Zintuigen en ziekten - oog

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

zintuigen en problemen oog 

Programma 

Zintuigen algemeen 

LA- Anatomie en werking van het oog 

20 MC vragen + nabespreking

-Dia's-ziektebeelden oog

Welke zintuigen kennen jullie?

De vijf traditionele zintuigen:

1. Zicht (visus) – waarnemen van licht, kleuren, vormen en beweging via de ogen.
2. Gehoor (auditie) – waarnemen van geluiden via de oren.
3. Reuk (olfactie) – waarnemen van geuren via de neus.
4. Smaak (gustatie) – waarnemen van smaken via de tong (zoet, zuur, zout, bitter, umami).
5. Tast (somatosensorisch) – waarnemen van aanraking, druk, temperatuur en pijn via de huid.

Andere belangrijke zintuigen

1. Evenwicht (vestibulair systeem) – helpt je balans te bewaren en te oriënteren in de ruimte.
2. Proprioceptie – het gevoel van waar je lichaamsdelen zich bevinden zonder ernaar te kijken.
3. Interoceptie – waarnemen van interne lichaamsprocessen, zoals honger, dorst, hartslag of ademhaling.
4. Temperatuurzin (thermoceptie) – specifiek voor het voelen van warmte en kou.
5. Pijnzin (nociceptie) – het waarnemen van pijnprikkels.

Anatomie en fysiologie oog

LA- PAAF ANATOMIE OOG (herhaling)  

Vragen over opdracht? 

Aandoeningen aan de ogen
droge ogen

De ogen worden beschermd tegen uitdrogen door een traanfilm op het hoornvlies.

Dit bestaat uit drie lagen

1. vetlaag (voorkomt verdamping)
2. waterlaag (beschermt het oog)
3. slijmlaag (gelijke verdeling)

Aandoeningen aan de ogen
droge ogen

De meeste gevallen van droge ogen komen door een verstoorde samenstelling van de traanfilm.

Er is een verstopping van klieren die de vetlaag maken, dit zorgt er voor dat de ogen slecht gesmeerd worden

Aandoeningen aan de ogen
droge ogen

Klachten...

• prikkende ogen, jeuk
• rode ogen
• gevoel dat er vuil in je ogen zit
• soms minder zicht

Behandeling...

• medicijnen
• kunsttranen

Kunsttranen / oogdruppels:

• Kunsttranen 
• Oogdruppels met corticosteroïden (bij ontstekingen_)
• Acetylcysteïne 5% of NaCl 0,9%: Bij slijmvorming in de ogen. 

Andere hulpmiddelen

• Punctumpluggen: kleine plugjes in de traanafvoerbuisjes om traanvocht langer in het oog te houden.
• Bandagelenzen: speciale lenzen die het oog vochtig houden.
• Kappenbril: bril met een extra rand tegen wind en droge lucht. 

Innovatieve opties

Lacrisert: een gelachtig staafje dat tussen het ooglid en oog wordt geplaatst en de traanfilm tot 24 uur beïnvloedt. Wordt gebruikt bij ernstige droogte, maar kan wazig zicht geven. 

Oogirritatie

• Droge, rokerige lucht, vermoeidheid, dragen van contactlenzen,
• staren naar smartphone, allergie
• Weinig traanvocht of onderliggende ziekte (Sjögren)

De ziekte van Sjögren is een chronische auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem zich richt tegen de eigen vochtproducerende klieren, zoals de speeksel- en traanklieren. Dit leidt tot droge ogen en een droge mond, maar ook andere delen van het lichaam kunnen worden aangetast, zoals de huid, gewrichten, longen, nieren en zenuwen

Aandoeningen aan de ogen
bindvliesontsteking

Het bindvlies (conjunctiva) is het slijmvlies (oranje), dat onder het ooglid zit en deels op de oogbol.

Dit slijmvlies bestaat uit bloedvaatjes, die bij een ontsteking uitzetten.

Aandoeningen aan de ogen
bindvliesontsteking (conjuctivitus)

Klachten...

• rode, jeukende ogen
• soms pus bij oogknipperen
• gevoel dat er vuil in je ogen zit   
• soms minder zicht

Behandeling...

• meestal spontane genezing
• medicijnen (antibioticazalf)

Retinopathie

Verzamelnaam voor ziekten aan het netvlies.

Diabetische Retinopathie

Symptomen:

- Wazig/vervormd/dubbel zien

- Vlekken/slierten zien

- Nachtblindheid

- Pijnklachten

Behandeling: Regelmatige controle!

- Laserbehandeling

Diabetische retinopathie heeft meerdere symptomen. Welke klachten iemand heeft, hangt af van de ernst van de schade en vooral ook van de vraag welk deel van het netvlies is aangetast. Vaak ontstaan klachten pas in een laat stadium als het netvlies al flink is beschadigd.

Een belangrijk symptoom van diabetische retinopathie is minder scherp zien.

Bloedsuiker onder controle houden, regelmatige controle bij oogarts. Laser kan bloedvaatjes dichtmaken 

Aandoeningen aan de ogen
diabetische retinopathie

Deze oogaandoening ontstaat bij suikerziekte (beide types), waarbij de  bloedvaatjes in het netvlies slechter worden...

• ze gaan opbollen (aneurysma)
• ze gaan stuk (bloeding)
• hierdoor sterft het netvlies af
  

Aandoeningen aan de ogen
diabetische retinopathie

Klachten...

• niet scherp zien
• pijn aan de ogen
• blind worden

Behandeling...

• laseren
• intra-oculaire injectie met medicijnen

Netvliesloslating

Netvliesloslating (ablatio retinae)

• 
  
• Door ongeval of degeneratie;
• Plotselinge afname van het
    gezichtsvermogen.
• Bij tijdig ingrijpen is dit
  operatief of via laser te hechten
• Schade aan het netvlies bij chronische aandoeningen
  - diabetes (retinopathie)  - hoge bloeddruk
  
  

jufdanielleacademie.com

Noteer in het kort wat deze ziektes zijn. 

Vanaf 3 minuten pathologie

• Cataract
• Glaucoom 
• Maculadegeneratie 

Staar

Staar (cataract) betekent een troebele lens hebben. Hierdoor breekt het licht niet goed en krijgt men zichtklachten.

De vertroebeling bij ouderdomsstaar komt door klontering van eiwitten in de lens.

Aandoeningen aan de ogen
staar

Staar (cataract) betekent een troebele lens hebben. Hierdoor breekt het licht niet goed en krijgt men zichtklachten.

De vertroebeling bij ouderdomsstaar komt door klontering van eiwitten in de lens.

Aandoeningen aan de ogen
staar

Klachten...

• wazig zien
• last van fel licht en schittering
• moeilijk zicht in het donker

Behandeling...

• bril (begin)
• staaroperatie: kunstlens

operatie 

Onder plaatselijke verdoving kan de oude troebele lens worden verwijdert en wordt een nieuwe kunstlens geplaatst.

Post operatief krijgt de zorgvrager een oogdop, wordt er gedruppeld met een een NSAID om infecties te voorkomen. 

Onder plaatselijke verdoving kan de oude troebele lens worden verwijdert en wordt een nieuwe kunstlens geplaatst.

Post operatief krijgt de zorgvrager een oogdop, wordt er gedruppeld met een een NSAID om infecties te voorkomen. 

Aandoeningen aan de ogen
glaucoom

Bij glaucoom is er sprake van een beschadiging van de oogzenuw. Meestal komt het door een verhoogde druk in de oogbol.

Door de beschadiging krijgt men zichtklachten.

Aandoeningen aan de ogen
glaucoom

Klachten...

• hoofdpijn
• oogpijn
• regenboogkleuren of andere vlekken in het zichtveld

Behandeling...

• medicijnen (kamerwater remmend medicijn)

Maculadegeneratie 

Bij maculadegeneratie sterven cellen middenin het netvlies af. Dit gebied in het midden van het netvlies heet de macula of gele vlek. Dit is het deel van het netvlies waarmee details worden waargenomen. Maculadegeneratie begint meestal na het 50e jaar. Het is de meest voorkomende oorzaak van slecht zien bij ouderen.

Maculadegeneratie droge en natte vorm

Droge vorm: langzaam wordt het midden van het zicht waziger

Natte vorm: er ontstaan nieuwe bloedvaatjes onder en/of in het netvlies. Deze zwakke bloedvaatjes gaan lekken en het zicht wordt snel minder (deze vorm komt minder vaak voor)

Verschijnselen maculadegeneratie

Droge vorm: het begint met het minder goed kunnen zien van details, soms heeft men het gevoel dat het te donker is om goed te zien.  Het gaat heel langzaam (jaren): in het midden wordt het zicht waziger. De meeste mensen met maculadegeneratie blijven daaromheen goed zien.

Natte vorm: het beeld vervormt binnen korte tijd. Rechte lijnen lijken bijvoorbeeld krom of golvend, de regels van een tekst lijken krom te lopen of een muurplint of raamkozijn lijkt geknikt te zijn.

Aandoeningen aan de ogen
bijziendheid

Bijziendheid komt door een te bolle lens. De lichtstralen komen zo vóór het netvlies samen. Het beeld is onscherp.

• klacht: veraf onscherp zien
• verhelpen met een bril met (-) glazen

Aandoeningen aan de ogen
verziendheid

Verziendheid komt door een te platte lens. De lichtstralen komen zo áchter het netvlies samen. Het beeld is onscherp.

• klacht: dichtbij onscherp zien
• verhelpen met een bril met (+) glazen

Kleurenblind

Sommige kegeltjes werken niet goed. 

Roodgroenkleurenblindheid is de meest voorkomende kleurenblindheid. 

Slechtzienheid/Blind

Verschillende vormen slechtziendheid

oorzaken: aangeboren: erfelijk (ook strabismus); tijdens/voor geboorte.

verworven: verwonding/vergiftiging; ontsteking, ziekten; ouderdom

Strabismus (grieks voor scheef kijken)

Het is een oogbewegingsstoornis waarbij de oogspieren niet goed samenwerken.

Hierdoor kijkt één oog recht vooruit, terwijl het andere oog afwijkt naar binnen (esotropie), buiten (exotropie), boven (hypertropie) of beneden (hypotropie).

Behandeling: brilcorrectie, operatie (spieren) of botox injecties 

Aangeboren of later ontstaan.

Erfelijkheid, oogspierproblemen, neurologische aandoeningen, of brilsterkte die niet goed gecorrigeerd is.

Soms ontstaat het door ziekte, ongeval, of stress/vermoeidheid (bij latent strabismus) Dubbelzien (diplopie).

Lui oog (amblyopie) bij kinderen: het brein negeert het beeld van het afwijkende oog.

Hoofdpijn, moeite met diepte zien, en visuele vermoeidheid.

Soms is het alleen zichtbaar bij vermoeidheid of bij kijken in een bepaalde richting (latent strabismus).

Vragen? 

Product- en proces evaluatie