NN7 - Grammatica § 10 Voorzetsel

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

GRAMMATICA 

§ 10 WS Voorzetsel

1havo / 1vwo

Bekijk de volgende zin:

– Na de wedstrijd / schuifelden / de supporters / het stadion uit.

In deze zin zijn de woorden Na en uit voorzetsels. Een voorzetsel (vz) wordt meestal vóór een woord of een groepje woorden gezet, soms erachter.

Samen vormen ze een zinsdeel dat vaak een plaats, tijd of reden/oorzaak aangeeft:

• plaats (waar?): achter je, bij ons thuis, op tafel, te Volendam;
   
• tijd (wanneer?): na de lunch, tijdens de filmvoorstelling, onder de les Engels;
   
• reden (waarom?) oorzaak (waardoor?): vanwege een ruzie, door het ongeluk.

Soms vormt een voorzetsel een vaste combinatie met een werkwoord:

 
kijken naar, vertrouwen op, houden van.

Soms vormen voorzetsels een vaste combinatie met een zelfstandig naamwoord. Zo’n combinatie heet een voorzetseluitdrukking: 

bij wijze van, door middel van, in overleg met.

Zo herken je een voorzetsel

• Voorzetsels staan meestal aan het begin van een zinsdeel:
  
• vóór een voornaamwoord:
  – Ik / ga / met jou.    – Max / zit / naast haar.
• vóór een groepje woorden met een zelfstandig naamwoord:
  – De koe / loopt / in de wei (zn). Lag / het boek / tussen die kranten (zn)? Voor onze school (zn) / staat / een eik.

• Voorzetsels kunnen ook áchter een zelfstandig naamwoord staan, aan het eind van een zinsdeel. Dan geven ze vaak richting aan: 
  
  – Nora liep het huis in / de berg op / de klas uit.

• Soms staat een voorzetsel midden in een zinsdeel:
  
  – Die zus van jou / is / aardig. 
  – Dit bedrijf uit Kerkrade / hakt / de eik voor onze school / om.

Als je twijfelt of een woord een voorzetsel is, kun je het soms herkennen door het te vervangen door een bekend voorzetsel:

 

– Op het terrein / loopt / gedurende de nacht / alleen een nachtwaker.

– Op het terrein / loopt / in de nacht / alleen een nachtwaker.

Vul de juiste voorzetsels in. Ze horen bij het werkwoord dat ervoor staat.
De klas 5-leerlingen protesteerden ........ meer toetsen.

Vul de juiste voorzetsels in. Ze horen bij het werkwoord dat ervoor staat.
Ze hoopten ...... steun van klas 3 en 4.

Vul de juiste voorzetsels in. Ze horen bij het werkwoord dat ervoor staat.
Bezweek de brugklasser bijna ........ de zware last van zijn rugtas?

Vul de juiste voorzetsels in. Ze horen bij het werkwoord dat ervoor staat.
De tutor twijfelde niet ..... zijn klas.

Vul de juiste voorzetsels in. Ze horen bij het werkwoord dat ervoor staat.
Hij rekende ..... een mooi schooljaar.

Vul de juiste voorzetsels in. Ze horen bij het werkwoord dat ervoor staat.
Het KNMI vreesde ..... gladheid.

Vul de juiste voorzetsels in. Ze horen bij het werkwoord dat ervoor staat.
Het KNMI waarschuwde ook nog .... mist in Noord-Nederland.

Vul de juiste voorzetsels in. Ze horen bij het werkwoord dat ervoor staat.
Ik verbaas me ..... het gemak waarmee jij die opgave maakt.

Vul de juiste voorzetsels in. Ze horen bij het werkwoord dat ervoor staat.
De jongen wordt verdacht .... een misdrijf.

Vul de juiste voorzetsels in. Ze horen bij het werkwoord dat ervoor staat.
De boze boeren riepen op .... een demonstratie.

Start nu de digitale software op van Nieuw Nederlands en maak de opdrachten die ik heb klaargezet in de planning.