ALGAF: Zenuwstelsel

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Zenuwstelsel

Algemene theorie

Vandaag

• Bouw zenuwcel
• Werking zenuw
• Centrale zenuwstelsel
• Perifere zenuwstelsel 

Wat weet je nog?

• Wat zijn neuronen?
• Wat zijn de functies van het animale zenuwstelsel?
• Wat zijn de functies van het vegetatieve zenuwstelsel?

Teken een zenuwcel. De volgende onderdelen moeten te zien zijn:

• Cellichaam
• Celkern
• Neuriet
• Dendriet

Succes!

Zenuwstelsel

• Is opgebouwd uit zenuwweefsel

• Het zenuwweefsel is opgebouwd uit zenuwcellen -> neuronen + gliacellen

Neuronen

• Cellichaam
• Celkern
• Uitlopers = zenuwvezels = neurofibrillen

Neurofibrillen

• Dendrieten (receptoren)

• Neurieten = axonen (effectoren)

Myelineschede

= Mergschede (koker) met myeline (vetachtige stof)

Plaats: zit om de neurieten ter bescherming

Gliacellen

Steuncellen

• Ondersteunen het hersenweefsel 
• Zorgen voor stevigheid en maken de isolatielaag myeline
• Ruimen dode of kapotte zenuwcellen op
• Houden de bloed- hersen barrière in stand

Hoe ziet een zenuwbaan eruit?

Teken een zenuwbaan

Jullie krijgen hier 10 minuten voor. 

Succes!

Zenuwbaan

Bekijk de Masterclass

Prikkels en prikkelgeleiding

Welk type prikkel geeft informatie voor beweging door?

1. Sensibele prikkel
2. Motorische prikkel
3. Sensorische prikkel

Soorten prikkels

• Motorische prikkel = efferente prikkel = bewegingsprikkel
• Sensibele prikkels = afferente prikkel = gevoelsprikkel
• Sensorische prikkel = afferente prikkel = zintuigelijke prikkel

Schakelneuronen spelen een rol bij de prikkeloverdracht. 

Ligging en functie centrale en perifere zenuwstelsel

Indeling zenuwstelsel naar ligging

• Centrale zenuwstelsel
• Perifere zenuwstelsel 

Centrale zenuwstelsel

• Hersenen
• Ruggenmerg 

Opdracht

• Uit welke onderdelen bestaan de hersenen?
• Wat zijn de functies van ieder van deze onderdelen?

Jullie krijgen hier 10 minuten voor. 

Succes!

Hersenen

• Grote hersenen
• Kleine hersenen
• Hersenstam 

Grote hersenen

• Twee hersenhelften = halfronden = hemisferen
• Verbonden door de hersenbalk
• In de balk liggen associatievezels 
• Iedere helft heeft twee kamers

Lagen van de grote hersenen

• Binnenste laag = hersenmerg = witte stof (opeenhoping van uitlopers = zenuwvezels)
• Buitenste laag = hersenschors = grijze stof (opeenhoping van cellichamen)

Hersenvliezen

• Zachte hersenvlies (tegen de hersenen) 
• Spinnenwebvlies
• Harde hersenvlies (tegen de schedelbeenderen)

Hersenvocht tussen het zachte hersenvlies en het spinnenwebvlies.

Functies grote hersenen

• Bewustzijn 
• Geheugen 
• Gevoel
• Willekeurige beweging 

Kleine hersenen

Via drie takken verbonden met de hersenstam en via de hersenstam met:

• De grote hersenen
• Het ruggenmerg
• Het inwendige oor

Functies kleine hersenen

• Coördinatie van houding en beweging
• Juiste dosering van prikkels naar de spieren 

Hersenstam

Plaats: 

Tussen de hersenen en het ruggenmerg.

Functie:

Geleiden van prikkels van en naar de:

• Grote hersenen
• Kleine hersenen
• Ruggenmerg

Bouw hersenstam

• Tussenhersenen
• Middenhersenen
• Verlengde merg -> ademcentrum / hartcentrum

Ruggenmerg

Plaats:

In het wervelkanaal (Atlas tot 2e lendenwervel) 

• Bij de tweede lendenwervel wordt het ruggenmerg een afzonderlijke bundel zenuwen = paardenstaart. 

• Dezelfde vliezen als bij de grote hersenen.

Ruggenmerg

LET OP! 

• Grijze stof aan de binnenkant
• Witte stof aan de buitenkant

Grijze stof

• De benen aan de voorzijde = voorhoorns met voorwortel (neurieten met motorische voorhoorncellen)
• De benen aan de achterkant = achterhoorns met achterwortel (dendrieten met sensibele achterhoorncellen) 

Zijhoorns ruggenmerg

• Uitstulpingen grijze stof
• Hierin bevinden zich zenuwcellen van het sympathische zenuwstelsel
• Treden met de motorische voorhoorncellen naar buiten 

Achterwortels grijze stof van het ruggenmerg

• Verdikkingen = ruggenmergzenuwknopen (ophopingen van sensibele zenuwcellen) 
• Knopen = grensstrengen 

Belangrijkste grensstreng:

• Zonnevlecht

Zonnevlecht (solar plexus)

Plaats: 

In de buikholte

Hoort bij het autonome / vegetatieve zenuwstelsel.

Prikkels via het ruggenmerg

• Zintuig
• Achterwortel
• Hersenen
• Voorwortel
• Spier/ klier 

Functies ruggenmerg

• Geleiden van prikkels van en naar de hersenen
• Bevat centra van het autonome / vegetatieve zenuwstelsel
• Reflexorgaan (reflexboog)

Reflexboog:

Een zenuwbaan van een reflex

Piramide banen

Primair verantwoordelijk voor de willekeurige motoriek van het lichaam. 

Belangrijkste functies: 

• Willekeurige bewegingen: initiëren en controleren bewuste, doelgerichte bewegingen met name in de ledematen.
• Fijne motoriek: essentieel voor precieze bekwame bewegingen zoals schrijven of het bespelen van een instrument. 

Extra piramidale banen

Betrokken bij onwillekeurige of automatische bewegingen zoals coördinatie, balans, houding en spierspanning.

Perifere zenuwstelsel

• Hersenzenuwen
• Ruggenmergzenuwen 

Sympathisch zenuwstelsel

Hierbij horen:

• De grensstrengen
• De centra van de grijze stof van het ruggenmerg
• De motorische verbindingstakken die uit de grensstrengen komen

Parasympathisch zenuwstelsel

Hierbij horen:

• De centrale delen in de hersenstam
• Het heiligbeengedeelte van het ruggenmerg

Indeling zenuwstelsel naar functie

• Animale zenuwstelsel = willekeurige zenuwstelsel 

• Vegetatieve zenuwstelsel = onwillekeurige zenuwstelsel = autonome zenuwstelsel

Levensverrichtingen

Animale zenuwstelsel

• Prikkelbaarheid
• Beweging

Vegetatieve zenuwstelsel

• Groei
• Voortplanting
• Stofwisseling

Vegetatieve zenuwstelsel

Dit kunnen we onderverdelen in:

• Sympathisch zenuwstelsel

• Parasympatisch zenuwstelsel

Sympathisch zenuwstelsel

Werking: 

• Stimulerend/activerend
• Behalve op de spijsvertering

• Bevordert dissimilatie 

• De prikkeloverdracht staat onder invloed van:

• Adrenaline
• Nor-adrenaline

Parasympatisch zenuwstelsel

Werking:

• Rustgevend/kalmerend
• Behalve op de spijsvertering

• Bevordert assimilatie

• De prikkeloverdracht staat onder invloed van acetylcholine