3e R-les

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

R-les gesteente les 3

Vandaag:

- Herhaling, wat weet je nog?

- Soorten sediment gesteente

- Stollingsgesteente

- Soorten stollingsgesteente

- Kijken, determineren!

- Groepjes maken!

Wat waren de 3 soorten gesteente ook alweer?

Gesteente groepen

1. Stollingsgesteente
2. Sedimentgesteente
3. Metamorf gesteente

Sedimentgesteente bestaat eigenlijk uit 3 soorten, welke soorten weet je nog?

Soorten sediment gesteente

• Klastisch
• Organisch
• Chemisch 

Klastisch

Ontstaan door laag op laag, mengsel van verschillende sedimenten of sedimenten op elkaar.

Organisch

Gevormd uit planten- of dierenresten kalksteen.

Chemisch

Neerslag van zouten en mineralen. Zout en gips

Gesteente kringloop

Hoe herken je stollingsgesteente denk je?

Uiterlijke kenmerken

Stollingsgesteente:

• Geen gelaagdheid
• Geen fossielen
• Mineralen zijn zichtbaar als aparte kristallen

Voorbeeld: 

Zoek nu alle stollingsgesteente op uit je bak

Hoe ontstaan stollingsgesteente?

 De gesteentekringloop

-

We gaan vandaag eens kijken naar het levensverhaal

van meneer Steen. 

Meneer Steen werd zo’n 500 miljoen jaar geleden geboren bij deze vulkaan:

Nadat Meneer Steen is afgekoeld, noemen we hem een stollingsgesteente.

Hier zie je meneer Steen tussen zijn familie:

Meneer Steen vindt het wel best rustig onderdeel van deze berg uit te maken… 

Maar helaas, de zon, neerslag en ijs gooien roet in het eten….!  

• Meneer Steen valt door al al deze krachten uiteen…
  
• = verwering

• In de rivier zorgt hij voor erosie: hij schuurt hard gesteente af/uit.
• Uiteindelijk wordt het materiaal afgezet in de oceaan → sedimentatie 
  

De stukjes meneer Steen komen in een rivier terecht.

Er vindt veel sedimentatie plaats in de oceaan..

• Het afgezette materiaal wordt samengeperst en er ontstaat een nieuw gesteente, namelijk een sedimentgesteente. 
  

De sedimentatie blijft doorgaan en er komen steeds meer zware lagen gesteente boven meneer Steen te liggen…

• meneer Steen komt dichter bij het warme magma te liggen. 
  

Meneer Steen heeft het heet. Het grote gewicht boven meneer Steen zorgt ook voor een zware druk op hem. 

• Hierdoor gaat hij veranderen en ontstaat er een metamorf gesteente.
  

De gesteentelaag waarin meneer Steen komt in een subductie-zone terrecht:

• Op een diepte van zo’n 100 km begint meneer Steen te smelten. 
  

• Na verloop van tijd begint zijn leven opnieuw… 
  

• Dit verhaal van meneer Steen is een voorbeeld van de gesteentekringloop.
  

Ontstaan

Stollingsgesteente:

• Magma/lava stolt 
• Basalt buiten de vulkaan
• Graniet binnen in de aardkorst

Gesteentes: Stollingsgesteente

Gesteente is gestold, dus was vloeibaar

--> Endogeen proces!

Voorbeeld: Basalt, Graniet

ntr.nl

Er zijn 3 soorten stollingsgesteente, welke of hoe zouden ze heten?

Soorten stollingsgesteente

- Dieptegesteente

- Ganggesteente

- Uitvloeiingsgesteente

Dieptegesteente

Gesteente stolt diep in de aardkorst. Heeft voldoende tijd om 'grote' kristallen te vormen.

Ganggesteente

Dit type gesteente ontstaat in de gangen van vulkanen. Daar stollen ze vrij snel, kristallen zijn minder groot

Uitvloeiingsgesteente

Dit type gesteente ontstaan bij erupties van vulkanen. Ze stollen vrij snel en daarom geen kristallen. Stenen zijn meestal zwart.