H9.3 + H9.4 Schakelingen

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Condensator

• Slaat elektrische energie op (bij gelijkspanning) => een soort oplaadlaadbare batterij

•  Laad veel sneller dan op dan een batterij, maar is ook sneller leeg

• Elke condensator heeft een bepaalde capaciteit 

Leerdoelen

• Ik kan de onderdelen van een relais benoemen of aanwijzen bij een plaatje of foto

• Ik kan kiezen welk relais-contact ik gebruik in een schakeling en mijn keuze beargumenteren.

• Ik kan uitleggen hoe een reedcontact in een schakeling als sensor wordt gebruikt

H9.3 Schakelen met een relais

Vandaag:

Instructie H9.3

Zelfstandig aan het werk.

H9.3 Schakelen met een relais

• Relais zijn elektromagnetische schakelaars die                                  een aantal schakelcontacten kunnen openen/sluiten.

• Een relais is één van de belangrijkste componenten                           uit de elektrotechniek. 

• Met een relais kun je op afstand schakelen en ze                               dienen voor het besturen van motoren, machines etc.

Startmotor

• Door een startmotor loopt een grote stroom.  Als deze grote stroom ook door de kabels in je dashboard loopt, smelten de kabels.  
• Hoe lossen we dit op?

Startmotor

• Door een startmotor loopt een grote stroom.  Als deze grote stroom ook door de kabels in je dashboard loopt, smelten de kabels.  
• Hoe lossen we dit op?
• We gebruiken een schakelaar die op afstand de startmotor kan bedienen en die grote stromen kan schakelen → relais.

Relais

• Maakt gebruik van een elektromagneet.

• Een elektromagneet is een koperen spoel die rond een weekijzeren kern zit.

• Als er stroom door loopt, wekt dit een magnetisch veld op

• Je hebt 2 stroomkringen nodig. 

Uitleg Relais contacten

Symbool relais

5 aansluitpunten

1 + 2 = aansluiten spoel

3 = maakcontact

4 = breekcontact

5 = actuator / stroomkring

Uitleg Waarom een relais?

• Conclusie:
  - Veiligheid (kleine en grote stroomsterkte)
  - centrale aansturing

Uitleg Relais - starten auto

Uitleg Relais - inbraak-alarm

blz 37 Afbeelding 7

Uitleg Reedcontact

• Wordt gebruikt als schakelaar / sensor
• schakelaar die werkt op een magneet
• Magneet bij reedcontact => gesloten contact => stroom

• Toepassingen:
  - positie/niveau sensor
  - fietscomputer/ km-teller

Een LDR is gevoelig voor

1. warmte
2. licht
3. water
4. geluid

Wanneer er meer licht op een LDR valt, wordt de weerstand ...... en de stroomsterkte door de LDR ......

1. Groter, Kleiner
2. Kleiner, Groter
3. Groter, Blijft Gelijk
4. Kleiner, Kleiner

Een NTC heeft bij een temperatuur van 20 °C een waarde van 250 Ω.

Wat gebeurt er met de weerstandswaarde van deze NTC als de temperatuur stijgt tot 40 °C?

1. De weerstandswaarde van de NTC blijft dan gelijk
2. De weerstandswaarde van de NTC wordt groter
3. De weerstandswaarde van de NTC wordt kleiner

Een NTC wordt vaak in serie geschakeld met een gewoon weerstandje.
Waarom gebeurt dit?

1. Om ervoor te zorgen dat de NTC op temperatuur blijft
2. Om t evoorkomen dat de NTC te koud wordt en niet meer werkt
3. Om te voorkomen dat de NTC te heet wordt en doorbrandt
4. Om een reden die niets te maken heeft met de temperatuur

Wat is de functie van het relais?

1. Het relais meet de spanning
2. Het relais werkt als spanningsdeler
3. Het relais meet de stroomsterkte
4. Het relais werkt als schakelaar

Wat is een voordeel van een relais

1. Detecteren of een schakeling geopend of gesloten is.
2. De stroomrichting één kant op laten gaan.
3. Een grote stroomkring schakelen met een kleine stroom.
4. De spanning verlagen tot een veilig niveau.

Hoeveel stroomkringen zijn er in een schakeling met een relais?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Wat is er nodig om een reedcontact te sluiten of te openen?

1. Stroom bij de basis
2. Magneet
3. Spoel
4. schakelaar

aan de slag

Maak opgaven H9.3

alle opdrachten 1 t/m 10

9.4 Elektronische schakelingen

Vandaag:

Instructie H9.4  

   *(condensator / transistor)

Volgende week:

toets H9

Een schakeling met condensator

Als je de schakelaar

sluit laadt de condensator op. Als je hem opent blijft de lamp branden op de stroom van de condensator.

Transistor

Transistor heeft 3 aansluitpunten:

* Basis

* Collector

* Emitter

UIT: Geen stroom op Basis => geen stroom van Collector naar Emitter

AAN: Stroom op Basis => stroom gaat lopen van Collector naar Emitter

Waarom een transistor

• Automatisch aan/uit zetten schakeling
• Goedkoper dan een relais
• Gebruikt minder energie
• Nadeel: alleen lage spanning!

Werking:

• De basis (B)
• De collector (C) ; 
  
• De Emitter (E)
  

Transistor

Transistor heeft 3 aansluitpunten:

Basis

Collector

Emitter

En nu aan de slag

Maak opdrachten van H9.4 (blz 48)

overslaan: 4

Volgende week toets H9

Wat is de functie van het relais?

1. Het relais meet de spanning
2. Het relais werkt als spanningsdeler
3. Het relais meet de stroomsterkte
4. Het relais werkt als schakelaar

In een schakeling is een relais opgenomen als schakelaar.
Door welk onderdeel wordt het relais bediend?

1. door het anker
2. door het breekcontact
3. door de elektromagneet
4. door de spoel

Wat is er nodig om een reedcontact te sluiten of te openen?

1. Stroom bij de basis
2. Magneet
3. Spoel
4. schakelaar

Waar kun je lading tijdelijk in opslaan?

1. Condensator
2. Spanning
3. Stroom
4. Batterij

Hoeveel "pootjes" heeft de transistor?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Wat zijn de onderdelen van een transistor?

1. Basis, Collector, Emitter
2. Actuator, Sensor, Schakelaar
3. Actuator, Basis, Collector
4. Collector, Detector, Emitter

Een transistor wordt opgenomen als schakelaar. Door welk onderdeel wordt de transistor bediend?

1. Basis
2. Emitter
3. Collector
4. Een draadje

Wat is geen stroomrichting in een transistor

1. basis --> collector
2. basis --> emitter
3. collector - emitter