B2 DNA replicatie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 4: DNA

B2: DNA replicatie

Herhaling BS1

De bouw en functie van DNA

1. Je kunt de bouw en functie van DNA beschrijven

Thema 4: DNA

Basisstof 2:

DNA replicatie

Klik op de afbeelding voor een vergroting.

Geef de namen van de onderdelen 1 t/m 6. uit

Klik op de afbeelding voor een vergroting.

Geef de namen van de onderdelen 1 t/m 6.

Van dubbelstrengs DNA heeft één streng de nucleotidesequentie 5' TACGGACTCTAA 3'
Wat is de nucleotidesequentie van de complementaire streng?

Op internet staan veel plaatjes van DNA. Heeft de tekenaar van dit plaatje de basen goed getekend?

1. Ja
2. Nee

3' en 5' - waar heeft dit mee te maken?

1. Aantal fosfaatgroepen
2. C-atomen in de suiker
3. Welke stikstofbase gebonden is
4. C-atomen in de nucleotiden

Wat zit er bij 5' en wat bij 3'?

1. 5'= fosfaatgroep 3'=OH
2. 5'=stikstofbase 3'=OH
3. 5'=OH 3'=fosfaatgroep
4. 5'=OH 3'=stikstofbase

Leerdoelen

1. Je kunt het proces van DNA-replicatie toelichten en beschrijven hoe DNA-replicatie plaatsindt.
2. Je kunt uitleggen op welke manieren de basenvolgorde in het DNA kan worden bepaald.
3. Je kunt uitleggen hoe met de basenvolgorde verwantschap kan worden aangetoond met gebruik van DNA-analyse   

0

Start van DNA-replicatie

DNA-replicatie = DNA kopiëren

Tijdens S-fase (= synthese)

Vrije nucleotiden in kernplasma:

dATP, dTTP, dGTP, dCTP

Vrije nucleotiden 

DNA fingerprints die gebruikt worden in de rechtszaal lijken een beetje op de streepjescodes zoals je die op produkten in de supermarkten aantreft. Het patroon van de streepjes in een fingerprint komt overeen met

1. de aanwezigheid van DNA-fragmenten van verschillende grootte
2. de volgorde van de genen op bepaalde chromosomen
3. de aanwezigheid van dominante en recessieve allelen voor bepaalde eigenschappen
4. de volgorde van basen in een bepaald gen

Aan welke kant van het DNA molecuul bevindt zich het 5' uiteinde?

1. Bij B en D
2. Bij A en D
3. Bij A en C
4. Bij C en D

Welke vormen van DNA zijn er

1. kern DNA
2. mitochondriaal DNA
3. chloroplast DNA
4. alle drie

Hoe heet het kleine DNA in bacteriën

1. kern DNA
2. plasmide
3. groot cirkelvormig DNA

Zie plaatje: Hoe noemen we de met 'b' aangegeven lijn van het DNA?

1. Okazaki fragment
2. Lagging strand
3. DNA polymerase III
4. Leading strand

Helicase: verbreken waterstofbruggen tussen basen

Replicatiebel: opening in dubbele helix met ruimte voor replicatie

Bij eukaryoten meerdere startpunten

Bij prokaryoten één startpunt

Start van de replicatie

Replicatie (1)

Primase: aanleg RNA primer (startpunt DNA-polymerase)

DNA-polymerase: verbindt vrije nucleotiden aan enkelstrengs DNA

Afleesrichting: beweging DNA-polymerase van 3' naar 5' kant

Replicatie (2)

Leidende streng: streng met continue replicatie

Volgende streng: streng met onderbroken replicatie

Okazaki fragment: kort fragment op volgende streng

Replicatie (3)

Vervangen RNA primers met DNA nucleotiden op volgende streng

Ligase: koppelen/plakken okazaki fragmenten

Nieuw DNA bevat één "oude" en één "nieuwe" streng

Telomeren

Aan het uiteinde van een chromosoom zitten de telomeren.

  

Telomeren bestaan uit repetitief DNA, dus herhalingen van TTAGGG

DNA polymerase kan telomeren niet helemaal kopiëren.

Bij elke celdeling zullen de telomeren dus ook steeds korter worden

Wanneer de telomeren te kort worden zal de cel doodgaan (apoptose).

Apoptose noemen ook geprogrammeerde celdood.

telomeer

Telomerase

Telomerase verlengt het telomeer met RNA

DNA-polymerase vult streng aan

In meeste cellen is de expressie van telomerase onderdrukt

DNA Technieken (1)

PCR = Polymerase Chain Reaction

Doel = van weinig DNA, veel DNA maken

Nabootsen natuurlijke DNA-replicatie

1. Denaturatie (enkelstrengs DNA)
2. Aanhechting RNA primers
3. Replicatie door DNA-polymerase

DNA technieken (2)

Sequencing en gelectroforese

Sequencen door verschillen in fragmentlengte (Sanger methode)

DNA Technieken (3)

DNA-fingerprinting

Vergelijken DNA van personen d.m.v. gelelektroforese.

Restrictie-enzym: herkent en knipt een specifieke nucleotidenvolgorde

Fragmenten worden door gelelektroforese gescheiden en vergeleken.

Aan de slag

Maken

6 t/m 14

Aan welke kant worden nieuwe nucleotiden gekoppeld aan de DNA streng?

1. Dit kan beide kanten op
2. Alleen aan de 3'kant
3. Alleen aan de 5'kant
4. Dat hangt van de zuurgraad af

Wat doet DNA-polymerase?

1. De DNA ketens uit elkaar halen
2. De Okazaki fragmenten aan elkaar koppelen
3. Nieuwe nucleotiden inbouwen
4. Startpunt van replicatie

Wat doet helicase?

1. De DNA ketens uit elkaar halen
2. De Okazaki fragmenten aan elkaar koppelen
3. Nieuwe nucleotiden inbouwen
4. Startpunt van replicatie

Wat doet de primer?

1. De DNA ketens uit elkaar halen
2. De Okazaki fragmenten aan elkaar koppelen
3. Nieuwe nucleotiden inbouwen
4. Startpunt van replicatie

Wat doet DNA-ligase?

1. De DNA ketens uit elkaar halen
2. De Okazaki fragmenten aan elkaar koppelen
3. Nieuwe nucleotiden inbouwen
4. Startpunt van replicatie

voor replicatie is/zijn benodigd

1. DNA
2. DNA polymerase
3. vrije nucleotiden
4. alle drie

In welk deel van de celcyclus vindt DNA replicatie plaats?

1. G1 fase
2. G2 fase
3. S fase
4. M fase

biologiepagina.nl

Leerdoelen

1. Je kunt het proces van DNA-replicatie toelichten en beschrijven hoe DNA-replicatie plaatsindt.
2. Je kunt uitleggen op welke manieren de basenvolgorde in het DNA kan worden bepaald.
3. Je kunt uitleggen hoe met de basenvolgorde verwantschap kan worden aangetoond met gebruik van DNA-analyse   

Heb je de leerdoelen onder de knie?

😒🙁😐🙂😃

Waren er lastige onderdelen?
Of heb je nog vragen over bepaalde onderdelen?