Schildklieraandoeningen

• Ziekenhuiszorg
• MBO
• Studiejaar 2

Zorgvragers met aandoeningen aan de schildklier

Profiel Ziekenhuis 

Wat is de functie van de schildklier?

De schildklier zit aan de voorkant van uw hals, onder de adamsappel.

en is een vlindervormig orgaan in de hals. De schildklier produceert hormonen die belangrijk zijn voor diverse functies van het lichaam.

De schildklierhormonen hebben een stimulerende invloed op de stofwisseling. Ze stimuleren de lichaamscellen van verschillende organen om meer energie te gebruiken. Hierdoor gaat bijvoorbeeld de hartslag omhoog, stijgt de lichaamstemperatuur en gaat het spijsverteringsstelsel harder werken.

De schildklierhormonen stimuleren groei en ontwikkeling, samen met het groeihormoon en insuline. Zij stimuleren namelijk lichaamscellen tot de productie van eiwitten. Vooral de ontwikkeling van zenuwweefsel staat onder invloed van schildklierhormonen.

Functie schildklier

Aanmaak van de schildklierhormonen

De schildklier is een klein orgaan in je hals en maakt schildklierhormonen aan. Deze hormonen spelen een belangrijke rol bij de stofwisseling (om energie uit voedingsstoffen te halen vinden er in de lichaamscellen stappen plaats om de ene stof om te zetten in een andere stof) in het lichaam. Het regelt o.a. je energie, je hartslag en hoe warm je het hebt.

Welke 2 aandoeningen van de schildklier ken je?

Aandoeningen aan de schildklier

- Hypothyreoïdie

- Hyperthyreoïdie

- Struma

- Thyreoïditis

- Schildkliercarcinoom

- Afwijkingen aan de bijschildklieren

Jodiumtekort = De meest voorkomende oorzaak wereldwijd.

Hypothyreoïdie = een traag werkende schildklier

Hyperthyreoïdie= een snel werkende schildklier

Struma = een vergroting van de schildklier.

Thyreoïditis = een ontsteking van de schildklier.

Schildkliercarcinoom = schildklierkanker

Afwijkingen aan de bijschildklieren; waarbij er teveel hormonen worden geproduceerd.

Bij Struma:

- Is de schildklier vergroot om meer hormonen te kunnen produceren bij een tekort aan jodium, dat nodig is voor T3 en T4.

Oorzaken struma:

- Auto-immuunziekten (zoals ziekte van Graves, Ziekte van Hashimoto

- Overactieve schildklier met diffuse (verspreid) vergroting.

- Schildklier is vergroot door chronische ontsteking.

- Goedaardige of kwaadaardige schildklierknobbels (noduli)

Op welke foto is
Struma te zien?

Foto 1

Foto 2

1. Foto 1
2. Foto 2
3. Beide foto's
4. Het is beiden geen struma

Bij Struma:

- Is de schildklier vergroot om meer hormonen te kunnen produceren bij een tekort aan jodium, dat nodig is voor T3 en T4.

Oorzaken struma:

- Auto-immuunziekten (zoals ziekte van Graves, Ziekte van Hashimoto

- Overactieve schildklier met diffuse (verspreid) vergroting.

- Schildklier is vergroot door chronische ontsteking.

- Goedaardige of kwaadaardige schildklierknobbels (noduli)

Oorzaken hypothyreoïdie?

- Ziekte van Hashimoto

- Behandeling van hyperthyreoïdie

- Te weinig jodium in de voeding

- Aangeboren hypothyreoïdie

Waarom werkt de schildklier te traag?

- Ziekte van Hashimoto

→ Je afweersysteem valt per ongeluk je schildklier aan.

→ Dit is de meest voorkomende oorzaak bij kinderen en volwassenen.

Behandeling van hyperthyreoïdie

→ Soms wordt de schildklier te veel afgeremd door medicijnen, radioactief jodium of een operatie.

Te weinig jodium in je voeding

→ Jodium is nodig om schildklierhormonen te maken. In Nederland komt dit bijna niet meer voor.

Aangeboren hypothyreoïdie

→ Soms werkt de schildklier al vanaf de geboorte niet goed.

→ Baby’s worden hier in Nederland direct op getest na de geboorte (hielprik).

Behandeling hypothyreoïdie?

Medicatie

Behandeling van een te traag werkende schildklier is:

Levenslang slikken van een schildklierhormoonpil (levothyroxine). 

Dit is een dagelijks pilletje dat het hormoon vervangt dat je schildklier zelf niet meer goed maakt. Het zorgt ervoor dat er in het bloed een constant niveau van schildklierhormoon aanwezig is.

De dosis wordt regelmatig bijgesteld met behulp van bloedonderzoek.

De meeste mensen voelen zich weer goed als de hoeveelheid precies goed is.

Er bestaat geen medicijn dat de schildklier kan genezen. Als je goed bent ingesteld op medicijnen kun je in het algemeen een normaal leven leiden.

Wat is geen symptoom voor hypothyreoïdie?

1. Gewichtstoename
2. Moe
3. Snel warm
4. Obstipatie

Welk onderzoek wordt niet gedaan om hypothyreoïdie vast te stellen?

1. Duplex
2. Bloedonderzoek
3. Echo
4. Hielprik

Bloedonderzoek:

- TSH is hoog (de hypofyse probeert de schildklier harder te laten werken)

- T3 en T4 zijn laag

Soms: echo

Om te zien of de schildklier ontstoken of verkleind is (bijvoorbeeld bij Hashimoto)

Bij baby's: hielprik

Hiermee wordt aangeboren hypothyreoïdie snel ontdekt

Oorzaken hyperthyreoïdie?

- Ziekte van Graves

- Knobbeltje in de schildklier

- Schildklierontsteking

- Te veel jodium of medicijnen

Oorzaken – waarom werkt de schildklier te hard?

Ziekte van Graves = de meest voorkomende ziekte bij hyperthyreoïdie.

Het lichaam maakt antistoffen (afweerstoffen) aan tegen lichaamseigen cellen. Deze antistoffen zetten de schildklier aan om meer schildklierhormoon te gaan maken.

Je afweersysteem maakt per ongeluk je schildklier actiever. Uitpuilende ogen bij de ziekte van Graves, ontstaan door zwelling van weefsel in de oogkas, waaronder de spieren en vet.

Een decompressie operatie = een chirurgische ingreep waarbij een deel van het bot van de oogkas wordt verwijderd.

Knobbeltje in de schildklier

Een bultje in je schildklier maakt extra hormonen aan. Door bijvoorbeeld een tumor, weefsel, cellen, cyste.

Schildklierontsteking

Door een ontsteking kan de schildklier tijdelijk te veel hormonen loslaten.

Te veel jodium of medicijnen

Sommige medicijnen of veel jodium kunnen de schildklier te actief maken.

Voorbeelden onderzoeken om hyperthyreoïdie vast te stellen:

- Bloedonderzoek: TSH, T3 en T4

- Antistoffentest

- Echo van de hals

- Schildklierscan

Onderzoeken om hyperthyreoïdie vast te stellen:

Bloedonderzoek:

Ze prikken een bloed om te kijken naar:

- TSH (hormoon van de hersenen dat de schildklier aanstuurt)

- T3 en T4 (de echte schildklierhormonen)

👉 Bij hyperthyreoïdie is TSH laag en T3/T4 te hoog.

Antistoffentest:

Ze kijken in het bloed of je afweersysteem de schildklier actief maakt (zoals bij de ziekte van Graves).

Echo van de hals:

Een soort foto met geluidsgolven om de schildklier en eventuele knobbeltjes te bekijken.

Schildklierscan: (soms)

Hiermee zien ze of de hele schildklier of alleen een knobbeltje te actief is.

Behandeling hyperthyreoïdie:

- Medicijnen

- Radioactief jodium

- Operatie, met soms levenslang schildklierhormonen slikken

Dat hangt af van de oorzaak, maar er zijn drie manieren:

Medicijnen

Pillen die zorgen dat de schildklier minder hormonen maakt (bijv. strumazol of thiamazol).

Radioactief jodium

Een capsule met radioactief jodium zorgt ervoor dat via je darmen het jodium opgenomen wordt in je bloed. En via je bloed in je schildklier. Door de straling van het jodium maakt de schildklier minder schildklierhormoon.

Het jodium maakt de overactieve delen van de schildklier rustig maakt. Je merkt daar niks van, maar de schildklier wordt er kleiner of minder actief van.

Operatie

Als de schildklier te groot is of knobbels heeft, halen ze soms een deel of alles weg.

🩺 Daarna…

Soms moet een patiënt na de behandeling levenslang schildklierhormonen slikken, als je schildklier daarna te langzaam werkt (dat heet hypothyreoïdie).

Wat is geen symptoom voor hyperthyreoïdie?

1. Energiek gevoel
2. Hartklachten
3. Gewichtsafname
4. Diarree

Behandeling van een te traag werkende schildklier is:

Levenslang slikken van een schildklierhormoonpil (levothyroxine). 

Dit is een dagelijks pilletje dat het hormoon vervangt dat je schildklier zelf niet meer goed maakt. Het zorgt ervoor dat er in het bloed een constant niveau van schildklierhormoon aanwezig is.

De dosis wordt regelmatig bijgesteld met behulp van bloedonderzoek.

De meeste mensen voelen zich weer goed als de hoeveelheid precies goed is.

Er bestaat geen medicijn dat de schildklier kan genezen. Als je goed bent ingesteld op medicijnen kun je in het algemeen een normaal leven leiden.

Welke vitale waarden zijn belangrijk en waarom?

Specifieke verpleegkundige zorg

Specifieke verpleegkundige zorg

• Vitale functies monitoren:
  

- Hyperthyreoïdie: versnelde hartslag en ademfrequentie

- Hypothyreoïdie: vertraagde hartslag

• Observatie van de patiënt:

- Slaperigheid of bewustzijnsstoornissen kunnen een uiting zijn van een fors ontregelde schildklierfunctie.

- Letten op tekenen van hypercalciëmie (zoals veel dorst, vaak plassen, verminderde eetlust, misselijkheid, vermoeidheid, obstipatie).

• Medicatie inname:

- Op de juiste manier innemen, half uur voor het ontbijt (op nuchtere maag)

• Psychosociale observatie:

- Klachten door schildklier zoals vergeetachtig of snel geïrriteerd zijn

- Uiterlijke veranderingen zoals aankomen of juist afvallen, haarverlies

- Sociaal: klachten van vermoeidheid en werken

Vitale waarden zoals bloeddruk, hartslag en ademfrequentie monitoren. Als een zorgvrager een ontregeling van een schildklier- of bijschildklieraandoening heeft kunnen deze veranderen. Hyperthyreoïdie kan bijvoorbeeld een versnelde hartslag en versnelde ademfrequentie geven, terwijl bij hypothyreoïdie de hartslag vertraagd kan zijn. Slaperigheid of bewustzijnsstoornissen kunnen een uiting zijn van een fors ontregelde schildklierfunctie.

Jodiumtabletten

Bij een kernongeval kunnen radioactieve stoffen vrijkomen die zich verspreiden via de lucht. Een van die stoffen is radioactief jodium. Radioactief jodium kan door inademing in het lichaam terechtkomen en door de schildklier worden opgenomen. Dit kan op de langere termijn schildklierkanker veroorzaken bij jonge mensen.

Door op het juiste tijdstip jodiumtabletten in te nemen, raakt de schildklier verzadigd met jodium. De schildklier neemt dan minder radioactief jodium op, waardoor de kans afneemt om schildklierkanker te ontwikkelen.

Verspreiding jodiumtabletten

In het najaar van 2017 heeft de overheid uit voorzorg jodiumpillen verspreid. Ongeveer 1,2 miljoen huishoudens in de omgeving van een kernreactor of kerncentrale hebben zo de tabletten in huis. De kans dat er een kernongeval gebeurt, is heel klein. Maar als het gebeurt, scheelt het kostbare tijd als omwonenden dan al de pillen in huis hebben. Jodiumtabletten zijn bovendien zonder recept verkrijgbaar bij drogist en apotheek. De adviesprijs is € 2,95