9.4 duurzame ontwikkeling

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Duurzame ontwikkeling

Planning

Introductie 9.4 incl. vragen

Opdrachten maken

Kahoot: how to kill the planet

https://docs.google.com/presentation/d/1JI_fU8qFFPVJA58B7O1lW3fIKQpB7nVd/edit?slide=id.p19#slide=id.p19

Hoeveel liter water is er nodig voor de productie van 1 spijkerbroek?

(hoe vaak douchen?)

9.4 deel 1

• Ik kan beschrijven wat bedoeld wordt met duurzame ontwikkeling en daarbij de begrippen biodiversiteit, milieuvervuiling, energietransitie, recycling en hergebruik gebruiken.
  
• Ik kan uitleggen hoe bij energieproductie rekening gehouden kan worden met duurzame ontwikkeling en daarbij de begrippen, hernieuwbare energiebronnen, energiebesparing en biobrandstoffen gebruiken.

Duurzame ontwikkeling

Leefwijze waarbij rekening gehouden wordt met het milieu

=>  behoud van biodiversiteit, geen milieuvervuiling, energietransitie, recycling en hergebruik

Energietransitie 

energietransitie = de overgang van energieproductie met fossiele brandstoffen naar energieproductie gebaseerd op hernieuwbare energiebronnen 

- die raken niet op

- CO2 neutraal

windmolens, zonnepanelen, biobrandstoffen

Hernieuwbare energiebronnen

Hernieuwbare energiebronnen raken niet op.

Voorbeelden van hernieuwbare energiebronnen

• Windmolens
• Waterturbines
• Zonnepanelen
• Warmtepompen

Biobrandstoffen

• Eerste generatie: Voedsel (koolzaad, suikerbieten) wordt gebruikt voor biobrandstof
• Tweede generatie: Afvalstoffen worden gebruikt voor biobrandstof
• Derde generatie: Algen of zeewier worden speciaal verbouwd voor biobrandstof 

programma

checkvraag 9.4 - Bio-brandstoffen

Filmpje voedsel van de toekomst

uitleg Duurzame voedselsystemen

Toelichting PO's 

Biobrandstoffen (biodiesel of bioalcohol) worden gemaakt van biomassa. Biomassa is de massa van organische stoffen of organismen.

Om het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen wordt er onder andere gebruik gemaakt van biobrandstoffen.

Er zijn drie groepen biobrandstoffen:

1e generatie, 2e generatie en 3e generatie biobrandstoffen, die elk op een verschillende manier geproduceerd worden.

Olifantsgras

• Olifantsgras is zeer geschikt als biobrandstof
• Olifantsgras wordt niet gegeten
• Tweede generatie biobrandstof

Je kan olifantsgras niet direct in de gasleiding stoppen. Het moet eerst anaeroob omgezet worden in:

1. CO
2. CO2
3. CH4
4. een mengsel van koolwaterstoffen

3e generatie biobrandstof nu nog te duur

Maak even wat opdrachten

Starten met 9.4 

duurzame voedselsystemen

• biologische landbouw - in 2030 25% (EU)
• kringlooplandbouw - kringloop van stoffen gesloten, alle (mest)stoffen keren weer terug
• biologische bestrijding - sluipwesp i.p.v. gif
• meer plantaardig - 1 kilo vlees kost meer dan 10 kilo plantaardig voer
• overbevissing - meer vis ipv vlees is ook geen optie want er wordt al te veel gevist (over draagkracht heen)
• groente van seizoen eten - minder transport
• stadslandbouw - draagt ook bij aan beter microklimaat 

Biologische landbouw

• = Geen chemische bestrijdingsmiddelen en geen kunstmest, maar groenbemesting en dierlijke mest. 
• Groenbemesting = onderploegen planten om gehalte stikstof en organische stof in bodem te verhogen.
• Een andere duurzame landbouwmethode is kringlooplandbouw (bron 18) = gesloten kringloop.

Voedselkringloop

• De voedselkringloop is een gesloten kringloop
•  In een gesloten kringloop gaan geen
  stoffen verloren

• Aarde raakt dan niet uitgeput

Gesloten kringloop

Open kringloop

Uit het examen: Energietransitie

Biomassa, te maken uit resten van planten en dieren, is bron van discussie.

(2p) - Noteer een argument om biomassa een duurzame energiebron te noemen.

- Noteer een nadeel van het gebruik van biomassa uit bomen en planten uit de natuur.

Antwoord

voorbeelden van juiste antwoorden:

- Biomassa is geen fossiele brandstof (dus geen netto toename CO2 in snelle kringloop). → 1p

- Als bijvoorbeeld bomen worden gekapt, vermindert daardoor de fotosynthese (sink). → 1p

Uit het examen: Algen voor biobrandstof

Een Deens onderzoekscentrum in Lolland kweekt algen om daaruit biobrandstof te vormen. Het plan is om ook CO2 aan de atmosfeer te onttrekken en afvalstoffen uit rioolwater.

(1p) Leg uit hoe algen CO2 aan de atmosfeer kunnen onttrekken.

Antwoord

De algen nemen CO2 op voor de fotosynthese.

aan het werk

afmaken 9.4

samenvatten H9