H4 criminaliteit

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3,4

Criminaliteit in een rechtsstaat 

Tim zit voor de 4e keer een gevangenisstraf uit vanwege misdrijven.
Welk begrip past bij dit voorbeeld?

1. Recidivist
2. Officier van Justitie
3. Overtreding

Xavier heeft het thuis niet makkelijk. Hij kan niet bij zijn ouders terecht en zijn broer dealt drugs. Hij is zelf ook begonnen met dealen, omdat zijn beste vriend vroeg om hem te helpen.

Welke theorie over criminaliteit past het beste bij deze situatie?

1. Aangeleerd gedrag theorie
2. Bindingstheorie
3. Rationele keuzetheorie
4. Etikettentheorie

Nederland is een rechsstaat

Dat betekent dat burgers en de overheid zich aan de wet moeten houden. 

In een rechtsstaat is er altijd sprake van rechtsbescherming en rechtshandhaving. 

Rechtsbescherming = de burgers worden door de overheid beschermd tegen te grote overheidsmacht en willekeur door de overheid 

Rechtshandhaving: de overheid moet zorgen voor een veilig samenleving en mag daarom optreden als mensen de wet overtreden. 

uitleg

Kenmerken rechtsstaat

1. Alle burgers hebben grondrechten die staan in de grondwet 
2. De overheid moet zich houden aan de wet. 
   Rechtszekerheid: elke burger weet wat er gebeurt als je de wet overtreed 
   Rechtsgelijkheid: elke burger wordt gelijk behandeld of bestraft 
   Legaliteitsbeginsel (GT): iedere handeling van de overheid moet gebaseerd zijn op een wet
3. De macht is in drieën verdeeld. Waaronder een onafhankelijke rechterlijke macht. 
4. Er is democratie 

uitleg

Trias Politica 

De politieke macht is in 3 delen gescheiden 

	wetgevende macht	uitvoerende macht	rechterlijke macht
wie	ministers en parlement, gemeenteraad	ministers en ambtenaren (politie, OM)	rechters
wat	stellen vast aan welke wetten burgers en overheid zich moeten houden	zorgen dat wetten goed worden uitgevoerd	beoordelen of burgers en overheid zich aan de wet houden en oordeelt in conflicten

uitleg

De politie schrijft een boete uit voor wildplassen.
Welke macht heeft de politie?

1. wetgevende macht
2. uitvoerende macht
3. rechtsprekende macht

De gemeenteraad Breda besluit dat er in Breda geen lachgas mag worden verkocht en gebruikt.

Welke macht heeft de gemeenteraad?

1. wetgevende macht
2. uitvoerende macht
3. rechtsprekende macht

Dilemma van de rechtsstaat

rechtsbescherming en rechtshandhaving 

Rechtsbescherming = burgers moeten beschermd worden tegen teveel macht van de overheid. 

Bijvoorbeeld: recht op privacy moet beschermd worden. 

Rechtshandhaving = de overheid moet de rechtsorde bewaken. Mensen oppakken die de wet overtreden. 

Hoever mogen ze hiervoor gaan? Denk aan telefoons hacken? 

uitleg

ongelijke behandeling 

klassenjustitie: mensen uit verschillende sociale klassen en uit verschillende etnische groepen worden verschillend behandeld. 

* etnische groep: een bevolkingsgroep bijvoorbeeld: Marokkanen, Antilianen, Polen, Duisters etc. 

uitleg

oorzaken klassenjustitie

• vooroordelen en etnisch profileren: opsporen van crimineel gedrag op basis van etnische groepen (bijv. Antilianen altijd aanhouden)
  
• grotere pakkans bij lagere milieus en bepaalde etnische groepen. Die plegen vaker criminaliteit die opvalt zoals winkeldiefstal. Fraude en belastingontduiking wordt minder vaak ontdekt en vaker door hogere en autochtone criminelen gepleegd. 
• Criminelen met een migratie-achtergrond krijgen vaker een zwaardere straf dan een autochtone criminele jongeren. Komt door vooroordelen. 
• Gebrek aan kennis bij OM en rechters over achtergrond van jongeren
• Door verschillen in inkomen, opleiding en cultuur heeft niet iedereen een gelijke kans om zichzelf te verdedigen. 

uitleg

Botsende grondrechten 

Vrijheid van meningsuiting (artikel 7 grondwet) kan botsen met verbod op discriminatie (artikel 1).  

Mag een politieke partij racistische standpunten uiten? Mag een cartoonist een grap maken over de profeet Mohammed?

uiteg

Wat vind jij?
De politie mag alle telefoons hacken om zo criminaliteit op te sporen

EENS

ONEENS