7.2 Late Middeleeuwen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

De (late) Middeleeuwen

Paragraaf 7.2 Boer en koopman

(Ontstaan van steden)

Hoe zat het ook alweer met de Middeleeuwen?

• Het ligt in het midden van die twee perioden: tussenperiode

• Ongeveer tussen 500 en 1500

• Vroege Middeleeuwen: 500-1000
• Late Middeleeuwen: 1000-1500

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Het is 'veiliger' en 'rustiger'
• Er komt meer handel
• Geld komt weer terug
• Bevolking groeit

• Er ontstaan steden

Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

Verbeteringen in de landbouw

Rond het jaar 1000

Deze verbeteringen zorgde voor meer voedsel en daardoor bevolkingsgroei in Europa

Steeds meer handel

• Door de bevolkingsgroei hoeft niet iedereen meer boer te zijn gaan mensen zich specialiseren
• Door deze specialisatie ontstaat er weer handel tussen verschillende mensen
• De terugkeer van de handel komt ook doordat het veiliger is in Europa in de Late Middeleeuwen

Steden ontstaan

• Handelaren komen vaak op dezelfde plek, vaak kruispunten van wegen en rivieren, meestal in de buurt van een kasteel of klooster
• Hier ontstaan markten waar handel wordt gedreven
  
• Deze markten groeien uit tot steden
  
• Ontstaan van de Agrarisch-stedelijke samenleving

Er ontstaat steeds meer handel tussen verschillende steden...

Hanzesteden

Omdat de meeste handel over water gingen, werden veel steden langs rivieren gebouwd

Sommige steden maakten handelsafspraken met elkaar, deze steden werden de Hanze genoemd

De Hanzesteden hadden een aantal voordelen:

• Kooplieden reisden voortaan vaak samen, want dit was veiliger.
  
• Kooplieden hoefden minder belasting te betalen bij binnenkomst van een (andere) Hanzestad.
  
• Kooplieden maakten met elkaar prijsafspraken.

Aan de slag

Paragraaf 7.2

Opdrachten 5, 6, 7, 8 en 9a

Snel klaar? Zoek dan opdracht 9b uit!

De (late) Middeleeuwen

7.3 Het stadse leven

(bestuur en leven in de middeleeuwse stad)

De Nederlanden

• Nederland als één land bestond nog niet in de Middeleeuwen
  

• Er waren veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

De Nederlanden maakten deel uit van het Rooms-Duitse Rijk. De graven en hertogen in Nederland waren officieel leenmannen van de Duitse keizer, maar die had meestal niet meer veel macht over zijn leenmannen. In 1018 werden de legers van de Duitse keizer zelfs verslagen door te troepen van de graaf van Holland.

Stadsrechten

• Net als in de vroege middeleeuwen moest iedereen luisteren naar de heer.
• Ook de inwoners van steden, maar die wilden liever eigen baas zijn.
• De inwoners van de stad en heer maken afspraken, vastgelegd in stadsrechten

De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland

Voordelen van stadsrechten

Voor de burgers in de stad:

• Een stad met stadsrechten mag een stadsmuur bouwen.
• Eigen bestuur en rechtspraak

Voor de heer:

• In ruil voor deze rechten moet de stad belasting betalen
• Stedelingen moesten de heer helpen in tijden van oorlog

Bestuur van de stad

• De inwoners van de stad werden burgers genoemd, ze kozen hun eigen bestuur (de schepenen).

• Daarnaast was de schout aanwezig als plaatsvervanger van de heer.

• Je moest je als inwoner van een middeleeuwse stad wel goed aan de regels houden, want er waren strenge regels (keuren)

Straffen in de Middeleeuwen

Klik op de hotspots en sleep de straffen en de gezegden naar de juiste plek in de afbeelding.

Een gruwelijk goede opdracht!

Hand afhakken

Geselen

Ogen uitsteken

In het water gooien

Ophangen

Op de brandstapel

Onthoofden

"Iemand de ogen uitsteken."

"Hij voelt zich geradbraakt."

"Ik maak hem een kopje kleiner."

" Zij werd op de pijnbank gelegd."

"Ze legden hem het vuur aan de schenen."

"Dat doet hem de das om."

Geen onderdeel van het bestuur van de stad

1. Schout
2. Burgemeester
3. Schepenen
4. Keuren

De schout is de plaatsvervanger van de ... in de stad

1. Burgemeester
2. Heer
3. Schepenen
4. Burgers

Van wie kreeg een stad, stadsrechten?

1. Schepenen
2. Schout
3. Burgemeester
4. Heer

Stadsrechten: nooit meer belasting betalen.

1. Waar
2. Niet waar

Stadsrechten: nooit meer meevechten in oorlogen van de heer.

1. Waar
2. Niet waar

0

Paragraaf 7.5

In contact met de islamitische wereld