Grammatica woordsoorten leerjaar 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Noteer een zo lang
mogelijk woord

Bedenk/ verzin een
zo lang mogelijk
woord

Woordsoorten van a tot z

Leerjaar 1

Woordsoorten die je moet kennen:

• lidwoorden: bepaald en onbepaald
  
• werkwoorden: zelfstandig- en hulpwerkwoorden
• zelfstandige naamwoorden: abstract, concreet en eigennaam
  
• voorzetsels
• bijvoeglijk naamwoorden

Lidwoord (lw)

Het Nederlands kent drie lidwoorden (lw): de, het, een

de (jongen)

het (meisje)

een (kind) 

LW deel 2

De drie lidwoorden worden verdeeld in

bepaalde lidwoord (blw): de, het (geeft één speciaal ding aan)

onbepaalde lidwoord: een (kan elke willekeurig ding zijn)

Het zelfstandig naamwoord (zn)

Zelfstandig naamwoorden zijn woorden waar je een lidwoord voor kunt zetten.  

                                       vaak -> mensen, dieren, planten en dingen

                                                        

(de) jongen                               

(het) meisje                                 

(een) kind                                  

ZN deel 2

Zn-en kunnen concreet zijn (iets wat je kunt vasthouden, bijv. een tafel) of abstract (iets wat je niet kunt vasthouden, bijv. de geest). tafel=czn, geheugen = azn

Ook eigennamen-->  (Caro, Frankrijk, de Mont Blanc, de Amstel = rivier) zijn zn-en.

De grote vraag is: 

Wanneer iets iets een de-woord? 

Wanneer is iets een het-woord? 

Er zijn meer DE- dan HET-woorden, dus besteed aandacht aan HET-woorden! 

Grammatica heb je dus nodig voor correcte spelling! 

zelfstandig naamwoorden
met lidwoord -het-

het-woorden:

 - verkleinwoorden: het boompje (de boom) , het hutje,  

- het woord begint met  ge-, be- en ver, ont (geen werkwoord): 

                                het gezicht, het begin, het vergiet, het ontbijt

- het woord eindigt  op -isme, -ment, -sel en -um:  

het toerisme, het amusement, het zonnestelsel, het centrum… 

- Namen van talen, metalen en windrichtingen:  

het Nederlands, het Duits, het goud, het ijzer, het zuiden, het oosten, het zuidwesten... 

Werkwoord (ww)

Een werkwoord is iets wat je doet of iets dat gebeurt . -> handeling

Bijv. fietsen (kun je doen) of regenen (iets dat gebeurt).

Onthoud: een ww kun je vervoegen, dat betekent dat het verandert als je er ik, hij, wij voor zet.

Fietsen: ik fiets - hij fietst - wij fietsen

Regenen: het regent

Als je de tijd van een zin verandert, verandert het ww.

Ik fiets naar school. / Ik fietste naar school. ww=fiets, want dat verandert.

Het zelfstandig werkwoord (zww)

Het zelfstandig werkwoord is het belangrijkste werkwoord in een zin en geeft altijd een handeling (actie) aan. Het zelfstandig werkwoord is voor de betekenis van een zin onmisbaar. Als je het weg zou laten in een zin, blijft een zin over die niet te begrijpen is.

Heeft het wwg maar 1 werkwoord? (alleen een pv) Dan is de pv het zww. 

Heeft het wwg meer dan 1 werkwoord? Dan is de pv nooit het zww. 

Het hulpwerkwoord (hww)

Hulpwerkwoorden staan nooit in hun ééntje in een zin!
Ze komen dus alleen voor als er twee of meer werkwoorden in de zin staan.
Hulpwerkwoorden bieden hulp aan het zelfstandig werkwoord.
In een zin kunnen meerdere hulpwerkwoorden voorkomen.

wwg = pv +  (inf +) inf.  / wwg = pv + vd   -> pv = altijd hww. 

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
gewonnen is ..

1. vz
2. zn
3. ww
4. lw

Voorzetsels

Een zinsdeel kan niet enkel uit voorzetsels bestaan. Als een zinsdeel bestaat uit meerdere woorden begint het vaak met een voorzetsel. 

Soms geeft een zinsdeel een tijd aan: 

Wanneer ga je zwemmen? In de zomervakantie 

Sinds wanneer hebben zij verkering? Sinds deze week

Soms geeft een zinsdeel een plaats aan: 

Waar loopt Jan naartoe? naar de bakker. 

Waar is het bestek? In de la

Voorzetsels

Zinsdelen wanneer?

In de zomervakantie / ga / ik / zwemmen

Sinds deze week / hebben / wij / verkering

Zinsdelen waar? 

Ik / ga /naar de bakker.

Het bestek is / in de la

De blauwe zinsdelen (bijwoordelijke bepalingen) beginnen met een voorzetsel. Het volgende woord is een lidwoord en daarna een znw. 

Het bijvoeglijk naamwoord (bn)

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord. Het geeft een eigenschap, kenmerk of toestand aan van een zelfstandig naamwoord. Vaak staan ze voor het zn waar ze bij horen, maar niet altijd!

Voorbeelden:

de rode auto --> rode zegt iets over auto en is dus bn.

de auto is rood --> rood zegt auto en is dus bn.

Benoem de woordsoorten:
Woordsoorten zijn lastig.

'Woordsoorten' is

1. zn
2. ww
3. bn
4. lw

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
prijs is ..

1. vz
2. zn
3. bn
4. lw

Hoe noem je de volgende woordsoorten?

in, op, onder, door

1. lidwoorden
2. voorzetsels
3. telwoorden
4. aanwijzende voornaamwoorden

Welk woord is een bijvoeglijk naamwoord?
'Judith trok een vragend gezicht.'

1. vragend
2. trok
3. gezicht
4. Judith

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
heeft is ..

1. ww
2. zn
3. bn
4. vz