2.2 Alkenen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

2.2 Alkenen

Deze les

• Uitleg kraken
• Maken vragen 20, 21, 23
• Uitleg IUPAC naamgeving alkenen
• Maken vragen 19, 25, 27 t/m 29
• Uitleg chemische industrie 
• Maken vraag 31

Leerdoelen

• Je weet wat bedoeld wordt met kraken en je kunt hiervan een reactievergelijking opstellen, zowel in molecuul- als structuurformules.
• Je kunt de systematische IUPAC naamgeving toepassen: naamgeving bij gegeven structuurformules en andersom van alkenen.
• Je kunt een chemisch proces weergeven in een blokschema.

Kraken

• Ontledingsreactie van koolwaterstoffen.
• Thermisch of katalystisch kraken.
• Lange koolstofketens worden in kleinere fragmenten 'geknipt'.
• Uit een alkaan ontstaat altijd minimaal een alkaan en een alkeen.
• Alkeen = onverzadigde koolstofverbinding (dubbele C=C aanwezig).

Voorbeeld: kraken van hexaan

C₆H₁₄ -> C₄H₈ + C₂H₆

Heptaan wordt gekraakt in propaan en nog 1 andere stof. Welke stof kan dat zijn?

1. C3H6
2. C3H8
3. C4H8
4. C4H10

Uitleg quizvraag

• Heptaan -> propaan + ?
• Bepaal de formules en maak de reactie kloppend.
• C7H16 -> C3H8 + C4H8 

Aan de slag

• Maken vragen 20, 21, 23

Naamgeving alkenen

• Naam = stam + een
• Koolstofketen met een dubbele binding tussen C-atomen.
• Voorbeeld: but-1-een (but = 4C, 1-een = dubbele binding op C1).
• Tel de C-atomen vanaf links: C1 komt eerder dan C3.

Geef de naam van het molecuul.

1. Penteen
2. Pent-1-een
3. Pent-2-een
4. Pent-3-een

Aan de slag

• Maken vragen 19, 25, 27 t/m 29

Chemische industrie

Chemische industrie in NL

Laboratorium

• Onderzoek naar nieuwe producten op kleine schaal (max. een paar liter of kg).
• R&D afdeling (research & development).

Proeffabriek

• Opschalen van lab richting fabriek.
• Testen van variabelen, zoals temperatuur, druk, energieverbruik, rendement etc.
• Reactoren van 100-1000 liter.

De fabriek

• Grootschalige productie.
  
• Batch- en continuproces.
  

Batch proces

• Aanvoer beginstoffen -> proces -> uitvoer producten.
• Product van elke 'batch' kan iets verschillen.
• Proces wordt steeds opnieuw uitgevoerd.
• Toegepast in fijnchemie, zoals medicijnen of laboratoriumbenodigdheden.
• Kleine hoeveelheden met hoge nauwkeurigheid.
• Geschikt voor langzame reacties.

Continuproces

• Continue aanvoer beginstoffen en afvoer producten.
• Toegepast in bulkchemie, zoals polymeerchemie en productie van veel gebruikte grondstoffen (bijv. aceton).
• Grote hoeveelheden met minder nauwkeurigheid.

Gefractioneerde destillatie is een voorbeeld van een:

1. Batchproces
2. Continuproces

Het bakken van een cake is een voorbeeld van een:

1. Batchproces
2. Continuproces

Blokschema's

Blokschema's

• Schematische weergave van industrieel proces.
  
• Blok = proces (reactie, menging, scheiding)
  
• Pijl = stofstroom
  

Vragen bij blokschema's

• Vaak lange stukken tekst met veel informatie.
• Typen vragen:

- reactievergelijking opstellen a.d.h.v. gegeven blokschema;

- scheidingsmethoden noemen a.d.h.v. gegeven blokschema;

- pijlen/blokken/processen/stofnamen toevoegen aan incompleet blokschema;

• Elk eindexamen bevat een blokschema opgave.

Ammoniak wordt geproduceerd door stikstof en waterstof met elkaar te laten reageren in een reactor. Niet alle stikstof en waterstof wordt omgezet. Het gasmengsel wordt gescheiden door het door een condensor te leiden. De waterstof en stikstof kunnen vervolgens worden gerecycled. Teken het bijbehorende blokschema.

Aan de slag

Maak vraag 31