4. Nederland is een rechtsstaat

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Criminaliteit 

Rechtsstaat

rechten en plichten van  burgers en overheid in de wet vastgelegd

4.1 Wat is een rechtsstaat?

leerdoel: 

Je kan uitleggen wat een rechtsstaat is en kan 4 kenmerken benoemen.

begrippen:

- rechtsstaat

- rechtshandhaving

- rechtsbescherming

- grondwet

- grondrechten

- rechtszekerheid

- rechtsgelijkheid

- legaliteitsbeginsel

overheid moet de rechtsorde handhaven (mensen aanpakken die regels overtreden).

overheid moet grondrechten van burgers beschermen (tegen machtsmisbruik / willekeur van de overheid.)

Rechtshandhaving

Rechtsbescherming 

4 Kenmerken van de rechtsstaat

Schrijf ze zelf op

1. 

2. 

3. 

4. 

4 Kenmerken van de rechtsstaat

1. grondwet

2. burgers hebben grondrechten 

(bijv. artikel 1)

3. legaliteitsbeginsel > overheid moet zich aan de wet houden 

4. scheiding van de machten 

4.2 

De scheiding van de machten

leerdoel:

Jij kan trias politica uitleggen (wie doet wat?)

- landelijk niveau 

- lokaal niveau

 

Begrippen:

• Trias politica
• Wetgevende macht
• Uitvoerende macht
• Rechterlijke macht 

ministers

4.3 Wat zijn de knelpunten in onze rechtsstaat?

leerdoel: 

Jij kan problemen / knelpunten van de rechtsstaat benoemen en uitleggen.

 

Begrippen:

• Ongelijke behandeling
• Klassenjustitie
• Etnisch profileren

probleem

botsing tussen 

rechtsbescherming  -  rechtshandhaving

'het dilemma van de rechtsstaat'

knelpunt 1 : veiligheid of privacy?

Stelling: De politie mag alles van mij weten.
Ik heb niets te verbergen.

Stelling:

Iedereen zou vingerafdrukken af moeten staan voor een landelijke DNA-bank.

knelpunt 2: 

ongelijke behandeling

Art. 1 - 

Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Klassenjustitie

Mensen worden verschillend behandeld

op basis van 

- sociale klasse

- etnische achtergrond

Ongelijke behandeling:

1. overheid / ambtenaren hebben soms vooroordelen  (etnisch profileren)

Etnisch profileren: 

onderzoek of aanhouding op basis van huidskleur, nationaliteit, etniciteit, taal of geloof, zonder geldige reden.

Ongelijke behandeling:

1. overheid / ambtenaren hebben soms vooroordelen  (etnisch profileren)

2. grotere pakkans bij bepaalde delicten

Ongelijke behandeling:

1. overheid / ambtenaren hebben soms vooroordelen  (etnisch profileren)

2. grotere pakkans bij bepaalde delicten

3. criminele jongeren met een migratie achtergrond  > vaak harder gestraft 

Ongelijke behandeling: 

4. verschil in inkomen, opleiding, cultuur

hierdoor ongelijke kansen,  

bijv.

- minder kennis van rechten

- minder geld voor advocaat

botsende grondrechten

vrijheid van meningsuiting - verbod op discrimineren

voorbeeld: Franse docent onthoofd