Tweede Kamerverkiezingen

• Burgerschapsonderwijs
• MBO
• Studiejaar 1

Tweede Kamerverkiezingen

Wat is politiek?

Politiek is alles wat te maken heeft met het regeren en besturen van een land, provincie of gemeente. In de regering en de Tweede Kamer worden keuzes gemaakt en besluiten genomen over hoe het land wordt bestuurd. De burger heeft daar invloed op door zijn stem uit te brengen en door te demonstreren, op die manier kan iedereen zich bezighouden met politiek. Als iemand graag nog meer doet, dan kan diegene lid worden van een politieke partij, of er zelf een oprichten. 

In zo'n partij zitten mensen met ongeveer dezelfde ideeën over de politiek en de samenleving. Door samen te werken kunnen zij meer invloed uitoefenen op het bestuur van het land. Zo kan de ene partij voor studiefinanciering zijn en de andere partij wil dit misschien wel afschaffen. 

In Nederland hebben we veel politieke partijen en al die partijen denken soms verschillend over de samenleving. Onder welke stromingen die partijen vallen, leren jullie vandaag.

Verkiezingen

Afgelopen zomer is het kabinet Rutte IV gevallen. De partijen die in het kabinet zaten (VVD, D66, CDA en ChristenUnie) konden het niet met elkaar eens worden over het onderwerp migratie. Ze waren het zo oneens met elkaar dat ze op 7 juli 2023 besloten om niet meer verder te gaan. Dit betekende dat we nieuwe verkiezingen zouden krijgen en die zijn er bijna. Op 22 november 2023 gaat Nederland naar de stembus en mogen we stemmen voor een nieuwe Tweede Kamer!

Partijen en lijsttrekkers

Elke politieke partij kiest een lijsttrekker. Een lijsttrekker wordt zo genoemd, omdat hij op het stemformulier bovenaan de lijst van die partij staat en daarom 'de lijst trekt'. 

Zo'n lijsttrekker wordt het gezicht van die partij; de bekendste persoon. Deze persoon schuift op tv ook aan bij interviews en debatten (discussies). De lijsttrekker krijgt tijdens de verkiezingen eigenlijk altijd de meeste stemmen van zijn partij. 

Welke lijsttrekkers kennen jullie?

Politieke stromingen

sociaaldemocratisch

liberaal

confessioneel

gelijkheid

vrijheid

christelijke waarden

Al die partijen kan je opdelen in drie grote politieke stromingen: sociaaldemocratische, liberale en confessionele partijen. Straks behandelen we nog twee 'kleinere' stromingen.

Sociaaldemocratische partijen vinden gelijkheid de belangrijkste waarde. Zij vinden dat de overheid verantwoordelijk is voor goede voorzieningen, zoals de zorg, voor iedereen in het land. Ook vinden sociaaldemocraten dat de welvaart (hoeveel geld iemand heeft) 'eerlijk' moet worden verdeeld. Voorbeelden van sociaaldemocratische partijen zijn GroenLinks, PVDA en SP.

Voor liberale partijen is vrijheid het allerbelangrijkst. Personen en bedrijven moeten zich in alle vrijheid kunnen ontwikkelen, zonder bemoeienis van de overheid. Liberale partijen vinden bijvoorbeeld dat de zorg best door 'de markt' (bedrijven) geregeld kan worden en dat de burger zelf zijn aanbieder kan kiezen. Voorbeelden van liberale partijen zijn VVD en D66.

Dan zijn er nog de christelijke partijen, die worden confessionele partijen genoemd. Hun standpunten zijn gebaseerd op christelijke waarden. Zij vinden dat de overheid zich terughoudend op moet stellen en veel zaken aan de samenleving over moet laten. Confessionele partijen vinden bijvoorbeeld dat de zorg door de burgers zelf kan worden georganiseerd. Christelijke partijen zijn CDA, ChristenUnie en SGP.

De politieke stromingen worden vaak vaak met kleuren aangegeven: rood voor sociaaldemocratische, blauw voor liberale, en groen voor de christelijke partijen.

De overheid moet meer overlaten aan de burgers: die organiseren het zelf wel.

1. sociaaldemocratische partijen
2. liberale partijen
3. confessionele partijen

Welke politieke stroming hoort bij het standpunt (de uitspraak)?

De overheid moet ervoor zorgen dat iedereen, rijk of arm, dezelfde kansen krijgt.

1. sociaaldemocratische partijen
2. liberale partijen
3. confessionele partijen

Welke politieke stroming hoort bij het standpunt (de uitspraak)?

De overheid moet onze keuzevrijheid respecteren en 'de markt' zijn werk laten doen.

1. sociaaldemocratische partijen
2. liberale partijen
3. confessionele partijen

Welke politieke stroming hoort bij het standpunt (de uitspraak)?

Overige stromingen

one-issue

gericht op één onderwerp

populisme

speelt in op emoties van 'het vok'

Er zijn ook partijen die niet binnen de drie grote stromingen passen. One-issuepartijen richten zich voornamelijk op één onderwerp, zoals de Partij voor de Dieren.

Tot slot zijn er nog populistische partijen. Populisme is in de politiek vaak een gevoelig onderwerp en partijen beschuldigen elkaar regelmatig van populisme. Wat is dat dan precies?

• Populisten spelen vaak in op de emoties van 'het volk', zoals bijvoorbeeld over het vluchtelingenprobleem. Wanneer een vluchteling/asielzoeker in Nederland een moord pleegt, zijn er veel mensen boos. Een populistische politicus speelt hier dan op in door te zeggen dat alle vluchtelingen het land uit moeten of door te zeggen dat er geen nieuwe vluchtelingen het land in mogen.
• Populisten creëren vaak het beeld dat zij namens 'het gewone volk' spreken en dat hun vijand de huidige politiek is, dus: de 'gewone' burger tegen de elite.
• Wat je tot slot vaak ziet bij populistische partijen of politici is dat zij heel veel roepen dat er dingen slecht gaan of waardeloos zijn geregeld, maar zij hebben zelf vaak geen oplossingen voor die problemen.

Welke partij of politicus is volgens jullie misschien wat populistisch?

Conservatief en progressief

conservatieve partijen 

progressieve partijen

behouden wat goed is
veranderen in kleine stapjes

vernieuwingen
met de tijd meegaan

links

rechts

Naast de politieke stromingen kan je partijen (en hun ideeën) ook opdelen in progressief en conservatief.

Partijen die progressief zijn, zijn vooruitstrevend en worden ook vaak links genoemd. Zij zijn voor vernieuwingen en vinden dat de samenleving met haar tijd mee moet gaan en dat we niet krampachtig aan het verleden vast moeten houden. Denk bijvoorbeeld aan de discussie over Zwarte Piet. Wat zou een progressieve politicus over Zwarte Piet zeggen?

Conservatieve partijen zijn rechts en deze worden ook wel behoudend genoemd. Zij willen de samenleving zo veel mogelijk laten zoals deze is. Zij leggen de nadruk op het goede dat er nu is en willen dat vasthouden. Verandering moet langzaam gebeuren, in kleine stapjes. Wat zou een conservatieve politicus over Zwarte Piet zeggen?

Winkeliers moeten verplicht een rustdag hebben. Daarom mogen op zondag de winkels niet open.

1. progressief
2. conservatief

Is het standpunt hierboven progressief (vernieuwend) of conservatief (behoudend)?

Vind jij jezelf progressief (links) of conservatief (rechts)?

0100

Vind jij jezelf progressief (links) of conservatief (rechts)? Of ben je misschien neutraal? Schuif het bolletje naar links, naar rechts of laat het in het midden.

Opdracht: invullen stemwijzer voor jongeren

Vul de volgende kieswijzer in: https://www.youngvoice.nl/#/ Bekijk de filmpjes en bepaal of jij het eens of oneens bent met de stelling.

Je krijgt van je docent een stembiljet, waarop je partij invult waarop je zou gaan stemmen of waarop je echt gaat stemmen. Dit mag de partij zijn die uit de stemwijzer komt, maar dat hoeft niet.