Thema 2 Overzicht

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Chemische reacties

H2.1: Molecuulmodel

lesdoel

• weten waarom een molecuulmodel wordt gebruikt
  
• verschil tussen micro- en macroniveau kennen
• de faseovergangen kennen

Molecuulmodel

1. Een model is een hulpmiddel
2. Je ziet een molecuul als een bolletje. 

uitgangspunten molecuulmodel:

1. Elke stof bestaaat uit kleine deeltjes: moleculen.
2. Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen.
3. Moleculen zijn altijd in beweging.
4. Moleculen trekken elkaar aan.

0

Faseovergangen

lesdoel

• weten wat faseovergang op microniveau doet
  
• weten hoe scheiden op microniveau plaats vindt

Scheiden op microniveau

Scheiden is stoffen bij elkaar vandaan halen

Macroniveau: ik zie destillaat en residu

Microniveau: sorteren van moleculen, destilleren: scheiden op basis van kookpunt (snelheid van moleculen)

Faseovergang microniveau

• macroniveau (zichtbaar met blote oog), ik zie de tof smelten
• microniveau (laten zien met model/bolletjes)

lesdoel

• weten wat faseovergang op microniveau doet
  
• weten hoe scheiden op microniveau plaats vindt
• weten wanneer een reactie is opgetreden
• het verschil weten tussen een reactie en een fase-overgang.

Faseovergang microniveau

• macroniveau (zichtbaar met blote oog), ik zie de stof smelten

• microniveau (laten zien met model/bolletjes)

Scheiden op microniveau

Scheiden is stoffen bij elkaar vandaan halen

Macroniveau: ik zie destillaat en residu

Microniveau: sorteren van moleculen, destilleren: scheiden op basis van kookpunt (snelheid van moleculen)

(Chemische) Reactie:

• beginstoffen verdwijnen
• reactieproducten ontstaan

 

verbrandingsreactie:

glucose + zuurstof --> water + koolstofdioxide

Reactie / faseovergang:

reactie: 

beginstoffen verdwijnen, reactieproducten ontstaan (moleculen/stoffen veranderen). Niet omkeerbaar

faseovergang: 

snelheid van de moleculen veranderd, moleculen blijven gelijk. Omkeerbaar

 

lesdoel

• weten wanneer een reactie is opgetreden
  
• het verschil weten tussen een reactie en een fase-overgang.

lesdoel

• weten wat exotherme en endotherme reacties zijn
  
• weten wat een ontledingsreactie is (thermolyse, fotolyse, electrolyse)

chemische reacties kun je herkennen aan:

• blijvende verandering van stofeigenschappen (dus geen fase overgangen) want er zijn nieuwe stoffen gevormd
• ontstaan warmte
• ontstaan van licht
• ontstaan van geluid
• onverwachte faseovergangen (b.v. stollen eiwit )

chemische reacties

de moleculen uit de beginstof(fen) worden afgebroken en er worden nieuwe moleculen opgebouwd.

beginstof(fen)--> eindproduct(en)

exotherm / endotherm

exotherm:

wanneer er bij de reactie warmte/energie vrijkomt

Endotherm:

er moet constant warmte/energie worden toegevoegd voor de reactie

soorten  reacties: grofweg bestaan er 3 soorten reacties:

1. ontledingsreactie:
   1 beginstof-> meer eindproducten  
2. verbrandingsreactie:  beginstof+zuurstof-> eindproduct(en) 
3. overige vormingsreacties: minstens 2 beginstoffen --> 1 of meer eindproduct(en)
   

ontledingsreactie

suiker --> koolstof + water + zuurstof

water --> waterstof  + zuurstof

zilverchloride --> zilver + chloor

thermolyse

ontledingsreactie met warmte

thermolyse van suiker

elektrolyse

ontledingsreactie met elektrische energie

elektrolyse  van water

fotolyse

ontledingsreactie onder invloed van  licht

soorten ontledingsreacties

1. met warmte: Thermolyse  b.v. aanbranden vlees (er komt geen/ niet genoeg zuurstof bij)
   
   
2. met elektriciteit: Elektrolyse b.v. ontleden water 
   
   
3. met licht: Fotolyse b.v. verkleuren behang/vloer door licht

lesdoel

• ontleedbare stoffen herkennen op macroniveau
  
• ontleedbare stoffen herkennen op macroniveau
• weten hoe je een reactie schema opzet

ontledingsreactie

suiker --> koolstof + water + zuurstof

water --> waterstof  + zuurstof

zilverchloride --> zilver + chloor

soorten ontledingsreacties

1. met warmte: Thermolyse  b.v. aanbranden vlees (er komt geen/ niet genoeg zuurstof bij)
   
   
2. met elektriciteit: Elektrolyse b.v. ontleden water 
   
   
3. met licht: Fotolyse b.v. verkleuren behang/vloer door licht

demo-proefje

• ontleding koperchloride

koperchloride (s)  -->   koper (s)  +  Chloor (g)

demo-proefje

• ontleding water

elektrolyse

water (vloeistof) --> waterstof (gas)  + zuurstof (gas)  Macro

            H2O (l)       -->      H2 (g)          +          O2 (g)             Micro

indeling stoffen (macroniveau)

Reactieschema

de moleculen uit de beginstof(fen) worden afgebroken en er worden nieuwe moleculen opgebouwd.

beginstof(fen)--> eindproduct(en)

lesdoel

• weten wat de 'wet behoud van massa' betekent
  
• het belang van massaverhoudingen bij reacties weten

wet van behoud massa

reactieschema 

beginstoffen--> eindproducten

demopracticum  (zuur/base)

wet van behoud van massa?

massaverhouding reacties

door proefjes erachter gekomen dat (voor een ideale reactie):

reactie schema: 

waterstofchloride(g)  +  ammonia(g)  -->  salmiak(s)

    36  gram                        +     17 gram       -->   53 gram

massaverhouding

      2,1                                  :       1,0

(tabel 2.1 tekstboek)

 

lesdoel

• weten wat wordt bedoelt met overmaat/ondermaat
  
• weten hoe je overmaat/ondermaat berekend

rekenen met massaverhouding 

• bij een reactie reageren stoffen in een vaste massa verhouding

• wanneer er van één van de beginstoffen meer aanwezig is dan nodig voor de massaverhouding is die stof in overmaat aanwezig

• wanneer er van één van de beginstoffen minder aanwezig is dan nodig voor de massaverhouding is die stof in ondermaat aanwezig

rekenen met massaverhouding 

Opgave:

Je maakt salmiak met 12 g waterstofchloride en 20 g ammoniak

waterstofchloride: ammoniak  

a. laat zien met een berekening welke stof in overmaat aanwezig is.

b. bereken hoeveel gram salmiak gemaakt kan worden

waterstofchloride  :  ammoniak  

                  2,1            :         1,0    

rekenen met massaverhouding 

rekenen met massaverhouding 

Opgave:

Je laat 30 g ijzer reageren met 22 g zwavel. Er ontstaat ijzersulfide.  

a. geef het reactieschema

b. bereken welke stof in overmaat aanwezig is 

     ijzer  :  zwavel  

     1,7     :         1,0    

wet van behoud massa

reactieschema 
beginstoffen--> eindproducten


wet van massabehoud (Lavoisior)
massa alle beginstoffen = massa alle eindproducten