20250519 betoog/beschouwing/schrijven

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Deze les ga je leren...

...hoe een beschouwende tekst wordt opgebouwd (inhoud in grote lijnen).

...hoe een overtuigende tekst wordt opgebouwd (inhoud in grote lijnen).

...hoe een informatieve tekst wordt opgebouwd 

...hoe amuserende of activerende teksten eruit kunnen zien.

...welke verplichte onderdelen je verwerkt bij deze verschillende tekstsoorten.

Uit welke onderdelen moeten alle verschillende tekstsoorten bestaan?

Informeren

Tekstdoel                       Tekstsoort                          Tekstvorm

informerende/uiteenzettende tekst

nieuwsbericht, werkstuk,schoolboektekst,achtergrondartikel in krant/tijdschrift

ingezonden brief, column,weblog

beschouwende tekst

Opiniëren

overtuigen

betogende tekst

recensie,commentaar, meningtekst in krant/tijdschrift, column

activeren

amuseren

activerende tekst

reclametekst,advertentie,sollicitatiebrief

amuserende tekst

strip, verhaaltje, mop

Een blik op de inhoud van:

1. een beschouwende tekst
2. een overtuigende tekst

Beschouwende tekst

• De schrijver of spreker bespreekt meerdere standpunten.
• De bedoeling is dat de lezer of luisteraar nadenkt over het onderwerp.
• Een beschouwende tekst heeft niet tot doel te overtuigen.

Wat is een beschouwing?

• In een beschouwing kan de  lezer zijn eigen mening bepalen over een onderwerp. De schrijver geeft NIET zijn/haar mening.
  
• Een beschouwing kan bijvoorbeeld de voor- en nadelen van een verschijnsel beschrijven;
• of een beschouwing laat verschillende meningen van deskundigen of betrokkenen zien.
• Vaak worden de oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen behandeld. 

 Beschouwende tekst

Aan de ene kant + aan de andere kant zijn goede manieren om mensen te laten nadenken (beschouwen).

Over welk onderwerp kun je een tekst schrijven waarin meerdere kanten van de zaak beschreven worden? (voor/tegen, voordeel/nadeel, probleem/oplossing)

Stel, je neemt als onderwerp 'een telefoonverbod op school'. Welke onderdelen kun je dan bespreken?

Welke van de volgende teksten is geen beschouwing?

1. artikel over keuzes rondom dure geneesmiddelen
2. artikel waarin wordt gezegd dat vaccineren voor iedereen verplicht is.
3. artikel waarin verschillende soorten duurzame energie kritisch besproken worden
4. artikel waarin oplossingen voor wapenbezit onder jongeren worden gegeven

Wat is het doel van een beschouwing?

1. informeren
2. overtuigen
3. opiniëren
4. amuseren

Bekijk filmpje: link staat in Teams

 Betoog

Opbouw van een betoog:

• Inleiding: aandacht trekken lezer + stelling/standpunt.
• Kern: drie argumenten voor (eventueel twee tegen met weerlegging.
• Slot: conclusie + uitsmijter.

Een informatieve tekst schrijven

5W1H-vragen:

wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe?

Nieuwsbericht schrijven (informatieve tekst)

Hoe schrijf je een nieuwsbericht? Gebruik de antwoorden op de 5W1H-vragen.

1. Bedenk een titel voor het nieuwsbericht.
2. Schrijf het nieuwsbericht:

• voeg de antwoorden op de 5W1H-vragen samen.
• zet de zinnen in een goede volgorde.
• pas je zinnen aan als dat nodig is.
• zorg dat iemand anders het verhaal kan begrijpen.

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

 Hoe ziet een informatieve tekst eruit?

Titel

Inleiding: stel vragen, begin met een anekdote, noem de aanleiding voor het schrijven, introduceer het onderwerp

meerdere alinea's met informatie (verschillende deelonderwerpen in het middenstuk)

Vaak een foto

Witregels tussen de alinea's.

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Schrijfproduct controleren?

1. Beginnen alle zinnen met een hoofdletter?
2. Eindigen alle zinnen met een punt of een vraagteken?
3. Staan er geen spelfouten in?
4. Ziet het eruit als een nieuwsbericht? (inleiding, alinea's, afbeelding)?
5. Heb ik passende titels en tussenkopjes?
   
6. Heb ik verder alle eisen van de opdracht verwerkt (spellingsregels, beeldspraak/stijlfiguren)
   

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Amuserende teksten (voorbeelden)

Activerende teksten (voorbeeld)

Gebruik van stijlfiguren

• Alliteratie (Zon, zee en zand, Liesje leerde Lotje lopen)
• tautologie (vast en zeker, pracht en praal, eenzaam en alleen)
• pleonasme (de witte sneeuw, het groene gras)

• retorische vraag (we willen toch allemaal....?)
• eufemisme (tussen twee banen zitten)
• hyperbool (ik schrik me dood, ik sterf van verveling)
• paradox (kalm aan en rap een beetje/schrijven is de kunst van het schrappen)
• metafoor 

Metafoor: hij is een beer van een vent/jij bent net een kleuter / je bent zo koppig als een ezel