2B Hoofdstuk 6 Wat is de overheid?

• Economie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Rijksoverheid

Regering - koning en ministers

De regering wordt gecontroleerd door de leden van de eerste en tweede kamer. 

Hoofdstuk 6

Wat doet de overheid?

De overheid

• De overheid regelt veel zaken om ons land te laten functioneren
• Ambtenaren = werknemers van de overheid

Wat doet de overheid dan allemaal?

Politie

Leger

Sportparken

Drinkwater

Gezondheidszorg

Snelwegen

enz.

Gemeenten

Je gaat naar de gemeente voor het aanvragen van je rijbewijs, paspoort/ID-kaart, verhuizing doorgeven. 

De gemeente is ook verantwoordelijk voor jeugd- en ouderenzorg, ophalen van huisvuil, nieuwbouw en riolering

Bestuur van de gemeente:

• Burgemeesters & Wethouders
• Goedkeuring door de gemeenteraad

Een gemeente wordt bestuurd door een burgemeester en wethouders (B en W).

De gemeenteraad die door de inwoners van de gemeente wordt gekozen moet de plannen van B en W goedkeuren en controleren.

In Eemsdelta zijn er 19 raadsleden.
 

Wie is wie

Politici worden geholpen door ambtenaren

Ambtenaar: persoon die werkt voor de overheid

Overheid = politici en ambtenaren

Aan de slag!

2, 3, 4 en 5. (pag. 166-167)

Opdracht 2-3

2.a. Werknemers in dienst van de overheid

2.b. Faruk en Lily

3. a. bijvoorbeeld Eemsdelta

b. Ben Visser(eemsdelta) Cora-Yfke Sikkema(Oldambt)

c. eigen antwoord

Opdracht 4-5

a. Burgemeester - hoogste bestuurder van een gemeente

Gemeenteraad - controleert het college van B en W

wethouder - bestuurder van een gemeente

b. 1. De partij die de verkiezingen heeft gewonnen overlegt met andere partijen  of ze samen de gemeente kunnen besturen

3. De partijen die het college van B en W gaan vormen, kiezen de wethouders

2. De nieuwe wethouders worden door de gemeenteraad benoemd

De provincie

Openbaar vervoer

Drinkwatervoorziening

Infrastructuur(Wegen en spoorlijnen)

Rijksoverheid

Regering - koning en ministers

De regering wordt gecontroleerd door de leden van de eerste en tweede kamer. 

Aan de slag!

Maken opdrachten 6 t/m 9(pag. 168 - 169)

De provincie

Openbaar vervoer

Drinkwatervoorziening

Infrastructuur(Wegen en spoorlijnen)

Rijksoverheid

Regering - koning en ministers

De regering wordt gecontroleerd door de leden van de eerste en tweede kamer. 

Aan de slag!

Maken opdrachten 6 t/m 9(pag. 168 - 169)

En nakijken huiswerkopdrachten 2 t/m 5

Opdracht 2-3

2.a. Werknemers in dienst van de overheid

2.b. Faruk en Lily

3. a. bijvoorbeeld Eemsdelta

b. Ben Visser(eemsdelta) Cora-Yfke Sikkema(Oldambt)

c. eigen antwoord

Opdracht 4-5

a. Burgemeester - hoogste bestuurder van een gemeente

Gemeenteraad - controleert het college van B en W

wethouder - bestuurder van een gemeente

b. 1. De partij die de verkiezingen heeft gewonnen overlegt met andere partijen  of ze samen de gemeente kunnen besturen

3. De partijen die het college van B en W gaan vormen, kiezen de wethouders

2. De nieuwe wethouders worden door de gemeenteraad benoemd

Collectieve voorzieningen

• Een collectieve voorziening is
   een voorziening die deels of
   geheel wordt betaald door
   belastinggeld.
  
• Soms moet je ook betalen voor
   het gebruik van een collectieve
   voorziening bijvoorbeeld:
   parkeergeld of wegenbelasting.
  
  

Collectieve voorziening

• Een uitkering is een voorbeeld van sociale zekerheid. 
  
  
• Deze sociale zekerheid zorgt ervoor dat iedereen in Nederland rond kan komen. 
• Voorbeelden WW en AOW 

Sociale zekerheid

Hoe wordt dat betaald?

Aan de slag!

Maken opdrachten 1, 2, 4, 5 en 6 (p. 170-172)

KGT-Boek? Maken opdrachten 1, 4, 5, 7 en 10 (p. 184-187)

Vorige keer

Collectieve voorzieningen

Sociale zekerheid

Belastingen

Belasting = verplichte bijdrage die bedrijven en burgers aan de overheid betalen

Inkomstenbelasting

Iedereen die een inkomen heeft, betaalt inkomstenbelasting.

Loonbelasting

Als je werknemer bent betaal je belasting over je salaris.

Vennootschapsbelasting

Bedrijven betalen vennootschapsbelasting over hun winst.

Directe belasting

Directe belasting betaal je rechtstreeks(dus zonder tussenpartij) aan de belastingdienst.

Loonbelasting is een voorbeeld van een directe belasting. 

Indirecte belasting

Belasting die je via een bedrijf betaalt aan de overheid. 

BTW is een voorbeeld van een indirecte belasting. Je betaald de btw aan de winkelier die het vervolgens overmaakt aan de belastingdienst.

Aan de slag!

Maken opdrachten 1 t/m 8 pag. 174

Opdracht 1

a. Belasting - verplichte bijdrage aan de overheid

inkomstenbelasting - belasting over je inkomen

loonbelasting - belasting wordt ingehouden op je loon

b. De overheid heeft een hele hoop uitgaven

c. burgers en bedrijven

d. Het belastinggeld is van ons allemaal omdat we allemaal meebetalen aan de belast

Opdracht 2 & 3

2. Politie en Onderwijs

3. a. Inkomstenbelasting

Loonbelasting

3. b. 1 en 2 Inkomstenbelasting

2 en 3 Loonbelasting

Opdracht 4 & 5

4. 1 en 2 Inkomstenbelasting

2 en 3 Loonbelasting

5.a. de Belastingdienst

b. de werkgever

Opdracht 6

Consumentenprijs

BTW

Verkoopprijs

Opdracht 7

1. 60 : 100 x 21 = 12,60 euro

2. 2,75 : 100 x 9 = 0,15 euro

3. 95 : 100 x 21 = 19,95 euro

4. 2,20 : 100 x 9 = 0,20 euro

Opdracht 8

btw - Betaal je aan de winkelier, die draagt het af aan de belastingdienst.

inkomstenbelasting - Betaal je rechtstreeks aan de belastingdienst.

loonbelasting - Houdt je werkgever in op je loon. Die draagt het af aan de belastingdienst.

Accijns en subsidie

Wil de overheid iets afremmen?

Wil de overheid iets stimuleren?

Accijns

Subsidie

Accijns

Belasting om te ontmoedigen: 

• Benzine (waarom?)
• Roken
• Drank 

Andere overheidsinkomsten

Winst van overheidsbedrijven zoals:

Nederlandse Spoorwegen

Schiphol

Havenbedrijf Rotterdam

Holland Casino

Nederlandse Loterij

Aan de slag!

Maken opdrachten 9 t/m 13 (p. 177-178)

Miljard en miljoen

1 miljoen is een 1 met zes nullen. 1.000.000

1 miljard is een 1 met 9 nullen 1.000.000.000

1 miljard is dus 1.000 miljoen

Aan de slag!

Maken opdrachten 1 t/m 7(pag. 180-182)

Begrotingstekort

Als een land een begrotingstekort heeft, moet 

Als een land meer uitgeeft dan er binnenkomt is er een begrotingstekort.

OF de overheid geeft minder uit. Dit noem je bezuinigen. 

Begrotingsoverschot

Als de inkomsten van de overheid meer zijn dan de uitgaven is er een begrotingsoverschot.

Begrotingsoverschot en -tekort

• Begrotingsoverschot: 

• Begrotingstekort: 

Huis/Daltonuurwerk

Maken opdrachten 8 t/m 15(pag. 183-184)

uitwerkingen(1)

1. B en C

2. Rijksoverheid, provincie en gemeente.

3. Veel snelwegen gaan de grenzen over en het is erg onhandig als elke provincie dit apart doet. 

uitwerkingen(2)

4. a. onjuist

b. juist

c. juist

5. B

6. D

uitwerkingen(3)

7. A

8. 7,9 miljard is 7900 miljoen

7900 + 540 = 8440 miljoen euro

uitwerking(4)

9. 110.700.000.000 : 18 000 000 = 6.150 euro

10. Als overheid meer geld uitgeeft dan het inkomsten heeft.