Woordsoorten V1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Woordsoorten

§2, §4, §6, §8, §10 en §12

Woordsoorten

§2 Zelfstandig naamwoord en lidwoord (p. 206)

§4 Bijvoeglijk naamwoord (p. 210)

§6 Zelfstandig, hulp- en koppelwerkwoord (p. 214)

§8 Persoonlijk en bezittelijk voornaamwoord (p. 218)

§10 Voorzetsel (p. 222)

§12 Bijwoord (p. 226)

Wat moet je weten?

• Leer de namen en afkortingen van alle woordsoorten.
• Zorg dat je ze allemaal kunt herkennen in de zin.

olw - onbepaald lidwoord

blw - bepaald lidwoord

azn - abstract zelfstandig naamwoord

czn - concreet zelfstandig naamwoord

zn-e - eigennaam

bn - bijvoeglijk naamwoord

st.bn - stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

zww - zelfstandig werkwoord

kww - koppelwerkwoord

hww - hulpwerkwoord

pers.vnw - persoonlijk voornaamwoord

bez.vnw - bezittelijk voornaamwoord

vz - voorzetsel

bw - bijwoord

§2 Lidwoord

In het Nederlands hebben we 3 lidwoorden: de, het, een.

Bepaald lidwoord (blw): de, het

Onbepaald lidwoord (olw): een

LET OP: het is alleen een lidwoord als het bij een zelfstandig naamwoord hoort!

§2 Lidwoord

WEL een lidwoord:

Pak het wasmiddel even.

Ik heb een superleuk afspraakje vanavond.

GEEN lidwoord:

Waar is het gebleven?

Er is er nog een over.

§2 Zelfstandig naamwoord

Zelfstandig naamwoorden zijn mensen, dieren, dingen, planten, concepten, gevoelens etc. 

Voorbeelden zn: vrouw, leeuw, doos, appelboom, vriendschap, verdriet, droom, planeet, seizoen, jaar.

§2 Zelfstandig naamwoord

Zelfstandig naamwoorden die bestaan in de fysieke wereld zijn concrete zelfstandig naamwoorden (czn): planeet, vrouw, appelboom etc.

Zelfstandig naamwoorden die NIET bestaan in de fysieke wereld zijn abstracte zelfstandig naamwoorden (azn): vriendschap, verdriet, droom, jaar, dag etc.

§2 Zelfstandig naamwoord

Een speciale categorie zelfstandig naamwoord is de eigennaam (zn-e). Dit zijn de specifieke namen van mensen, dieren, plaatsen etc.

goudvis = czn                                    -> Bluppie = zn-e

jongen = czn                                      -> Amir = zn-e

waterpolovereniging = azn         -> MNC Dordrecht = zn-e

§4 Bijvoeglijk naamwoord

Bijvoeglijk naamwoorden geven meer informatie over het zelfstandig naamwoord. 

Vaak staan ze voor het zelfstandig naamwoord, maar ze kunnen ook op een andere plaats in de zin staan! 

Dat nieuwe meisje is echt fantastisch!

§4 Bijvoeglijk naamwoord

Het bijvoeglijk naamwoord kan ook in de vergrotende of overtreffende trap staan.

Die jongen is veel aardiger dan jouw vriend.

Jelle is het snelst van de hele klas.

Die jurk is net zo mooi als de vorige jurk die je liet zien.

§4 Bijvoeglijk naamwoord

Een speciale categorie bijvoeglijk naamwoord is het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord (st.bn).

Het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord vertelt van welk MATERIAAL het zelfstandig naamwoord is gemaakt.

de katoenen broek, het houten vogelhuisje, de aluminium plaat

§6 Werkwoorden

Om de werkwoorden goed te kunnen benoemen moet je eerst twee stappen doorlopen:

• Verzamel alle werkwoorden in de zin.
• Kijk of de zin een naamwoordelijk of een werkwoordelijk gezegde heeft.

§6 Werkwoorden

Heb je een naamwoordelijk gezegde? 

• Belangrijkste werkwoord in de zin = koppelwerkwoord (kww).
• Heeft de zin meer dan 1 werkwoord? Dan is de rest hulpwerkwoord (hww).

§6 Werkwoorden

Heb je een werkwoordelijk gezegde? 

• Belangrijkste werkwoord in de zin = zelfstandig werkwoord (zww).
• Heeft de zin meer dan 1 werkwoord? Dan is de rest hulpwerkwoord (hww).

Voorbeelden:

Mariam lijkt me erg aardig.

                kww

Mariam zou verschrikkelijk gemeen geweest zijn.

                 hww                                                    kww      hww

Mariam is tegen mij alleen maar vriendelijk geweest.

                hww                                                                      kww

Voorbeelden:

Ik ga zwemmen.

   hww   zww

Ik zou gezwommen hebben.

    hww        zww            hww

Ik heb gisteren gezwommen.

    hww                        zww

§8 Persoonlijk voornaamwoord

Een persoonlijk voornaamwoord is een klein woordje dat verwijst naar een persoon, dier of ding.

Lieke is een nieuw meisje in onze klas. Ze is erg aardig. Ik heb al met haar gepraat.

Weet jij waar mijn boek is? Ik kan het nergens vinden.

§8 Bezittelijk voornaamwoord

Een bezittelijk voornaamwoord staat voor een zelfstandig naamwoord en vertelt wie de eigenaar is van dat zelfstandig naamwoord.

Dat is jouw boek.

Waar staan jullie fietsen?

Ik ben m'n oplader kwijt.

LET GOED OP:

Waar is het schriftje? O, laat maar, het ligt daar.

                blw                                         pers.vwn

Die poster is niet van jullie! Die lelijke daar, dat is jullie poster!

                                         pers.vnw                                      bez.vnw

§10 Voorzetsels

Voorzetsels zijn woorden die verschillende stukjes zin (zelfstandig naamwoorden, gebeurtenissen etc.) met elkaar verbinden. Ze geven aan wat de relatie tussen die stukjes zijn in bijvoorbeeld de plaats of in de tijd.

Dat klinkt een beetje vaag, dus kijk vooral naar de plaatjes op de volgende dia.

§10 Voorzetsels

§12 Bijwoorden

Bijwoorden zijn losse woorden die meer informatie geven over de zin, een werkwoord of een bijvoeglijk naamwoord. Ze vertellen HOE, WANNEER, WAAR, WAAROM.

Gisteren zag ik opeens mijn fietssleutel onder de koelkast uitsteken. Ik was hem al een tijdje kwijt, maar daar had ik nog niet gekeken.

Kijk naar de volgende zin. Welke woorden horen bij de onderstaande woordsoorten?Je moet sommige woordsoorten vaker gebruiken en niet alle woordsoorten 

hoef je te gebruiken.

czn

zn-e

blw

olw

hww

zww

pers.

vnw

bez.

vnw

bn

st.bn

vz

bw

azn

kww

Vanwege

de

regen

gaat

jullie

coach

een

belangrijke

minder

wedstrijd

verplaatsen.

straks

Kijk naar de volgende zin. Welke woorden horen bij de onderstaande woordsoorten?Je moet sommige woordsoorten vaker gebruiken en niet alle woordsoorten 

hoef je te gebruiken.

czn

zn-e

blw

olw

hww

zww

pers.

vnw

bez.

vnw

bn

st.bn

vz

bw

azn

kww

Waar

is

de

oude,

papieren

opdracht

haar?

van

Kijk naar de volgende zin. Welke woorden horen bij de onderstaande woordsoorten?Je moet sommige woordsoorten vaker gebruiken en niet alle woordsoorten 

hoef je te gebruiken.

czn

zn-e

blw

olw

hww

zww

pers.

vnw

bez.

vnw

bn

st.bn

vz

bw

azn

kww

Een

wollen

trui

is

volgens

mij

warmer.

veel

Kijk naar de volgende zin. Welke woorden horen bij de onderstaande woordsoorten?Je moet sommige woordsoorten vaker gebruiken en niet alle woordsoorten 

hoef je te gebruiken.

czn

zn-e

blw

olw

hww

zww

pers.

vnw

bez.

vnw

bn

st.bn

vz

bw

azn

kww

Mijn

oudste

zus

wil

later

graag

dierenarts

worden.

Kijk naar de volgende zin. Welke woorden horen bij de onderstaande woordsoorten?Je moet sommige woordsoorten vaker gebruiken en niet alle woordsoorten 

hoef je te gebruiken.

czn

zn-e

blw

olw

hww

zww

pers.

vnw

bez.

vnw

bn

st.bn

vz

bw

azn

kww

Gelukkig

kwam

de

flinke

mistbank

pas

opzetten

na

onze

thuiskomt.

Kijk naar de volgende zin. Welke woorden horen bij de onderstaande woordsoorten?Je moet sommige woordsoorten vaker gebruiken en niet alle woordsoorten 

hoef je te gebruiken.

czn

zn-e

blw

olw

hww

zww

pers.

vnw

bez.

vnw

bn

st.bn

vz

bw

azn

kww

Mijn

vader

wil

graag

met

een

ouderwetse

ijzeren

trein

door

Europa

gaan

reizen.

Kijk naar de volgende zin. Welke woorden horen bij de onderstaande woordsoorten?Je moet sommige woordsoorten vaker gebruiken en niet alle woordsoorten 

hoef je te gebruiken.

czn

zn-e

blw

olw

hww

zww

pers.

vnw

bez.

vnw

bn

st.bn

vz

bw

azn

kww

Gisteren

bleken

de

ingevulde

van

onze

gruwelijk

moeilijke

wiskundetoets

opeens

verdwenen

te

zijn.

toetsbladen

Hoe heet het benoemen van woordsoorten?

1. Rekenkundig ontleden
2. Taalkundig ontleden
3. Redekundig ontleden
4. Taakkundig ontleden

Hoe heet het benoemen van zinsdelen?

1. Rekenkundig ontleden
2. Taalkundig ontleden
3. Redekundig ontleden
4. Taakkundig ontleden

Wat is het verschil tussen woordsoorten en zinsdelen?

Woordsoorten

Zinsdelen

Elk los woord benoemen

Het gaat om de functie van een groepje woorden in een zin.

Onderwerp

Zelfstandig naamwoord

Sleep de kenmerken van de woordsoorten naar de juiste woordsoort.

Zelfstandig naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

Heeft meestal een enkelvoud en een meervoud.

Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken.

Je kunt er meestal de, het of een voor zetten.

Een eigennaam is een vorm van deze woordsoort.

Deze woordsoort zegt iets over het ZN.

Deze woordsoort staat meestal vóór het ZN.

Deze woordsoort heeft een korte en een lange vorm.

Je kunt vaak de trappen van vergelijking erop toepassen.

Er bestaat ook een stoffelijke variant van deze woordsoort.