08. Redeneren

• Mentorles
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Denk je dat, of weet je dat?

Over logisch denken en onlogisch overtuigen

Wat gaan we doen vandaag?

Startvraag: klopt dit wel?
Wat is redeneren eigenlijk?
Oneerlijke trucjes
Leesfragment 
Jouw denkfouten
Afsluiting

Wakker worden:
Iedereen uit A2X is druk, want vorige week gooide iemand een prop papier door de klas.

Dit is logisch

Dit is niet logisch

Hoe zit dit in elkaar?

– Eén gebeurtenis vorige week→ hele klas druk
– Geen controleerbaar feit, maar een oordeel
– Geen echte oorzaak, maar een aanname

Wat is redeneren eigenlijk?

Redeneren = denken in stappen

– Alle mensen zijn sterfelijk
– Socrates is een mens
– Dus Socrates is sterfelijk

Wat is redeneren eigenlijk?

Redeneren = denken in stappen

– Alle mensen maken fouten
– Mijn docent maakte deze les geen fouten
– Dus mijn docent was deze les geen mens

Oneerlijke denkfouten

Cirkelredenering
– “Hij heeft gelijk, want hij zegt het zelf.”
Overhaaste generalisatie
– “Eén meisje uit A2Y is vervelend, dus die klas is vreselijk.”
Valse oorzaak
– “Sinds ik andere schoenen draag, haal ik onvoldoendes.”
Ad hominem (op de persoon spelen)
– “Wat weet jij nou van voetbal, je bent een meisje.”

Leesblokje

Wat is een deductieve redenering?

1. Je trekt een conclusie op basis van herhaalde ervaringen
2. Je trekt een algemene conclusie uit een specifiek voorbeeld
3. Je laat je redenering afhangen van je gevoel
4. Je gaat van een algemene regel naar een specifieke conclusie

Welke van de onderstaande uitspraken is een voorbeeld van een ad hominem-drogreden?

1. “Ik denk dat we beter een andere route kunnen nemen.”
2. “Jij kunt dat niet weten, want je bent pas 13”
3. “Alle vogels kunnen vliegen, dus ook pinguïns.”
4. “Hij is de leider omdat hij de baas is.”

Wat bedoelde David Hume toen hij kritiek gaf op inductie?

1. Dat het verleden geen garantie is voor de toekomst
2. Dat je nooit iets kunt bewijzen met logica
3. Dat gevoel belangrijker is dan denken
4. Dat mensen altijd foute conclusies trekken

Persoonlijke reflectie (stil werken)

Beschrijf een moment waarop je iemand iets hoorde zeggen dat klonk als een goed argument, maar waarvan je later dacht: dit klopt helemaal niet.

Of:

Beschrijf een moment waarop jij zelf iets riep dat lekker klonk, maar wat eigenlijk nergens op sloeg.

Waarom redeneren respectvol is

– Wie liegt of verdraait, probeert te winnen – niet te begrijpen

– Goed redeneren is dus een vorm van eerlijkheid
– Twijfel is geen teken van zwakte, maar van denken

Afsluiting:
Vul aan: een denkfout die ik vaak maak is…

De volgende keer dat iemand iets roept, wil ik eerst…

Einde

Socrates stelde alleen maar vragen. Als iemand zei: “Moed is nooit bang zijn”, dan vroeg hij: “Maar is het ook moedig als je domweg geen gevaar ziet?”
En als iemand zei: “Wijsheid is veel weten”, dan vroeg hij: “Maar als je veel onzin weet, ben je dan wijs?”
Uiteindelijk zei Socrates: “Ik weet dat ik niets weet.” En dat was misschien wel de verstandigste uitspraak ooit.