Les 5 Introductie socialezekerheidsrecht

Les 5 

Introductie socialezekerheidsrecht

Waaraan denk je bij het woord
socialezekerheidsrecht?

Sociale zekerheid: wat is dat?

De overheid zorgt ervoor dat iedereen die in Nederland woont een inkomen heeft en verzorging krijgt = vangnet voor als iemand het zelf (financieel) niet redt. 

Voorbeelden: een werkzoekende werknemer die een werkloosheidsuitkering krijgt of een scholier in een rolstoel die met rolstoelvervoer naar school wordt gebracht.

Leerdoelen socialezekerheidsrecht

• Je kunt het verschil uitleggen tussen werknemersverzekeringen en volksverzekeringen.
• Je kunt de drie werknemersverzekeringen opnoemen.
  
• Je kunt vier volksverzekeringen opnoemen.
  
• Je kunt uitleggen wat sociale voorzieningen zijn.
  
• Je kunt de regels voor de studiefinanciering voor het mbo uitleggen.
  
• Je kunt de regels voor de studiefinanciering voor het hoger onderwijs uitleggen.

Wat heb je nodig?

Laptop voor aantekeningen!

Plaats binnen het recht

Het uitvoeren van de sociale zekerheid behoort tot de bestuurstaak van de overheid.

Socialezekerheidsrecht valt dus onder publiekrecht, meer specifiek onder bestuursrecht.

Bestuurstaak overheid

De overheid beslist:

• wie voor een uitkering in aanmerking komt, en 
• wie recht heeft op een voorziening. 

De regels die hieraan ten grondslag liggen, zijn terug te vinden in verschillende wetten, bijv. Werkloosheidsrecht, Ziektewet, Kinderbijslagwet. 

De ouders van Denise hebben een brief ontvangen van de Sociale Verzekeringsbank. Volgens deze brief krijgen haar ouders vanaf volgend kwartaal geen kinderbijslag meer voor Denise. Dit recht vervalt, omdat Denise over drie weken 18 jaar wordt.

1. In welke regeling is de kinderbijslag geregeld?
2. Welke voorwaarden gelden voor het krijgen van kinderbijslag?
3. Bij welke instantie kun je kinderbijslag aanvragen?

1. Algemene Kinderbijslagwet.

2. De aanvrager moet verzekerd zijn, de kinderbijslag kan worden aangevraagd voor een thuiswonend eigen kind, stiefkind, pleegkind jonger dan 16 jaar. Eventueel moet je aantonen dat je het kind financieel verzorgd. 

3. Bij de Sociale Verzekeringsbank. 

Participatiestaat

Vroeger bemoeide de overheid zich niet met de arme of hulpbehoevende mensen. Zij kregen alleen hulp van de kerk of van liefdadigheidsinstellingen.

In de vorige eeuw kwamen er allerlei wetten en regels om de leef- en werkomstandigheden van burgers te verbeteren. Nederland werd een verzorgingsstaat. 

Tegenwoordig is Nederland een participatiestaat: van de burger wordt verwacht dat hij al het mogelijke doet om zichzelf te redden en pas een beroep doet op de overheid als dat echt niet lukt (vangnet). 

Volksverzekeringen (I)

Je bent verzekerd voor de volksverzekeringen als:

• je in Nederland woont en inkomen uit werk en woning hebt, of
• je niet in Nederland woont, maar wel in Nederland in (echte) dienstbetrekking werkt.

Premies

Als je een salaris verdient of een uitkering hebt, betaal je mee aan de volksverzekeringen. Dat kan op twee manieren:

1. als je in loondienst werkt, dan houdt de werkgever de premie in op je loon en draagt hij dit af aan de Belastingdienst

2. je kunt de premie ook betalen via de aanslag inkomstenbelasting

Volksverzekeringen (II)

• de Algemene Kinderbijslagwet (AKW)
  
• de Algemene Ouderdomswet (AOW)
  
• de Algemene nabestaandenwet (Anw)
• de Wet langdurige zorg (Wlz)

Algemene Kinderbijslagwet (Akw)

Regelt tegemoetkoming aan ouders en verzorgers van minderjarige kinderen in de kosten van de opvoeding (kinderbijslag). 

De hoogte van de kinderbijslag is afhankelijk van de leeftijd van de kinderen.

De Algemene Ouderdomswet (Aow)

Iedere inwoner krijgt vanaf de pensioengerechtigde leeftijd een basispensioen als hij vanwege zijn leeftijd moet stoppen met werken.

Het bedrag van het AOW-pensioen is voor iedereen gelijk: voor arm en rijk, voor werknemers en voor zelfstandigen.

Pensioengerechtigde leeftijd

Voorheen had een oudere recht op AOW vanaf de leeftijd van 65 jaar.

Deze leeftijd is verhoogd en is in 2025 67 jaar!

Deze verhoging van de leeftijd is nodig om de AOW betaalbaar te houden. 

Mensen worden steeds ouder en zullen daarom langer gebruikmaken van het AOW-pensioen. Daarnaast is de groep van gepensioneerden groter geworden en de groep van de werkende generatie, die de AOW moet bekostigen, kleiner.

Algemene nabestaandenwet (Anw)

Door het overlijden van een partner of een ouder valt er (gezins)inkomen weg.

Daarom kan een weduwe/weduwnaar die de zorg heeft voor minderjarige kinderen of arbeidsongeschikt is, aanspraak maken op een uitkering. 

De hoogte van de uitkering is afhankelijk van het eigen inkomen van de nabestaande.

Kinderen van wie beide ouders zijn overleden, kunnen aanspraak maken op een wezenuitkering. In principe tot zijn 16e, maar kan worden verlengd tot zijn 18e of 21e als het kind arbeidsongeschikt is, een opleiding volgt of zorgt voor een broer of zus.

De wezenuitkering is afhankelijk van het leeftijd van het kind. 

Wet langdurige zorg (Wlz)

(Voorheen Awbz)

Verplichte zorgverzekering vanaf 18-jarige leeftijd. 

De Wlz vergoedt bijzondere ziektekosten, bijv. als iemand langer dan één jaar in een ziekenhuis moet blijven.

De Wlz vergoedt ook kosten van medische zorg die nergens anders te verzekeren zijn, zoals opname in een gezinsvervangend tehuis, een inrichting voor mensen met een zware geestelijke beperking of een verpleegtehuis.