H5 Oriëntatie en §1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

H5 Oriëntatie en §1

De Republiek, een bijzonder land

Welkom!

1MH

Leerdoel

• Je kunt uitleggen waarom in de 17e eeuw de handel en de nijverheid in de Republiek tot grote bloei kwamen.
• Je kunt uitleggen hoe kooplieden en ambachtslieden in de Republiek hun geld verdienden.
• Je kunt uitleggen waarom in de 17e eeuw veel mensen naar de steden in Holland en Zeeland trokken.

Planning

• Terugblik en voorkennis
• Tijdvak en periode
• Groeiende handel en           nijverheid
• Stapelmarkt en   handelskapitalisme
• Groeiende steden
• Huiswerk
• Afsluiting

H5

Dit hoofdstuk gaat over de 17e eeuw;

1600 -> 1700

De 17e eeuw heet ook wel de tijd van regenten en vorsten.

1. Handel en nijverheid in de Republiek
2. Handel in de Oost en de West
3. De Gouden Eeuw
4. Machtige koningen
5. §5, 6 en 7 verdiepen in 'inleven' en bronnen

Terugblik

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Willem van Oranje

80-jarige oorlog

Handel

Land winnen

• 80-jarige oorlog
• Ver onder zeeniveau
• Nat
• En toch heel rijk!

• veel 🐄🥛🧈🧀🥚🎣

• Maar geen 🌽🍞🥖

Aantekening

Eind 16e eeuw groeide handel en nijverheid in de Republiek. 

1. Oorzaak 1; De steeds groeiende handel met Oostzeegebied. Hier haalden ze graan en hout en verkochten er zout en haring. Hierdoor groeide de haringvisserij en de nijverheid, zoals de scheepsbouw, zeilmakerij en houtzagerij.
2. Oorzaak 2; De verovering van Antwerpen door de Spanjaarden in 1585. Tijdens de Opstand koos Antwerpen de kant van de opstandelingen. Maar in 1585 veroverden de Spanjaarden Antwerpen. Veel protestantse kooplieden en ambachtslieden vluchtten toen naar Amsterdam en namen hun geld, kennis en handelscontacten mee. Zo werd Amsterdam, in plaats van Antwerpen, rond 1600 de belangrijkste handelsstad in de Nederlanden.

Amsterdam de belangrijkste stapelmarkt in Europa

• Stapelmarkt; kooplieden slaan hun handelswaar op in pakhuizen en verkochten pas als ze er een hoge prijs voor konden krijgen
• Met het geld dat ze verdienden, kochten ze weer nieuwe producten.
• Dit heet handelskapitalisme.

Nieuwe manieren om geld te verdienen

• Droogleggen van meren met windmolens. Dat kostte veel geld, maar het verpachten (verhuren) van de nieuwe landbouwgrond zou meer verdienen.
• Door handel groeide het aantal rijke mensen. Daardoor ook de nijverheid. Ambachtslieden maakten allerlei luxeproducten, zoals prachtige stoffen en portretten

Handel met oostzeegebied

• Veel inkopen
• Opslaan in pakhuizen
• Rest duur verkopen

• Stapelmarkt Amsterdam
• 💵💴💶💷💰

• Rijk! -> Portretten, Grachtenpanden, specerijen

Aantekening

Nieuwkomers in de 17e eeuw

• In de 17e eeuw groeiden de steden in de gewesten Holland en Zeeland hard. 
• Rotterdam van 19.500 inwoners in 1622 naar 50.000 in 1688. 
• Amsterdam van 95.000 naar 200.000 inwoners.
  

• De bevolkingsgroei had twee oorzaken. 

1. Er trokken veel mensen uit Oost-Nederland, Duitsland en Scandinavië naar Holland en Zeeland om er te werken. Veel werk en hoge lonen.
2. De komst van vluchtelingen. Het ging hierbij om mensen die in hun eigen land vervolgd werden vanwege hun geloof. In de Republiek was meer verdraagzaamheid. Uit het katholieke Spanje en Portugal kwamen joden. Uit het katholieke Frankrijk en uit Antwerpen vluchtten protestanten. (Migratie)

• Verdraagzaamheid: mensen accepteerden dat niet iedereen hetzelfde geloofde en dacht als zijzelf.

Huiswerk

Zelfstandig werken

Oriëntatie H5

§1 opdracht 2 t/m 8 (10 en 11 alleen Havo)

Schriftelijk leren (opdracht 12 §1)

HW controleren steekproef

Hierna zit erin voor latere paragraven!

Opgeslagen uit mijn oude lessen, zodat ik ze dan makkelijk kan pakken. 

DUS NIET IN DEZE LES DOEN

Indonesië

• VOC - Verenigde Oost-Indische Compagnie
• 1602
• Aandelen
• aandeelhouders - deel winst, extra betalen als het fout gaat

• SUCCES!

• 1621: WIC
• West-Indische Compagnie
• Afrika, Amerika, Europa
• Driehoekshandel

• Republiek: Kleren + Wapens
• Afrika: Ruilen voor slaven
• Amerika: Ruilen voor koffie/katoen/tabak
• Verkocht in Amsterdam 

Vóór 80-jarige oorlog:

• 17 gewesten
• Elk gewest: stadhouder

Plakkaat van Verlatinghe

• Staten Generaal: elk Gewest vergaderd over:

1. 🌎Buitenland, 
2. ⚔️oorlog en defensie, 
3. ⬇️bestuur Spaanse NL

• gewesten en steden: regenten (erfelijk)

Aantekening:

De Republiek ≠ eenheid

Samenwerking Gewesten in Staten-Generaal

Hierin wordt besproken:

1. 🌎Buitenland,

2. ⚔️oorlog en defensie,

3. ⬇️bestuur Spaanse NL

Elk gewest bestuurde zichzelf door regenten!

Stadhouder = militair leider

Raadspensionaris = politiek leider