%

Geslachtsgebonden dominante overerving

• Komt bijna niet voor. 

Stamboom (belangrijk voor PO)

• Schematische weergave van een familie met het fenotype per persoon
• Helpt bij het achterhalen van het genotype

Welke eigenschap is dominant?

1. Ziek
2. Gezond
3. Ik snap dit niet

Uit welke kruising kan je opmaken welke eigenschap dominant is?

1. B
2. C
3. D
4. E

Wat is het genotype van persoon 8?

1. AA
2. Aa
3. aa

Aan de slag

12.2 opdrachten volgens studiewijzer maken en nakijken