H1 Herhaling

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

H1 Herhaling

Leerdoelen 1.1 Stofeigenschappen

• Je kunt beschrijven waar scheikundigen zich mee bezighouden.
• Je kunt een stof herkennen aan zijn stofeigenschappen.
• Je kunt informatie over de eigenschappen en het veilig gebruik van stoffen opzoeken op een chemiekaart.
• Je kunt de betekenis van de gevarensymbolen benoemen voor corrosief, schadelijk, explosief, ontvlambaar en giftig.
• Je kunt berekeningen maken met dichtheid. 

scheikunde

Bij scheikunde onderzoek je de eigenschappen van stoffen, hoe je deze stoffen kunt veranderen of hoe je nieuwe stoffen kunt maken

Stofeigenschappen: kenmerken waaraan je een stof kunt herkennen:

• Smaak
• Geur
• Fase: is iets vast, vloeibaar of gasvormig? 
• Kleur
• Oplosbaarheid in water

• Elektrische geleiding
• Kookpunt: de temperatuur waarbij een vloeistof begint te koken
• Smeltpunt: de temperatuur waarbij een vaste stof begint te smelten. Als de gesmolten stof weer afkoelt, stolt de stof weer bij dezelfde temperatuur = stolpunt.
• Dichtheid

Gevaarlijke stoffen

Op potten of flessen van chemicaliën ((gevaarlijke)stoffen) staan gevarensymbolen/veiligheidspictogrammen.

(Binas)

Leerdoelen 1.2 Fasen en faseovergangen

• Je kunt de vier belangrijkste kenmerken van het deeltjesmodel noemen.
  
• Je kunt de toestandsaanduidingen (fasen) met hun betekenis beschrijven.
  
• Je kunt de zes faseovergangen benoemen.
  
• Je kunt uitleggen welke invloed verandering van temperatuur heeft op de snelheid en onderlinge aantrekkingskracht van moleculen.
• Je kunt uitleggen waarom veranderingen in de snelheid van moleculen en hun onderlinge aantrekkingskracht een faseovergang tot gevolg kunnen hebben. 

Deeltjesmodel

• Elke stof is opgebouwd uit heel kleine deeltjes: moleculen. 
• Elke stof bestaat uit zijn eigen soort moleculen
• Moleculen bewegen voortdurend
• Als de temperatuur stijgt, gaan moleculen sneller (heftiger) bewegen)
• Moleculen trekken elkaar aan 

Fasen

Vaste stof (s)

Vloeistof (l)

Gas (g)

Opgelost in water (aq)

Faseovergangen

Leerdoelen 1.3 zuivere stoffen en mengsels

• Je kunt beschrijven dat een zuivere stof uit één soort moleculen bestaat.
• Je kunt beschrijven dat een mengsel uit meerdere soorten moleculen bestaat.
• Je kunt uitleggen dat een zuivere stof tijdens zijn faseovergang niet van temperatuur verandert.
• Je kunt uitleggen dat een mengsel tijdens zijn faseovergang van temperatuur verandert.
•  Je kunt verschillende zuivere stoffen en mengsels noemen. 

Zuivere stoffen en mengsels

• Zuivere stof: wanneer de stof uit alleen maar één soort stof/moleculen bestaat.
• Mengsel: een stof dat uit twee of meerdere soorten stoffen/moleculen bestaat.
  

Zuivere stof en mengsel

Zuivere stof

• Smeltpunt
  
• Stolpunt
  
• Kookpunt

Mengsel

• Smelttraject
• Stoltraject
• Kooktraject

• bestaat uit 1 soort moleculen
• dus smeltpunt (=stolpunt) + kookpunt 
• temperatuur constant bij faseovergang

• bestaan uit meerdere soorten moleculen
• dus een smelt- en kooktraject
• temperatuur niet constant bij faseovergang

            Zuivere stoffen                         Mengsels               

Leerdoelen 1.4 Mengsels

•  Je kunt uitleggen wat een oplossing is.
• Je kunt uitleggen wat een suspensie is.
• Je kunt uitleggen wat een emulsie is.
• Je kunt herkennen of een mengsel een oplossing, een suspensie of een emulsie is.
• Je kunt voorbeelden van de verschillende typen mengsels noemen.

Mengsels

Oplossing

Emulsie

Suspensie

Oplossing

Oplossing: helder, soms gekleurde vloeistof, waarin één of meer stoffen zijn opgelost.

• Stof die je oplost kan zijn: vast, vloeibaar of gas
  
• De vloeistof waarin je de andere stof oplost, heet het oplosmiddel. 

Water is het meest voorkomende oplosmiddel. Andere oplosmiddelen:

• Wasbenzine: voor het oplossen van vet.
  
• Aceton: oplossen van nagellak (aceton zit in nagellakremover)
  
• Alcohol: voor het oplossen van vet. (bv ramen wassen)

Suspensie

• Suspensie: troebel mengsel van fijn verdeelde vaste stof die zweeft in een vloeistof.

• Bezinken: meestal zakt de vaste stof na enige tijd na beneden.
  
• Bv. Krijt in water
  

Emulsie

• Emulsie: mengsel van vloeistoffen, waarbij druppeltjes van de ene vloeistof zweven in de andere.
  
• Emulgator: zorgt ervoor dat twee vloeistoffen niet ontmengen (dus hij laat de twee vloeistoffen mengen)
  
• Bv. Mayonaise
  

Werking emulgator

Mengsels

Mengsels

Oplossing

Emulsie

Suspensie

Mengsels

Oplossing

Emulsie

Suspensie

• vaste stof / vloeistof / gas opgelost in een vloeistof (oplosmiddel)
• Helder, soms gekleurd

Mengsels

Oplossing

Emulsie

Suspensie

• vaste stof / vloeistof / gas opgelost in een vloeistof (oplosmiddel)
• Helder, soms gekleurd

• Kleine vaste deeltjes, die zweven in een vloeistof.
• Troebel, wit of gekleurd

Mengsels

Oplossing

Emulsie

Suspensie

• vaste stof / vloeistof / gas opgelost in een vloeistof (oplosmiddel)
• Helder, soms gekleurd

• Kleine vaste deeltjes, die zweven in een vloeistof.
• Troebel, wit of gekleurd

• 2 (of meer) vloeistoffen die niet mengen.
• Troebel

Leerdoelen 1.5 Chemische reacties

• Je kunt beschrijven wat een chemische reactie is.
  
• Je kunt een reactieschema van een scheikundig verschijnsel opstellen. 

Chemische reactie

Chemische reactie: als de beginstoffen verdwijnen en er nieuwe stoffen ontstaan

Reactieschema: een verkorte weergave van een chemische reactie in woorden

Regels

• Beginstoffen voor de pijl
• --> (pijl altijd naar rechts)
• Reactieproducten achter de pijl
• Altijd fase achter de stoffen (s)/(l)/(g)

• Beginstoffen --> reactieproducten

Voorbeeld: bij een reactie tussen koolstof en zuurstof ontstaat koolstofdioxide

• koolstof (s) + zuurstof (g) --> koolstofdioxide (g)

Nu jullie: hoe ziet het reactieschema eruit van de volgende reactie?(denk aan toestandsaanduidingen)

Om de vaste stof magnesiumoxide te maken, moet je magnesium en zuurstof met elkaar laten reageren.

• Reactieschema:
  
• Zuurstof (g) + magnesium (s) --> magnesiumoxide (s)

Nu jullie: hoe ziet het reactieschema eruit van de volgende reactie? (denk aan toestandsaanduidingen)

Om papier te verbranden is er zuurstof nodig. Na de verbranding ontstaan koolstof, waterdamp en koolstofdioxide.

• Reactieschema:
  
• Papier (s) + zuurstof (g) --> koolstof (s) + water (g) + koolstofdioxide (g)