Module 6 - Hoofdstuk 1 | Groepen en Groepsontwikkeling

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

COMMUNICATIE 

periode 4

Module 6, Hoofdstuk 1 

3 lessen

Les 1

Hoofdstuk 1: Groepen en Groepsontwikkeling

• Theorie uitleg module 6 – H1; 1.1
  
• Zelfstandig werken
  

Leerdoelen module 6 - Hoofdstuk 1

• Je kunt benoemen wat voor soort groepen er voorkomen in de maatschappelijke zorg.
• Je kunt uitleggen wat het belang van een groep is.
• Je kunt uitleggen wat een groepsdoel is.
• Je kunt de kenmerken van groepen benoemen.
• Je kunt beschrijven wat de rol van de individuele cliënt binnen een groep kan zijn.
• Je kunt met behulp van een voorbeeld de fasen in een groepsproces beschrijven.

Groepsdynamica

Mensen zijn sociale wezens! 

Dat betekent niet dat het altijd goed gaat. Er zijn voortdurend allerlei processen aan de gang. Om daar zicht op te krijgen:

Groepsdynamica - De wetenschap die zich bezighoudt met het functioneren van groepen (kenmerken en ontwikkeling). 

1.1 Groepen in de MZ

Een groep = een verzameling van 2 of meer mensen

• Woongroep: de personen in deze groep leven samen.

Jij als begeleider maakt deel uit van de groep én hebt een rol in deze groep. Alle personen in de groep zullen een band met elkaar opbouwen.

Opdracht

Schrijf binnen 1 minuut zoveel mogelijk groepen op waar jij bij hoort.

Bijvoorbeeld:

Collega's Roc

sporters zwemclub

Gezin

etc.......

Je krijgt als begeleider met verschillende groepen te maken

• Woonvormen / Dagbesteding
• Gespreksgroep --> bepaald onderwerp bespreken
• Lotgenoten --> geen ondersteuning nodig 
• Gezin --> thuis ondersteunen

Groepen zijn belangrijk voor mensen

• Geborgenheid en genegenheid (ergens bij horen)
• Identiteit (laten zien wie je bent)
• Belangen, doelen en wensen (behalen en bereiken)
• Ontwikkeling (leren van elkaar)

Mensen zijn hierdoor afhankelijk van groepen voor de dingen die ze nodig hebben. 

Opdracht

Pak je lijstje van net erbij.

Schrijf achter elke groep op waarom jij bij deze groep wil horen. 

Wat heb jij eraan om onderdeel van deze groep te zijn? 

Opdracht

Geborgenheid en genegenheid (ergens bij horen)

Identiteit (laten zien wie je bent)

Belangen, doelen en wensen (behalen en bereiken)

Ontwikkeling (leren van elkaar)

Kenmerken van groepen

Je kunt groepen in de maatschappelijke zorg op verschillende manieren indelen, op basis van de kenmerken van de groep.

• Primaire groep = Groep die zich kenmerkt door nabijheid, intimiteit en langdurige relaties (woongroep, gezin)
• Secundaire groep = Groep die zich kenmerkt door taakgerichtheid, zakelijker omgang en afspraken (dagbesteding, bijbaan)

Kenmerken van groepen

• Formele groep = Groep mensen waarbij een aantal zaken vastliggen (doel, regels, wie doet wat, besluitvorming): cliëntenraad
  
• Informele groep = Groep waarbij er vrijwel niets vastligt en weinig afspraken met elkaar zijn gemaakt (gezamenlijke hobby).
• Homogene groepen = Groep die bestaat uit groepsleden met veel overeenkomsten (gesloten jeugdzorg groep).
• Heterogene groep = Groep die bestaat uit groepsleden met veel individuele verschillen (montessori onderwijs).

Opdracht

Pak opnieuw je lijstje van net erbij.

Schrijf achter elke groep waar jij bij hoort op of het om een primaire/secundaire, formele/informele en homogene/heterogene groep gaat.

Opdracht

Primaire groep = Groep die zich kenmerkt door nabijheid, intimiteit en langdurige relaties

Secundaire groep = Groep die zich kenmerkt door taakgerichtheid, zakelijker omgang en afspraken 

Formele groep = Groep mensen waarbij een aantal zaken vastliggen (doel, regels, wie doet wat, besluitvorming)

Informele groep = Groep waarbij er vrijwel niets vastligt en weinig afspraken met elkaar zijn gemaakt 

Homogene groepen = Groep die bestaat uit groepsleden met veel overeenkomsten 

Heterogene groep = Groep die bestaat uit groepsleden met veel individuele verschillen 

Zelfstandig werken

Digitale leeromgeving: licentie 'communicatie en ondersteunen'

 

Module 6 - Hoofdstuk 1

Opdracht 1 t/m 3

Les 2

• Terugblik vorige les
  
• Theorie uitleg module 6 – H1; 1.2
  
• Zelfstandig werken
  

Leerdoelen module 6 - Hoofdstuk 1

• Je kunt benoemen wat voor soort groepen er voorkomen in de maatschappelijke zorg.
• Je kunt uitleggen wat het belang van een groep is.
• Je kunt uitleggen wat een groepsdoel is.
• Je kunt de kenmerken van groepen benoemen.
• Je kunt beschrijven wat de rol van de individuele cliënt binnen een groep kan zijn.
• Je kunt met behulp van een voorbeeld de fasen in een groepsproces beschrijven.

Uit hoeveel mensen moet een groep bestaan?

1. Meer dan 1 persoon
2. Meer dan 2 personen

Noem een aantal groepen waar je mee te maken kan krijgen tijdens jouw werk als (persoonlijk) begeleider

Een groep die zich kenmerkt door nabijheid, intimiteit en langdurige relaties heet een..

1. Een primaire groep
2. Een secundaire groep

Een informele groep is een...

1. Groep mensen waarbij een aantal zaken vastliggen
2. Groep waarbij er vrijwel niets vastligt en weinig afspraken zijn gemaakt

Wat is het verschil tussen een heterogene en een homogene groep?

1.2 Kenmerken van groepen

Leden van een groep hebben iets gemeenschappelijks, maar ook een aantal kenmerken:

Er is een groepsdoel.

Er is sprake van groepsinteractie.

Er is een bepaalde machtsstructuur.

Er zijn groepsnormen.

Er zijn groepsrollen.

Groeps- en individuele doelen

Groepen bestaan om een bepaald doel te bereiken = waar mensen naartoe willen werken

• Een gezellige sfeer creëren
• Een veilige omgeving creëren
• Het ondernemen van gezamenlijke activiteiten 

Mensen hebben elkaar nodig om het groepsdoel te bereiken

Groepsdoelen en individuele doelen kunnen met elkaar botsen

Groepsinteractie

 

Communicatie is interactie, dat wil zeggen: groepsleden beïnvloeden elkaar voortdurend door alle manieren van communicatie (verbaal en non-verbaal).

Machtsstructuur

 

Macht in groepen is bijna nooit gelijkmatig verdeeld. Er zijn altijd leiders, volgers en mensen die een middenpositie innemen.   
Dit bewaak jij als (persoonlijk) begeleider zodat er evenwicht is binnen de groep. 

Groepsnormen

Groepsnormen zijn de ongeschreven regels die bestaan: hoe cliënten zich horen te gedragen in de groep. Cliënten passen zich zo goed mogelijk aan, het biedt veiligheid en houvast. 

Het kan ook verstikkend werken. 

Groepsrollen

= een individuele cliënt en zijn/haar bijdrage aan de groep. Elke cliënt heeft een bepaalde rol in de groep.  Elke rol heeft kwaliteiten, maar ook beperkingen. 

Een groep heeft verschillende rollen nodig. 

Als je elkaars rol kent en herkent, weet je wat je van elkaar kunt verwachten. Dit zorgt voor herkenning en voorspelbaarheid. 

Opdracht

Zoek in tweetallen voorbeelden van verschillende groepsrollen 

Vertel:

- Welke groepsrol past bij jou?
- Welke groepsrol past totaal niet bij jou? 

- Welke groepsrol zit in jouw allergie?

- Welke groepsrol(len) vind jij belangrijk? 

Zelfstandig werken

Digitale leeromgeving: licentie 'communicatie en ondersteunen'

Module 6 - Hoofdstuk 1

Opdracht 4 t/m 7

1.2 Kenmerken van groepen

Leden van een groep hebben iets gemeenschappelijks, maar ook een aantal kenmerken:

Er is een groepsdoel.

Er is sprake van groepsinteractie.

Er is een bepaalde machtsstructuur.

Er zijn groepsnormen.

Er zijn groepsrollen.

Groeps- en individuele doelen

Groepen bestaan om een bepaald doel te bereiken = waar mensen naartoe willen werken

• Een gezellige sfeer creëren
• Een veilige omgeving creëren
• Het ondernemen van gezamenlijke activiteiten 

Mensen hebben elkaar nodig om het groepsdoel te bereiken

Groepsdoelen en individuele doelen kunnen met elkaar botsen

Groepsinteractie

 

Communicatie is interactie, dat wil zeggen: groepsleden beïnvloeden elkaar voortdurend door alle manieren van communicatie (verbaal en non-verbaal).

Machtsstructuur

 

Macht in groepen is bijna nooit gelijkmatig verdeeld. Er zijn altijd leiders, volgers en mensen die een middenpositie innemen.   
Dit bewaak jij als (persoonlijk) begeleider zodat er evenwicht is binnen de groep. 

Groepsnormen

Groepsnormen zijn de ongeschreven regels die bestaan: hoe cliënten zich horen te gedragen in de groep. Cliënten passen zich zo goed mogelijk aan, het biedt veiligheid en houvast. 

Het kan ook verstikkend werken. 

Groepsrollen

= een individuele cliënt en zijn/haar bijdrage aan de groep. Elke cliënt heeft een bepaalde rol in de groep.  Elke rol heeft kwaliteiten, maar ook beperkingen. 

Een groep heeft verschillende rollen nodig. 

Als je elkaars rol kent en herkent, weet je wat je van elkaar kunt verwachten. Dit zorgt voor herkenning en voorspelbaarheid. 

Opdracht

Zoek in tweetallen voorbeelden van verschillende groepsrollen 

Vertel:

- Welke groepsrol past bij jou?
- Welke groepsrol past totaal niet bij jou? 

- Welke groepsrol zit in jouw allergie?

- Welke groepsrol(len) vind jij belangrijk? 

Zelfstandig werken

Digitale leeromgeving: licentie 'communicatie en ondersteunen'

Module 6 - Hoofdstuk 1

Opdracht 4 t/m 7

Les 3

• Terugblik
  
• Theorie uitleg module 6 – H1; 1.3
  
• Zelfstandig werken

Leerdoelen module 6 - Hoofdstuk 1

• Je kunt benoemen wat voor soort groepen er voorkomen in de maatschappelijke zorg.
• Je kunt uitleggen wat het belang van een groep is.
• Je kunt uitleggen wat een groepsdoel is.
• Je kunt de kenmerken van groepen benoemen.
• Je kunt beschrijven wat de rol van de individuele cliënt binnen een groep kan zijn.
• Je kunt met behulp van een voorbeeld de fasen in een groepsproces beschrijven.

Terugblik

Groepen in de MZ

Groepen zijn belangrijk voor mensen

Primair/Secundair

Formeel/informeel

Homogeen/heterogeen

Groepsrollen

1.3 Groepsontwikkeling

Groepsproces= een groep verandert in de loop van de tijd.

Fasen Tuckman:

• de kennismakingsfase;
• de conflictfase;
• de acceptatiefase;
• de uitvoerfase;
• de afsluitfase.

Fasen van Tuckman

Als begeleider moet je de fasen herkennen om een groep zo goed mogelijk te begeleiden!

 Kennismakingsfase:

Kennen elkaar nog niet zo goed,

iedereen is voorzichtig, onwennig, veilige onderwerpen.

Nodig: structuur en veilige sfeer (basisregels, ruimte voor

iedereen). 

Conflictfase

Iedereen is steeds meer zichzelf, Meer bemoeien, meer vragen stellen, botsingen.

Nodig: iedereen mag zichzelf laten zien zodat rollen duidelijk worden. 

Acceptatiefase

Minder bezig met zichzelf laten zien, meer bezig met het groepsdoel, rollen zijn helder, vertrouwen groeit. Groepsgevoel is groot.

Nodig: benadrukken dat iedereen kan bijdragen aan de groep vanuit de eigen rol. 

Uitvoerfase

Verhoudingen zijn duidelijk en iedereen

kan zich op zijn taak richten, openstaan voor meningen.

Nodig: feedback en openheid. 

Afsluitfase

Deze groep bestaat niet meer. 

Terugkijken naar samenwerking en nieuwe rollen vinden. 

Opdracht

Beschrijf in tweetallen hoe het groepsproces in jullie klas is verlopen aan de hand van de 5 fasen van Tuckman. 

Inleveren in Teams. 

Zelfstandig werken

Digitale leeromgeving: licentie 'communicatie en ondersteunen'

Module 6 - Hoofdstuk 1

    Opdracht 8 t/m 10 + Begrijp je de theorie