HEY 5.1 Plantaardige en dierlijke voedingsstoffen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.1 Plantaardige en dierlijke voedingsstoffen

Leerdoelen

• Je vergelijkt de functies van brandstoffen, bouwstoffen en reservestoffen in je lichaam.
  
• Je beschrijft het belang van essentiële aminozuren en essentiële vetzuren in je voeding.
  
• Je beschrijft hoe planten stoffen opslaan.
  
• Je beschrijft de bijdrage van plantaardige voeding in een gezond dieet.

Welke 6 voedingsstoffen zijn er?

                             Weet je het nog?

Welke van de 6 voedingsstoffen geven je energie?

geeft energie

geeft geen energie

vetten

koolhydraten

vitamines

eiwitten

mineralen

water

De vier functies van voedingsstoffen

1. Bouwstoffen: stoffen die worden gebruikt bij de vorming van cellen en weefsels
2. Brandstoffen: stoffen die energie leveren
3. Reservestoffen: stoffen die worden opgeslagen in bepaalde delen van het lichaam
4. Hulpstoffen (beschermde stoffen): stoffen die ervoor zorgen dat je gezond blijft

Koolhydraten

• Brandstof => glucose
• Opgeslagen als glycogeen in spieren en lever (reservestof)

• Bouwstof

Eiwitten

• Bouwstof voor (spier)cellen en enzymen
• Brandstof
• Kan niet worden opgeslagen

Essentiele en niet-essentiele aminozuren

• Essentiele aminozuren; deze moet je via voedsel binnenkrijgen. 
• Niet-essentiele aminozuren; Kan je lichaam zelf maken in de lever. Dit kost natuurlijk wel extra energie.

Essentiële aminozuren

Vetten

• Brandstof
• Bouwstof voor celmembranen en hormonen
• Opgeslagen onder huid, merg van holle beenderen en rond organen (reservestof)

Vetten

Glycerol en 3 vetzuren 

Essentiele vetzuren en niet-essentiele

 vetzuren.                        

Verzadigde en onverzadigde vetzuren

        Onverzadigd = gezond                                      
                                            

Water

• Belangrijk bestanddeel bloed, lymfe en weefselvloeistof
• Bouwstof
• Transportmiddel

Vitamines zijn belangrijk bij gezonde voeding.
ze dienen met name als?

1. Brandstof
2. Bouwstof
3. Beschermde stof
4. Reservestof

Vitaminen en mineralen

• Vitaminen: beschermende stof
• Mineralen: beschermende stof en bouwstof

Voedingsvezels

Onverteerbare stoffen in plantaardig voedsel

• Nemen water op
• Goed voor stoelgang (darmen)

Zijn voedingsvezels voedingsstoffen?

1. Ja
2. Nee

Hoe weet je hoeveel energie in een voedingsmiddel zit?

Energie kan worden uitgedrukt in
kilocalorieën (kcal) of in kilojoule (kJ).

Aanduiding voor de hoeveelheid energie.

1 kcal = 4,2 kJ

Waarom heb je in de pubertijd meer energie nodig dan als volwassene?

Ruststofwisseling

• Energieverbruik in rust
• Ademhaling, hartslag, bewegen darmen, werking nieren.

• 1 uur stilzitten = 4 kJ/min.
• 1 uur hardlopen = 34 kJ/min.

Energiebehoefte

Energiebehoefte per dag hangt af van veel factoren;
1.  Geslacht

2. Leeftijd
3. Lichaamsgrootte; mannen hebben een groter lichaamsgrootte
4. Lichamelijke inspanning; oftewel hoeveel energie je verbruikt.

Als er veel energie binnenkomt en minder wordt verbruikt, dan wordt het omgezet in reservestoffen en zo opgeslagen als vet.

= hoeveelheid energie die een persoon per dag nodig heeft.

Waar wordt de reservestof glycogeen opgeslagen?

1. Alleen in de spieren
2. Onder de huid
3. Tussen de organen
4. In de lever en de spieren

Waar wordt de reservestof vet opgeslagen? (meerdere antwoorden mogelijk)

1. In de spieren
2. Onder de huid
3. Tussen de organen
4. In de lever en de spieren

Aan de slag

5.1 Plantaardige en dierlijke voedingsstoffen lezen

Maken opdr. 2, 3, 4, 8, 12, 13, 16, 17

Vergeet niet na te kijken, maak een samenvatting als je tijd over hebt