Naamgeving koolstofchemie les 3 §4.4

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

4.4  Afbraak van voedingsstoffen

We kunnen alleen vitamine D zelf maken.

Vitamines leveren geen energie.

Vitamines ondersteunen bepaalde chemische processen in het lichaam, maar zijn geen enzymen (sommigen wel co-enzymen).

Doel

• Je kunt uitleggen welke functies voedingsstoffen in je lichaam hebben;
• je kunt duidelijk maken waarom vezels nuttig zijn;
• je kunt uitleggen dat de eerste stap in de afbraak van voedingsstoffen een hydrolysereactie is;
•  je kunt de hydrolyse van eiwitten, van koolhydraten en van vetten toelichten met behulp van reactievergelijkingen.

Water

• voedingsstoffen reageren meestal het eerst met water;
• Ze worden dan afgebroken tot kleine moleculen;
• Deze kleine moleculen kunnen beter worden getransporteerd;
• De reactie met water heet: hydrolyse wat ontleding door water betekend.

Peptidebining

• De peptidebinding kan worden gebroken met behulp van een watermolecuul.
  
• Een watermolecuul kan worden opgesplitst in een OH groep en een waterstofatoom

Hydrolyse

• Dit kun je met iedere peptidebinding doen.
• Het H-atoom gaat aan de kant van het N-atoom zitten en de OH groep gaat aan de kant van de C-atoom zitten.

Hydrolyse

• Het eiwit molecuul is opengebroken;
• Het watermolecuul heeft zich verdeeld over de twee ontstane moleculen;
• Het zorgt dat het eiwit wordt opgebroken in veel kleinere moleculen.

Het molecuul na de hydrolyse.

• Aan de rechterkant zitten een C-atoom een O-atoom en een OH-groep;

Z'on COOH groep noemen we een zuur groep;

Een NH₂ groep is een aminogroep

Aminozuur

• Door eiwit te laten reageren met water krijg je aminozuur.
  
• Aminozuren zijn klein genoeg om door ons bloed te kunnen worden opgenomen.

Koolhydraten

• Ze zitten in een ringstructuur.
• Er komen C, H en O atomen in voor. 
• Koolhydraten zijn lange ketens van deze moleculen verbonden door een zuurstofatoom.

Koolhydraten

• Je kunt ze ontleden door er H₂O aan toe te voegen.
• De binding wordt verbroken en H₂O zal zich daar vast maken.

Koolhydraten

• Het H₂O heeft zich gesplitst
• Deze reactie heet hydrolyse.
• Ontleding door water.
• Nu kan het wel opgenomen worden in het bloed.

Geef de reactievergelijking de hydrolyse van bietsuiker waarbij glucose (C₆H₁₂O₆) ontstaat

• C₁₂H₂₂O₁₁ + H₂O → 2C₆H₁₂O₆
• Als je 13 gram bietsuiker hebt hoeveel glucose wordt er dan gevormd?

Vetten

Deze ketens zijn zo lang en worden korter opgeschreven.

Vetten

• Op de plaats van de lange keten is een R geschreven.
  
• Dit betekend rest.

Vetten

• Voor iedere rij heb je een watermolecuul nodig.
• Water splitst zich op in H en een OH-groep.

Vetten

• Het vet molecuul zal zich op deze plaats gaan splitsen.
  

Vetten

• De OH-groep zet zich vast aan het C atoom en en het H atoom zet zich vast aan het O-atoom.
  

Vetten

• De eerste stof noem je Glycerol.
  
• En de andere stof is weer een COOH groep en dat is een vetzuur.
• Als vet reageert met water wordt er dus altijd Glyserol en vetzuur gevormd.

Systematische naam?

• 2-amino-ethaanzuur
  

Geef de naam van het molecuul.

• 3-ethyl-2,5-dimethyl-hexaan
  

Geef de systematische naam

5-broom-6-ethylcyclohexa-1,3-dieen

3-ethyl-3,4,5-trimethyloct-1-yn

Bij de rotting van nat hout worden cellulose en water omgezet in de gassen methaan en koolstofdioxide. Hoeveel gram koolstofdioxide ontstaat er als je 40gram cellulose hebt.

cellulose

Geef de systamatische naam

3-broom-4-ethylmethylhexa-1,5-diyn

3-chloor-2-methylbutaan-1-ol

Geef de systematische naam van het molecuul

• 3-ethyl-2,5-dimethyl-hexaan
  

Geef de systematische naam van het molecuul

• 3,4,6-trimethylhept-2-een
  

Geef de systematische naam van het molecuul

• but-1,2,3-triol
  

Geef de systematische naam van het molecuul

• hexa-1,4-dieen
  

Men heeft een stof met de molecuulformule C₃H₈O. Er zijn drie stoffen die aan deze molecuulformule voldoen.

Geef de drie structuurformules en de namen van deze stoffen die aan deze molecuulformule voldoen.

Men heeft een stof met de molecuulformule C₃H₈O. Er zijn drie stoffen die aan deze molecuulformule voldoen.

Geef de drie structuurformules en de namen van deze stoffen die aan deze molecuulformule voldoen.

Geef de structuurformules en de namen van de vijf isomere koolwaterstoffen met de molecuulformule

C₄H₈.

3-ethylhexa-1,4-dieen

2,2,4-trimethylpentaan

Geef de systematische naam

3-ethyl-5-ethylmethyloctaan

2-methylbutaan-2-ol

Waarom is hydrolyse een belangrijke stap in de afbraak van voedingsstoffen?
Omdat hydrolyse...

1. de eerste stap van de afbraak van eiwitten is.
2. de eerste stap is van de afbraak van vetten.
3. de eerste stap is in de afbraak van vetten, eiwitten en koolhydraten.
4. de eerste stap is in de afbraak van suikers

Wat ontbreekt er aan deze reactievergelijking?

1. Er ontbreekt een aminozuur rechts van de pijl.
2. Er ontbreekt water links van de pijl.
3. Er ontbreekt 2H₂O links van de pijl.
4. Er ontbreekt 2H₂O rechts van de pijl.

Wat gebeurt er bij "hydrolyse"

1. Een watermolecuul maakt zich vrij van een molecuul, waardoor het molecuul zich splitst.
2. Een watermolecuul maakt zich vrij van twee moleculen, waardoor de twee moleculen zich samenvoegen.
3. Een watermolecuul maakt een binding aan tussen twee moleculen, waardoor de twee moleculen zich samenvoegen.
4. Een watermolecuul maakt een binding aan met een molecuul, waardoor het molecuul zich splitst.

Welk atoom staat er op
elke hoek?

1. H
2. C
3. N
4. O

Huiswerk voor

Leren § 2 t/m 3