Erasmus beter leren kennen 75 min les

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Wat weet je al van Erasmus?

Leer Erasmus beter kennen! 

Doel: aan het eind van deze opdracht weet je wat voor man Erasmus was. 

Opdracht: lees de bronnen en omschrijf het leven/ karakter van Erasmus

Erasmus en geloof

In Erasmus’ tijd is iedereen in Europa christen. Maar Erasmus is geen gewone christen. Hij leeft jarenlang in een klooster en wordt zelfs priester. Ook schrijft hij boeken vol over het christelijke geloof. Tegelijk heeft Erasmus kritiek op de hebzucht van monniken en de machtswellust van bisschoppen. De Kerk moet zuiver zijn en leven naar de woorden en waarden van Jezus Christus, vindt hij. Voor een ware gelovige is schone schijn onbelangrijk. Het gaat om een persoonlijke band met God. Hiervoor moet je de Bijbel lezen. Dus vertelt Erasmus alle boeken van het Nieuwe Testament na in zijn eigen woorden: de Parafrasen. 

Omschrijf in 1 zin wat de kritiek van Erasmus is op de katholieke kerk.

Leg in 1 zin uit wat er wordt bedoeld met: voor Erasmus is schone schijn onbelangrijk

Erasmus en onderzoek 

Erasmus is onder vuur komen te liggen door de publicatie (in 1516) van zijn "Novum Instrumentum" — zijn vertaling van het Griekse Nieuwe Testament in het Latijn. De aloude, bestaande vertaling (de Vulgaat) voldeed voor hem niet meer. Erasmus wilde met zijn vertaling een tekst leveren die minder fouten bevatte en in beter Latijn was gesteld. Voor Erasmus is de Bijbel de bron van de theologie. In de Bijbel is de levende Christus te vinden die voor ieder mens het voorbeeld moet zijn. Erasmus’ aantekeningen bij de bijbeltekst zijn grotendeels wetenschappelijk van karakter. 

Leg in 1 zin uit waarom het onderzoek van Erasmus naar de bijbel wetenschappelijk is.

De drukpers

Om zijn eigen bekendheid te vergroten, bedient hij zich van alle communicatiemiddelen die hem ten dienste staan, met name van de boekdrukkunst. Erasmus' roem is ondenkbaar zonder dit instrument, dat in impact vergelijkbaar is met ons Internet. Dankzij de drukpers wordt Erasmus de alom gevraagde deskundige die over van alles zijn mening moet geven, waardoor met name bij de elite van de wetenschap bekend raakt. 

Erasmus en schilderkunst

Erasmus' hang naar publiciteit beperkt zich niet tot het geschreven woord. Erasmus heeft veel afbeeldingen van zichzelf laten maken om aan anderen te schenken. Van die afbeeldingen worden weer prenten gemaakt die via de drukpers op grote schaal worden verspreid. Erasmus schept zo niet alleen een beeld van zichzelf als geleerde, maar bepaalt ook hoe die geleerdheid eruit ziet. De baret bijvoorbeeld wordt mede dankzij Erasmus het symbool van de vrijheid van denken. De bekendste kunstenaars uit Erasmus' tijd die hem hebben geportretteerd, zijn Quinten Metsys, Hans Holbein de Jonge en Albrecht Dürer. De meeste afbeeldingen die er daarna van Erasmus zijn gemaakt (en dat zijn er heel erg veel), zijn afgeleid van de interpretatie die deze kunstenaars aan Erasmus hebben gegeven.

Leg in 1 zin uit hoe Erasmus zo bekend in geworden in Europa.

Erasmus en reizen in tijdvak 5

Erasmus leefde in een tijd waarin mensen steeds meer gingen reizen. Dit had vooral te maken met het feit dat steden steeds groter en belangrijker werden. Steeds meer mensen veranderden van boeren op het platteland in burgers van een stad. Er kwamen steeds meer kooplui, ambtenaren, priesters en geleerden. Die moesten nodig contacten onderhouden met het platteland en met andere steden. Zo moesten steeds meer mensen reizen. 

En laten we de ontdekkingsreizen niet vergeten. De grote zeevaarders in de 15e eeuw hebben met hun ontdekkingen het beeld van de wereld flink veranderd. In 1496 ontdekte Columbus de ‘Nieuwe Wereld’. In 1497 voer de Portugees Vasco da Gama rond Kaap de Goede Hoop. In 1520 leverde Magelhaes het bewijs van de Zuidwest-doorvaart in Latijns-Amerika. 

Omschrijf in 1 zin welke invloed 'reizen' hebben gehad in het leven/werk van Erasmus.

Erasmus en vrouwen 

Sommige geleerden van nu vinden Erasmus vooruitstrevend en vrouwvriendelijk. Andere noemen hem een vrouwenhater. Dit maakt wel duidelijk dat Erasmus nogal wisselend over vrouwen schrijft. In zijn boeken doet hij allerlei uitspraken over vrouwen, over hun rol in de samenleving en in het huwelijk. Volgens Erasmus moeten vrouwen net als mannen onderwijs krijgen. Dit standpunt is bijzonder, omdat in zijn tijd alleen jongens les krijgen. Ook neemt Erasmus het op voor getrouwde vrouwen die slecht worden behandeld. Hij is tegen gedwongen huwelijken en hij vindt dat scheiden bij een slecht huwelijk moet mogen.

Erasmus en vrouwen

Aan de andere kant is Erasmus een kind van zijn tijd: volgens hem hebben vrouwen een hoop slechte eigenschappen. Vrouwen laten zich leiden door emotie, vindt hij, en daarom zijn ze verwaand, ijdel, jaloers, gulzig, brutaal en praatziek. De ideale vrouw is voor Erasmus de vrouw die leeft volgens christelijke waarden: vroomheid, bescheidenheid, soberheid, kuisheid. 

Omschrijf in 1 zin hoe Erasmus dacht over vrouwen en waarom dit bijzonder was.