Opfriscursus begrijpend lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Opfriscursus begrijpend lezen

Begrijpend lezen: SE & CE

Tekstsoorten | Onderwerp en hoofdgedachte | Tekstdelen | Verbanden en signaalwoorden | Hoofdzaken en bijzaken | Argumenteren

Meerkeuzevragen

Stap 1: Lees eerst alleen de vraag.
Stap 2: Lees nog een keer het tekstgedeelte.
Stap 3: Zoek in de tekst zelf het antwoord op de vraag.
Stap 4: Vergelijk jouw antwoord met de antwoorden bij de vraag.
Streep de antwoorden weg die niet goed zijn. Kies het beste antwoord.

Open vragen

Leg uit / Verklaar: geef een uitleg in je eigen woorden. Schrijf dus geen zinnen uit de tekst over.
Noem twee ... / Welke twee ...: schrijf dan twee dingen op. Niet meer, alleen de eerste twee worden nagekeken.
Citeer een zin: schrijf de eerste twee woorden van een zin op en de laatste twee woorden. Daartussen gebruik je drie punten.

Oefenen CE : tekstfragment

Tips voor aanpak van leesteksten:

- Maak een keuze in leesaanpak:

• Snelle lezer? --> eerst hele tekst scannend lezen + nog eens m.b.v. de vragen
  
• Langzame lezer? --> doorloop de tekst eerst fragmentarisch (inleiding / kern / slot) m.b.v. de vragen (een / twee vragen per keer)

- Markeer altijd opvallende woorden 

- Zet sterretjes of uitroeptekens en ga verder. Kijk later nog eens.

- Altijd iets invullen!

- Lees je antwoorden na op duidelijkheid

Tekstsoorten

Tekstsoorten worden bepaald door het tekstdoel:

1. Informeren

2. Activeren

3. Overtuigen

4. Beschouwen

5. Amuseren

Handleiding

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. amuseren

Advertentie

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. beschouwen

Een roman

1. informeren
2. activeren
3. beschouwen
4. amuseren

Vragen in toetsen/SE's/examens gaan vaak over:

betoog

beschouwing

uiteenzetting

Artikel: 'Corona is gewoon een griep, het waait vanzelf wel over en ik vind vaccineren dan ook onzin'

1. betoog
2. beschouwing
3. uiteetzetting

Artikel: 'Het schijnt dat jongeren eerder aan een baan komen als ze een diploma op zak hebben, dit komt naar voren uit het onderzoek.'

1. betoog
2. beschouwing
3. uiteenzetting

Artikel: 'Wijn drinken heeft zijn voor- en nadelen. Het is goed voor de bloedvaten maar teveel alcohol kan juist weer schade aan het lichaam aanbrengen.'

1. betoog
2. beschouwing
3. uiteenzetting

Dus...

Betoog = mening van de schrijver, er wordt veel geschreven in de ik-vorm

Beschouwing = eigen mening schrijver wordt niet verteld, wel worden voor- en nadelen over een onderwerp verteld en/of de mening van anderen

Uiteenzetting = een informerende tekst over feiten, er komen geen meningen in voor

Onderwerp en hoofdgedachte

Bijna  áltijd wordt in een toets, SE & CE gevraagd naar het onderwerp en de hoofdgedachte. 

Wat is het verschil nou eigenlijk?

Tekstdelen

Inleiding - belangstelling wekken, onderwerp introduceren, deelonderwerpen aankondigen

Kern - deelonderwerpen worden beschreven, heeft vaak meerdere alinea's

Slot -  samenvatting, conclusie, oproep, aanbeveling, bevat soms de hoofdgedachte

De meeste teksten zijn vaak opgebouwd volgens een vaste structuur.

Let bij het maken v/e keuze altijd op de tekstsoort!

De zeven vaste tekstructuren

• Argumentatie structuur
• Aspectenstructuur
• Verklaringstructuur
• Voor- en nadelenstructuur
• Probleem- oplossingsstructuur
• Verleden-heden(-toekomst) structuur
• Vraag-antwoord structuur 

1. Probleem/oplossingstructuur

• Inleiding: probleem
• Middenstuk: gevolgen / oorzaken / oplossingen
• Slot: de beste oplossing / samenvatting / aanbeveling

Probleem-oplossingsstructuur (bijv. een artikel met de titel "Wat kunnen we doen om Coronabesmettingen op scholen te voorkomen?")

2. Verklaringsstructuur

• Inleiding: bepaald verschijnsel
• Middenstuk: kenmerken / voorbeelden verklaringen /oorzaak / reden
• Slot: samenvatting

Verklaringsstructuur (bijv. een artikel met de titel "Waarom zijn er in de USA relatief veel Coronaslachtoffers?" 

3. Verleden-heden-(toekomst)structuur

Inleiding: introductie onderwerp

Middenstuk: situatie vroeger, situatie nu (of: ontwikkeling van vroeger naar nu)

Slot: conclusie of voorspelling over de situatie in de toekomst.

Verleden-heden-toekomststructuur (bijv. een artikel met de titel "Hoe ging men in het verleden om met virussen en kunnen we daar iets van leren?")

Welke tekststructuur herken je?

probleem/oplossingsstructuur

verklaringsstructuur

verleden/hedenstructuur

Welke tekststructuur herken je?

probleem/oplossingsstructuur

verklaringsstructuur

verleden/hedenstructuur

Welke tekststructuur herken je?

probleem/oplossingsstructuur

verklaringsstructuur

verleden/hedenstructuur

4. Argumentatiestructuur

• Inleiding: standpunt
• Middenstuk: argumenten voor het standpunt // tegenargument // weerlegging
• Slot: herhaling stelling // beantwoorden van de vraag 

Argumentatiestructuur (bijv. een artikel met de titel "Het vaccineren van kinderen is onzin" 

5. Aspectenstructuur

• Inleiding: onderwerp
• Middenstuk: diverse aspecten van het onderwerp
• Slot: samenvatting 

Aspectenstructuur (bijv. een artikel met de titel "Welke invloed heeft het Coronavirus op jongeren?" 

6. Voor- en nadelenstructuur

• Inleiding: vraag of stelling
• Middenstuk: voordelen// nadelen
• Slot: afweging // conclusie 

Voor- nadelenstructuur (bijv. een artikel met de titel "Wat zijn de voor- en nadelen van het vaccineren van jongeren?"

7. Vraag-antwoordstructuur

• Inleiding: vraag
• Middenstuk: antwoord 
• Slot: samenvatting of conclusie 

vraag-antwoordstructuur (bijv. een artikel met de titel "Welke maatregelen kan ik zelf treffen tegen het coronavirus?" 

Welke tekststructuur herken je?

Argumentatiestructuur
Aspectenstructuur
Verklaringsstructuur
Voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur herken je?

Argumentatiestructuur
Aspectenstructuur
Verklaringsstructuur
Voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur herken je?

Argumentatiestructuur
Aspectenstructuur
Verklaringsstructuur
Voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur herken je?

Argumentatiestructuur

Aspectenstructuur

Vraag-antwoordstructuur

Voor- en nadelenstructuur 

Vaste tekststructuren

Naam	Inleiding	Kern	Slot
Aspectenstructuur	onderwerp	aspecten van onderwerp	samenvatting
Vraag-antwoordstructuur	vraag	mogelijke antwoorden	samenvatting / beste antwoord
Verleden-heden-toekomststructuur	onderwerp	situatie vroeger situatie nu	conclusie / toekomstverwachting
Voor-en-nadelen-structuur	vraag of stelling	voordelen nadelen	afweging / conclusie
Argumentatiestructuur	stelling	(tegen)argumenten weerleggingen	conclusie / stelling
Verklaringsstructuur	verschijnsel	kenmerken/voorbeelden oorzaken/verklaringen	conclusie / meest waarschijnlijke verklaring
Probleem-oplossingsstructuur	probleemstelling	beschrijving, oorzaken, gevolgen en oplossingen	beste oplossing

Welke structuur bevat oorzaken in het middenstuk?

1. argumentatiestructuur
2. aspectenstructuur
3. verklaringsstructuur
4. voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur past niet bij een betoog?

1. argumentatiestructuur
2. aspectenstructuur
3. voor- en nadelenstructuur
4. verklaringsstructuur

Verklaringsstructuur
- inleiding: bepaald verschijnsel
- kern: kenmerken/ verklaringen/ voorbeelden
- slot: ?
Wat moet er op de plaats van het vraagteken staan?

1. samenvatting
2. eigen mening
3. het probleem
4. vraagstelling

Inleiding: onderwerp
middenstuk: diverse onderdelen van het onderwerp worden besproken
slot: samenvatting
Deze indeling hoort bij de volgende structuur:

1. argumentatiestructuur
2. voor en nadelen structuur
3. verklaringsstructuur
4. aspectenstructuur

Een tekst waarin wordt uitgelegd hoe het broeikaseffect is ontstaan, is een ....

1. Tekst met verklaringsstructuur
2. Tekst met voor- en nadelenstructuur
3. Tekst met argumentatiestructuur

Welke tekststructuur herken je door tijdsaanduidingen in de tekst?

1. Verleden/heden (toekomst) structuur
2. Argumentatiestructuur
3. Voor/nadelenstructuur
4. Aspectenstructuur

Hoe heet de volgende tekststructuur?

Inleiding: onderwerp

Middenstuk: diverse onderdelen van het onderwerp

Slot: samenvatting

1. aspectenstructuur
2. onderwerpstructuur
3. voor- en nadelenstructuur
4. vraag- en antwoordstructuur

Welke tekststructuur eindigt met de beste oplossing?

1. Vraag-antwoordstructuur
2. Probleem-oplossingsstructuur
3. Argumentatiestructuur
4. Verklaringsstructuur