Gehandicaptenzorg 3e leerweg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Gehandicaptenzorg

Lesdoelen

Na deze les heb je:

Inzicht in de doelgroep, mogelijke oorzaken en kenmerken

Kennis over 3 syndromen

Kennis over de vormen van wettelijke vertegenwoordiging

inzicht in probleemgedrag

Doelgroepen

In de gehandicaptenzorg krijg je te maken met mensen die een beperking hebben. ‘Gehandicaptenzorg’ is een verzamelterm. Het gaat om zorg, begeleiding en opvang op het gebied van wonen, werk, dagbesteding en onderwijs voor mensen met een lichamelijke beperking, een verstandelijke beperking en een meervoudige beperking

0

Visiedocument Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg 2017-2022​

Persoonsgerichte zorg die bijdraagt aan de kwaliteit van leven van cliënten en hun eigen regie vergroot.​

Kernbegrippen:​

Normalisatie​

Integratie​

Individualisering

IQ, hoe zit dat?

Verstandelijke handicap 

Volgens de DSM als:

- er een score van 70 of lager is gehaald op een IQ test

- er blijvende beperkingen zijn in de sociale redzaamheid

- het voor het 18e levensjaar is ontstaan

Soorten IQ testen

WIPPSI

RAKIT

SON-R

WISC III / V

WAIS

Wat kan een oorzaak zijn voor een verstandelijke handicap?

Oorzaken

1. Prenatale oorzaken (voor de geboorte)​

Afwijking erfelijkheidsmateriaal​, Afwijking in verloop zwangerschap​, Alcoholgebruik moeder

2. Perinatale oorzaken (rondom de geboorte)​

Zuurstoftekort, bloeding

3. Postnatale oorzaken (vlak na de geboorte)​

Beschadiging van de hersenen, infectie, ongeval​

Zeer Ernstige Verstandelijke Beperking

Laag IQ <20 (1 jaar)​

Sterk vertraagde, vaak stilstaande ontwikkeling​

Totaal afhankelijk van anderen​

Vaak sprake van bijkomende stoornissen/beperkingen​

Veel probleemgedrag​

Weinig helder bewustzijn​

Eigen wereld met lust- en onlustgevoelens​

Reageren op vertrouwde situaties

Ernstige Verstandelijke Beperking

IQ tussen de 20-35 (1 tot 2 jaar)​

Vaag besef van ik en de buitenwereld​

Ontdekken speelt een belangrijke rol​

Weinig zelfredzaam​

Traag ontwikkelingstempo​

Veel structuur bieden (herkenbaarheid/rituelen)​

Gedrag toont aan dat er iets aan de hand is

Matige Verstandelijke Beperking

IQ tussen 35-55 (2 tot 4 jaar)​

Mogelijkheid tot communiceren​

Denkwereld beperkt tot tastbare dingen in de omgeving​

Bijna normale lichamelijke ontwikkeling​

Trage motoriek, vaak ongecontroleerde bewegingen​

In staat om eenvoudige dingen te leren​

Ingewikkelder verbanden leggen

Kunnen leren wat wel en niet mag​

Geweten is niet sterk ontwikkelt​

Soms kunnen zij kiezen wat zij willen​

Lichte ontwikkeling tijdsbesef​

Erg impulsief​

Kunnen situaties moeilijk beoordelen​

Begeleiding op voordoen en samendoen

Lichte Verstandelijke Beperking

IQ 55-70 (4 tot 12 jaar)​

Ontwikkeling lijkt eerst normaal, later blijkt dat vaardigheden traag aan te leren zijn​

Sociale contacten met diepgang​

Moeite om sociale situaties in te schatten​

Moeite om grenzen te bepalen (makkelijk te beïnvloeden)​

Tijdsbegrip goed ontwikkeld

Ondersteunen bij zelfstandigheid

Zwakbegaafd/Licht Verst. Handicap

Op grond van historische consensus in Nederland: Als er sprake is van ernstige, chronische beperkingen in de sociale redzaamheid, leerproblemen en/of gedragsproblemen, en een IQ van 70-85, dan kan dit als een Licht verstandelijke handicap worden opgevat.

Meervoudige beperking

= een verstandelijke beperking en een lichamelijke beperking​

​

2 groepen:​

Ernstige meervoudige beperking​

Gewone meervoudige beperking

Oorzaken EMB

Hersenbeschadiging (meestal)​

Chromosomale afwijking​

Infectie​

Stofwisselingsziekte​

Complicatie tijdens of na zwangerschap​

​

Gevolg -> Weinig tot geen compenastiemogelijkheden.​

Niet Aangeboren Hersenletsel

= verzamelnaam voor alle letsels aan de hersenen die ontstaan zijn na de geboorte.​

​

Zichtbare gevolgen:​  Verlamming, Incontinentie​, Epilepsie​

Gevoelsstoornis​

Onzichtbare gevolgen: problemen cognitie en meer

Welke woonvormen in de gehandicaptenzorg ken je?

Woonvormen

Intramurale instelling​

Begeleid zelfstandig wonen/Ambulant/Extramuraal​

Thuis wonen

Rechtspositie

De wet maakt onderscheid in:​

1. Handelingsbekwaam​

2. Handelingsonbekwaamheid​

-> soms wel in staat tot een rechtshandeling​

-> wettelijke vertegenwoordiger

3 vormen wettelijke vertegenwoordiging

1. Onder curatele stellen: Handelingsonbekwaam​

Bijna niets zelf beslissen​

2. Onderbewindstelling​: Handelingsbekwaam​

Met name voor financiën​

3. Mentorschap​: Handelingsbekwaam​

Belangenbehartiger op verpleging, verzorging en behandeling​

Syndromen

= het tegelijk voorkomen van dezelfde (opvallende) kenmerken, bij 1 bepaalde afwijkingen met dezelfde oorzaak.​

​

Syndromen bij verstandelijke handicap -> behalve de verstandelijke beperking zijn er nog een bepaald aantal andere (opvallende) kenmerken aanwezig zijn die bij elkaar horen.

Opdracht

Werk 1 van deze syndromen uit:

Syndroom van Down

Fragile X syndroom

Rett syndroom

Koppel de symptomen aan het juiste syndroom

1. Tussen de 6-18 maanden de eerste symptomen.

2. Getypeerd als vriendelijk en goedaardig.

3. Lage spierspanning, algehele spierslapte.

4. Beloop in 4 verschillende fasen.

5. Grote afstaande oren.

6. Langgerekt gezicht met brede kin en een hoog, breed voorhoofd.

7. Meestal sluik, dun haar.

8. Extra huidplooi van het binnenste ooghoek.

9. Klein schedel en weinig achterhoofd.

10. Overbeweeglijke gewrichten en een forse lichaamsbouw.

11. Verkeren graag in gezelschap.

12. Grote testikels, wel normaal vruchtbaar.

Er is een fase waarin de ontwikkelde communicatievaardigheden achteruitgaan. 

Syndroom van Down 

Fragile X

Rett

Een meisje met Rett heeft een X-chromosoom met het "slechte" gen; jongens niet leefbaar      .

Probleemgedrag

Wanneer is gedrag, probleemgedrag?

Oorzaken probleemgedrag

1. Biologisch

2. Psychologisch

3. Sociaal

Biologische factoren

De stoornis die ten grondslag ligt aan de verstandelijke beperking.​

Beperkingen door de beschadiging:​

Verminderd controle over emoties.​

Verminderd concentratievermogen.​

Niet goed functionerend geheugen.​

Problemen met het verwerken van prikkels.​

Beperkte communicatieproblemen.​

Psychologische factoren

Veelal verminderde psychische draagkracht.​

​

Voorbeelden:​

Onzeker​

Onveilig​

Snel uit balans​

Vertraagde sociale-emotionele ontwikkeling​

Sociale factoren

Zijn de risicofactoren die met de leefomgeving en relaties met andere mensen te maken hebben.​ 

Voorbeelden:​

Overvragen en ondervragen​

Tolereren ongewenst gedrag​

Ontbreken van aandacht​

Ongeschikte groepssamenstelling​

Gebrek aan structuur in de leefomgeving​

Gebrek aan privacy;​ gebrek aan leefruimte

In stand blijven gedrag

1. Het gedrag heeft een betekenis. Als je dit niet begrijpt, blijft het gedrag bestaan.​

2. Bekrachtiging. Het heeft positieve gevolgen voor de zorgvrager.​

Plezierige sensaties​, Aandacht, Bereiken van iets wat de zorgvrager wil​, Overstemmen van onlustgevoelens en/of afreageren van spanning​

Aanpak probleemgedrag

Diagnostische fase​

Planningsfase​

Uitvoeringsfase -> ​

In het begeleiden 4 R’s belangrijk!​

Evaluatiefase

De 4 R's

Respecteren​

Ruimte geven​

Rationeel zijn​

Realistisch blijven​