uitscheiding (H10)

• Natuur en techniek
• MBO
• Studiejaar 3

uitscheiding (H10)

Check in

lesplanning

Herhalen/ vragen: 

• Heb je nog vragen over de lesstof van afgelopen weken?
• Heb je nog vragen over de puzzel Voeding en Vertering?

Bespreken:  

• H 10 verwijderen van afvalstoffen  

Stofwisseling

Bij stofwisseling horen voeding, ademhaling en uitscheiding

• Organismen voeden zich, zonder voeding overleven ze niet.
• Voor verbranding is zuurstof nodig. Zuurstof wordt opgenomen door ademhaling.
• Bij stofwisseling ontstaan afvalstoffen. Deze afvalstoffen moet het lichaam uit. Dit heet uitscheiding.

Uitscheiding

• Uitscheiding is het kwijtraken van afvalstoffen
  die tijdens de stofwisseling ontstaan:
• Longen
• Nieren
• Huid
• Lever 

Lever

• Grootste orgaan in buikholte
• Bloed komt via leverslagader lever binnen en verlaat via leverader.
• Alle schadelijke stoffen worden uit het bloed gehaald en omgezet in minder schadelijke stoffen
• Rode bloedcellen leven maar enkele maanden en resten worden in de lever uit het bloed gehaald, ijzer wordt hergebruikt, rode kleurstof verlaat met ontlasting het lichaam.

lever

• de lever verzamelt alle bouwstenen
• hij maakt van de bouwstenen grote stoffen, zoals eiwitten, suikers en vetten
• de lever maakt gal
• de lever ontgift
• de lever zorgt voor warmte

Functies lever

Voor de stofwisseling:

• Opslag van glycogeen -> koolhydraatstofwisseling
• Bouwt uit aminozuren lichaamseigen eiwitten = assimilatie -> eiwitstofwisseling
• De lever maakt gal -> vetstofwisseling

Andere functies:

• Ontgifting
• Maken van stollingseiwitten met behulp van vitamine K (fibrinogeen en protrombine)
• Opslagplaats voor glycogeen, vitamine ADEK en ijzer (alleen als het lichaam teveel heeft)

eiwitstofwisseling

• uit aminozuren eiwitten maken, nodig voor...
• hormonen
• enzymen
• antistoffen
• stollingseiwitten in bloed
• transporteiwitten in bloed

functies van de lever

aminozuren

eiwit

Aanmaak van 3 soorten eiwitten door de lever

De lever produceert 3 soorten eiwitten.

Globuline ( afweer tegen indringers/ziekteverwekkers)

Fibrine (bloedstolling)

Albumine (transport van allerlei stoffen)

Essentiele eiwitten

- Eiwitten uit voeding

Niet essentiële eiwitten 

- Lichaam haalt het uit andere aminozuren

- Lichaamseigen stof 

- Uit de lever

Afbraak eiwitten

• Afbraak eiwit in losse aminozuren.
• Het lichaam kan geen aminozuren opslaan, daarom worden overtollige aminozuren afgebroken. Hierbij ontstaan  ureum, koolstofdioxide en water. 
• De afbraak van eiwitten levert energie op. Eiwitten kunnen door je lichaam dus ook als brandstof gebruikt worden.
• Van ureum maken de nieren later urine.
• Ureum en de minder schadelijke afvalstoffen komen via de leverader terug in het bloed.

Nieren

• De afvalstoffen zijn na bewerking in de lever wel minder schadelijk, maar zitten nog wel in het bloed. 
• Nieren filteren die stoffen eruit.
• Bloed komt de nieren binnen via de nierslagader.
• In de nierschors en in het niermerg worden schadelijke stoffen en overtollige stoffen, zoals water en zouten uit het bloed gehaald.
•  In de nierbekken wordt de urine opgevangen en afgevoerd

nierbekken

De nieren spelen een belangrijke rol in het constant houden van het inwendig milieu. (homeostase) Daarvoor verwijderen de nieren, in samenwerking met andere uitscheidingsorganen (longen, huid, lever en zweetklieren), bepaalde stoffen uit het bloed. 

Bouw van de nier

• Nierschors, niermerg, nierbekken 
• nierslagader en nierader
• urineleider
• 1 miljoen niereenheden (nefronen)
  

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt.

De onderdelen van je nieren en urinewegen

Een nier bestaat uit:

het nierschors, niermerg 

en de nierbekken.

In je nierschors wordt je bloed 

gefilterd, vervolgens gaat het via 

het niermerg naar je nierbekken

en naar je urineleiders en blaas.

Nierstenen

Wanneer je te weinig drinkt en/of er te veel zouten in je urine zit, kunnen in het nierbekken nierstenen ontstaan. 

Deze nierstenen kunnen de urineleider afsluiten. Ze kunnen worden vergruisd of operatief worden verwijderd.

De nieren spelen een belangrijke rol in het constant houden van het inwendig milieu. (homeostase) Daarvoor verwijderen de nieren, in samenwerking met andere uitscheidingsorganen (longen, huid, lever en zweetklieren), bepaalde stoffen uit het bloed. 

longen 

Wat doen die?

• Zuurstof opnemen
  
• CO₂ uitscheiden
  
• Water uitscheiden
  
• Ook andere stoffen, zoals alcohol, knoflook e.d.
• Warmte gaat verloren

Longblaasje

Werking longblaasje

Gezonde longen

Rokers longen

bloedvaten van de kleine omloop zijn...

• longslagader (zuurstofarm, vertakking naar beide longen)
• longaders (zuurstofrijk, vanuit elke long vertrekken 2 longaders)

 bloedvaten van de kleine bloedsomloop

torso met belangrijke organen

Uitscheiding

• Bij de spijsvertering, ademhaling, bloedsomloop en uitscheiding werken een heleboel organen samen. 
• Deze organen spelen een belangrijke rol bij de stofwisseling.
• Stofwisseling is het geheel van opnemen, verwerken en uitscheiden van stoffen.
• Uitscheidingsorganen zijn nieren, lever en longen
• Belangrijke organen in de borstholte zijn hart, luchtpijp en longen.
• In de buikholte liggen o.a. de maag, lever, alvleesklier, dunne - en dikke darm, endeldarm, nieren, lever en galblaas.

Je drinkt op een feestje een wijntje met 15 vol% alcohol. Op welke 3 manieren wordt dit door je lichaam afgevoerd?

Hoe duidelijk was de lesstof?

-110

Check out