Bas 4 Stambomen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

3.4 Stambomen

Planning

Markeervragen 3.4

Herhaling basisstof 3.2 en 3.3 (5 min)

Uitleg stambomen (10 min)

Aantekening

Opdrachten

Wat is een fenotype

1. Alle erfelijke eigenschappen van een organisme
2. Informatie voor alle erfelijke eigenschappen

Welke stelling is juist?

1. Fenotype = genotype + milieu
2. Milieu = genotype + fenotype
3. Genotype = fenotype + milieu

Bij een runderen is het roodharige allel ressesief en het zwartharige allel dominant.
Wat is het genotype van een roodharige koe?

1. AA
2. Aa
3. aa
4. AA of Aa

Wat is het genotype?

1. Alle eigenschappen die je hebt
2. Je persoonlijkheid
3. Informatie voor alle erfelijke eigenschappen
4. Je uiterlijk

Is het genotype van de larve hetzelfde als het genotype van het volwassen dier?

1. Ja
2. Nee

Homozygoot of heterozygoot?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Wat is homozygoot dominant?

1. Aa
2. aa
3. AA
4. Aa

Waar is het symbool voor intermediair juist geschreven?

1. ArAr
2. ARAR
3. AraR
4. ARar

Leerdoel 3.4

Je kunt uit een gegeven stamboom afleiden welke genotypen de ouders en/of nakomelingen hebben, welk allel dominant is en welk allel recessief.

stamboom

Een schema waaruit je kunt afleiden welke genotypen individuen hebben, welk gen dominant is en welk gen recessief.

vrouw: rondje

man: vierkantje

Bepalen genotypen

Het bepalen van het genotypen in een gezin gebeurt via de volgende stappen:

Stap 1: Stel vast welk fenotype elk gezinslid heeft.

Stap 2: Stel het genotype vast van een kind met het afwijkende fenotype. 

Stap 3: Schrijf bij de stambomen wat je nu weet over het genotype van de andere gezinsleden.

Stap 4: Zet bij zoveel mogelijk gezinsleden het genotype.

Stap 1: Stel vast welk fenotype elk gezinslid heeft.

- Ouders hebben zwart haar

- Twee kinderen hebben zwart haar

- Eén dochter heeft blond haar

Stap 2: Stel het genotype vast van een kind met het afwijkende fenotype. 

- Zoek ouders met eenzelfde eigenschap die kinderen krijgen met de andere eigenschap.

- De ouders hebben dan de dominante eigenschap

- Dat kind heeft de recessieve eigenschap
       (dus genotype: aa)

Dominant gen: A (zwart haar)

Recessief gen: a (blond haar)

Stap 3: Schrijf bij de stambomen wat je nu weet over het genotype van de andere gezinsleden.

- Gezinsleden met een dominant fenotype hebben tenminste één dominant gen 

- Noteer bij alle gezinsleden met
zwart haar een A 

Stap 4: Zet bij zoveel mogelijk gezinsleden het genotype.

- Beide ouders hebben een recessief gen voor blond haar doorgegeven. Zij moeten dus heterozygoot (Aa) zijn.

- Je kan niet vaststellen wat het tweede gen in het genotype van de broer en zus met zwart haar zijn. 

(Of heterozygoot (Aa) of homozygoot dominant (AA)

Dus... Aantekening 3.4

Via stambomen kun je afleiden welke genotypen ouders (P) of nakomelingen hebben.

Kinderen wordt geschreven als: F1  / Kinderen van kinderen als: F2

In een stamboom is een rondje een vrouw, een vierkantje een man. 

Bepalen van stambomen gaat in 4 stappen: 

Stap 1: Welk fenotype heeft elk gezinslid.

Stap 2: Welk genotype heeft een kind met het afwijkende fenotype.

Stap 3: Aanvullen stamboom met overige bekende informatie. 

Stap 4: Schrijf het er zoveel mogelijk bij. 

Opdrachten/huiswerk

3.4 Lees in je boek bladzijde 194 en 195

Maak digitaal opdracht 1, 2, 4 en 5

en maak de markeervragen 3.4 af

Jill + Sophie: 2, 4, 5 en 6

Leerdoel 3.4

Je kunt uit een gegeven stamboom afleiden welke genotypen de ouders en/of nakomelingen hebben, welk allel dominant is en welk allel recessief.

 ----------------------------------------------

Hoe leren bij dit thema? 

- Begrippen kennen van alle basisstoffen 

- Oefeningen maken / test jezelfs maken

Verdiepende vragen

- Waarom vinden we het interessant om stambomen te maken? Wat leiden we daaruit af?