H3.3 het feodale stelsel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Tijdvak 3

De tijd van monniken en Ridders 

Paragraaf 3: Het feodale stelsel

Wat gaan we vandaag doen?

• Kort herhalen
• Uitleg of zelf lezen
  
• Weer een schema :)
  

Wisbordjes

Wat weet je nog?

Het hofstelsel is een:

Economisch of politiek systeem

Let op!

• Het hofstelsel is NIET hetzelfde als een domein.
• Een domein is landbouwgemeenschap en het hofstelsel een economisch systeem.

Wisbordje:

Wat weet je nog?

Wie bestuurd een domein?

Wisbordje:

Wat weet je nog?

Noem 2 oorzaken van het ontstaan van het hofstelsel.

Hierdoor ontstaat horigheid

Ontstaan hofstelsel

Wisbordje:

Wat weet je nog?

Noem 1  plicht en 1 recht van een horige boer.

Vragen die je kunt beantwoorden aan het einde van de les:

-    Op welke wijze werd het Frankische rijk bestuurd?
-    Hoe heeft het Frankische rijk zich ontwikkeld vanaf Karel de Grote?
-    Wat is het leenstelsel/feodalestelsel en hoe heeft dit zich ontwikkeld?

In deze les:

  Kenmerkend aspect:
  Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

Keuze

Zelf lezen + klein stukje klassikale uitleg

of

Helemaal klassikale uitleg?

Het Frankische rijk stond onder leiding van Clovis uit de familie van de Merovingen. Na de dood van Clovis (511) wordt het rijk verdeeld onder zijn zonen en in 768 wordt Karel de Grote aan de macht.

De Franken

De Franken is een Germaanse stam en de merovingen is een familie/dynastie daarbinnen. Het rijk van Clovis (481-511) Zijn rijk wordt groot door veroveringen. Hij nam het Romeinse bestuur en gewoontes over. Ook de gewoonte om hertogen aan te stellen om belangrijke delen van het rijk te besturen en graven voor de minder belangrijk delen werd overgenomen.

De Salische wet

Dit was een ongeschreven wet (gewoonterecht) dat ging over strafrecht en de erfenis. Clovis liet deze wet als eerste opschrijven. Dit had gevolgen voor de erfenis van zijn rijk. In die wet stond de erfenis over alle zonen van de vader verdeeld moet worden.

Nog een Romeinse 'gewoonte' wordt overgenomen:
Clovis wordt gedoopt tot het christendom.

Karel de Grote, familie van de Karolingen. Hij laat zich dopen door de paus en wordt de eerste keizer sinds de val van het Romeinse rijk.

Hier vocht de overgrootvader van Karel de Grote, Karel Martel bij Poitiers (732) tegen de moslims

Hier wonen de Longobarden (Italianen) waar Karel de Grote tegen vocht om de paus te beschermen

Hier vocht Karel de Grote 30 jaar tegen de Saksen, eenmaal gewonnen dwong hij ze zich te bekeren tot het christendom

De ontwikkeling van het Frankische Rijk (481-870)

Chronologie

• 481-511: Clovis verenigd gebieden tot het Frankische Rijk
  
  
• 511-751: Andere Merovingische koningen aan de macht
  
  
• vanaf 751: Karolingen aan de macht
  
  
• 764-800: Karel de Grote koning van Franken
  
  
• 800-814: Karel de Grote keizer van de Franken
  
  
• 843 & 870: opdeling Rijk onder zonen

Het leenstelsel/feodale stelsel

• Karel de Grote kon zijn land niet alleen besturen.
  
• Daarom kreeg hij hulp van vazallen: mannen die met hem meevochten.
  

• Zijn trouwste vazallen kregen als beloning ieder een gebied in leen.
  
• Zij mochten dit namens hem besturen: zij werden zijn leenmannen.
• Het leenstelsel heet ook wel: feodalisme

KA

Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

Leenman: Is trouw aan zijn leenheer, spreekt recht in naam van de leenheer en levert militaire krachten.

Leenheer: leent het land aan zijn leenman en geeft bescherming.

Op de achtergrond zie je een vazal trouw zweren aan de koning

Leenstelsel = feodale stelsel

Politiek stelsel

De middelste leenmannen zijn naast leenman ook leenheer, omdat ze de grond weer in stukken verdelen en deze ook in leen geven.

Leenman = vazal

KA

Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

KA

Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

Gevolg leenstelsel

• Leen wordt als erfelijk gezien, zowel bij leenmannen als achterleenmannen.
  
• Ook ambten werden als erfelijk beschouwd.
  
• Koningen kregen hierdoor minder macht omdat het rijk te versnipperd werd. 

1. Vul het schema in met de woorden die onderin staan.
   Let op: sommige woorden kunnen twee keer worden gebruikt
   
2. Geef met een kleurtje aan welke begrippen bij het hofstelsel horen en welke begrippen bij het feodaal stelsel/leenstelsel. Zo heb je in één oogopslag overzicht welke concepten/begrippen bij welk stelsel horen.
3. Klaar? Maak opdrachten van paragraaf 3.3: 5, 7, 14, 15 en 16.
   

Aan de slag

Maak opdrachten 5, 7, 14, 15 en 16. 

Klaar? Maak opdracht 6, 13 en 17

Daar ook mee klaar? Maak een samenvatting aan de hand van de kenmerkende aspecten.

Aan de slag