Frysk foar Frysktaligen - les 1

• Fries
• Beroepsopleiding

Frysk foar Frysktaligen - les 1

In sjibbolet is in tongbrekkerssechje en befettet meastentiids klanken dy't spesifyk foar in taal binne, dêr't in net-memmetaalsprekker de tonge oer brekke sil.

Volwassenen moeten vaak meer moeite doen om een nieuwe taal te leren dan kinderen. Een kwartier voorlezen per dag wijst uit dat kinderen 1000 nieuwe woorden leren in een jaar. In Fryslân is Tomke het taalproject voor peuters waar ook volwassenen Fries mee kunnen leren. 

Wurklist

• Yntroduksje kursus Kardiel Frysk foar Frysktaligen

       - Yn 'e kunde komme

• Lesmateriaal: www.mbu.Edufrysk.nl

       - Harkje & Lêze & Utspraak
       - Grammatika
       - Skriuwe
       - Om thús te dwaan

• Neigesetsje

• Myn namme is ...                                                                      (hoe heet je)

• Ik wenje yn in doarp / yn in stêd / bûtenút                   (waar woon je)
  
• Ik wenje al ... jier yn Fryslân                (hoe lang woon je al in Fryslân)
  
• Ik praat Frysk, Nederlânsk en ...                      (welke talen beheers je)
  
• Ik folgje dizze kursus omdat ...                  (waarom volg je de cursus)
• Learwinsk                                                (heb je wensen t.a.v. de cursus)

Fertel wat oer dyn wurk / stúdzje / leafhawwerij / húshâlding / ...

Yn 'e kunde komme

Wêr komst wei en fan wa bisto ien?

Bisto ferneamd (nei pake/beppe)?

Wat betsjut dyn namme?

harkje   &   lêze   &   útspraak

De útspraak: twa- en trijelûden

Dat it Frysk as in klankrike, melodieuze taal te boek stiet, is foaral te tankjen oan de twa- en trijelûden dy't yn it Frysk in soad foarkomme. Fjouwer opfallende twalûden :

lûd	foarbylden	Utspraak
ea	beam, lean, sean, bean, bear, lear	Itselde lûd as yn it NED 'beer'. Yn it NED allinne foar in /r/.
ie	stien, gien, wiet, liet, siet	Itselde lûd as yn it NED 'bier'. Yn it NED allinne foar in /r/. Nienke / Nynke!
oa	doar, moal, koar	Itselde lûd as yn it NED 'hoor' en 'boor'. Yn it NED allinne foar in /r/.
oe	stoel, koel, koer	Itselde lûd as yn it NED 'stoer'. Yn it NED allinne foar in /r/.

Harkje en Lêze: Amalia

Lês it ferhaal foar.

Grammatika

ik	ha(w)	hie	bin	wie	wurd	waard
do	hast	hiest	bist	wiest	wurdst	waardst
hy, sy, it	hat	hie	is	wiene(n)	wurdt	waard
jo (u)	hawwe	hiene(n)	binne	wiene(n)	wurde	waarden
wy	hawwe	hiene(n)	binne	wiene(n)	wurde	waarden
jimme	hawwe	hiene(n)	binne	wiene(n)	wurde	waarden
sy	hawwe	hiene(n)	binne	wiene(n)	wurde	waarden
ik		ha(w) hân		ha(w) west		bin wurden

Let op: "Ik ben in Dokkum geweest" = "Ik ha(w) yn Dokkum west" (dus NIET bin west).

De onregelmatige werkwoorden hebben, zijn, worden

Dizze tiidwurden moatte út de holle leard wurde. Lês de rychjes even op foar de útspraak. Wiis de kursisten op it mulwurd by wêze, haw west en net bin west.

Tiidwurden: Hawwe, wêze en wurde

Set yn de tekst 'In auto fan karton' in streekje ûnder de tiidswurdfoarmen fan hawwe, wêze en wurde.

It helpt miskien om de sintsjes oer te setten nei yn it Nederlânsk.

Tiidwurden: Hawwe, wêze en wurde.

Skriuwen

FOAR IT FILMKE

Wurdlid = lettergreep

Iepen wurdlid = open lettergreep

Sletten wurdlid = gesloten lettergreep

FILMKE 2:09

Diktee: Stavering fan de ú/u

Fan Reduzumer boaiem

Harkje nei de tekst en skriuw op watst hearst.

Harkje goed nei it ferskil tusken de ú en u.

Diktee: Stavering fan de ú/u

Om thús te dwaan

Om thús te dwaan

mbu.EduFrysk

• Harkje 1 opdracht
• Lêze 1 opdracht

Skriuw in boadskipbriefke yn it Frysk.

www.mbu.edufrysk.nl

Antwurden steane achter yn it boek.

It is effektiver om trije kear 20 minuten húswurk te meitsjen as ien kear 60 minuten. Ferwiis nei EduFrysk foar it foarlêzen fan de teksten en it oefenjen fan de útspraak.

De oefeningen even koart by del rinne om der wis fan te wêzen dat de kursisten snappe wat de bedoeling is.

Skriuw yn it logboek nij learde wurdsjes op.

Neigesetsje

FILMKE 2.35

[e-mail]  06 36 046 197