Thema 9: regeling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Thema 10: Regeling

blz 106

Zenuwstelsel

• Het centrale zenwustelsel: grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam en ruggenmerg
• Zenuwen
  

Functie zenuwstelsel

• Het verwerken van impulsen die afkomstig zijn van zintuigen.

      In zintuigcellen ontstaan impulsen onder invloed van prikkels

• Regelen van de werking van spieren en klieren
  

Prikkels

• Prikkels: Alle veranderingen in je omgeving waar je op kan reageren. 
• - Inwendige prikkels
• - Uitwendige prikkels 

Verschil in prikkels

• Een prikkel van buiten  het lichaam (geluid), noem je een uitwendige prikkel.
• Een prikkel van binnen uit het lichaam (hormonen), noem je een inwendige prikkel.
• Op een prikkel volgt niet altijd hetzelfde gedrag.

honger, dorst, angst

Gedrag

• Alles wat een mens/dier doet noemen we gedrag.
• Gedrag is een reactie op een prikkel.
• Gedrag bestaat uit vaste volgorde van handelingen.

Gedrag en prikkels

Gedrag komt tot stand door uitwendige en inwendige prikkels

baby heeft honger, pikt op snavel moeder

Inwendig of uitwendig?

Bs 1 blz 104

opdr. 1 t/m 4, 6 en 7

4TL : blz 106

opdr.1,2,3,5 en 6

Bs 2: Zenuwcellen en zenuwen

Een zenuwcel

1. Korte uitloper

2. Cellichaam

3. Celkern

4. Lange uitloper

5. Bindweefsel

6. Synaps

Typen zenuwcellen

Gevoelszenuwcel

Impuls loopt van een zintuig naar het centrale zenuwstelsel

Het cellichaam ligt net buiten het centrale zenuwstelsel

Schakelcel

Impulsen in het centrale zenuwstelsel

De cel ligt in het geheel in het centrale zenuwstelsel

Bewegingszenuwcel

Impulsen van het centrale zenuwstelsel naar spieren of klieren

Het cellichaam ligt in het centrale zenuwstelsel

Het aansturen van spieren en klieren

3 typen zenuwen

• Gevoelszenuwen: uitlopers van gevoelszenuwcellen
• Bewegingszenuwen: uitlopers van bewegingszenuwcellen
• Gemengde zenuw: uitlopers van gevoels- en bewegingszenuwcellen

Zenuw

Een bundel uitlopers van zenuwcellen

Zenuwen verbinden het centrale zenuwstelsel met alle lichaamsdelen

• weefsels en organen uit hoofd en hals zijn verbinden met de hersenstam
• weefsels en organen uit de romp en ledematen zijn verbonden met het ruggenmerg

Zenuwen

Meerdere uitlopers van zenuwcellen liggen bij elkaar: vormt een zenuw.
Elke uitloper is omringd door een isolerend laagje.
Om een zenuw zit bindweefsel

(bescherming)

* Impulsen van de romp en 

   ledematen lopen via het 

   ruggenmerg naar de hersenen en 

   andersom.

* Impulsen van het hoofd en de hals 

   komen aan in de hersenstam.

   (dus niet via het ruggenmerg)

Impulsen van romp en ledematen lopen via je ruggenmerg naar je hersenen.

Impulsen van hoofd en hals komen direct bij de hersenstam aan, dus niet via je ruggenmerg! 

maken

blz 115, opdr.1, 2,3 van opdr.4(alleen de tabel)5 en 6

4KB,blz 114: opdr. 1,2,3,5 en 6

klaar? Bs 3 2x doorlezen

opdr.1,2,4,5 en 6 ( huiswerk)

4TL

Witte stof in de schors; hierin lopen de uitlopers van de schakelcellen van en naar de hersenen

Grijze stof in het merg: hierin liggen de cellichamen van de schakelcellen en de cellichamen van de bewegingszenuwcellen

Ruggenmerg

• Witte stof in de schors; hierin lopen de uitlopers van de schakelcellen van en naar de hersenen

• Grijze stof in het merg: hierin liggen de cellichamen van de schakelcellen en de cellichamen van de bewegingszenuwcellen

Functie ruggenmerg

• Het geleiden van impulsen van zenuwen van romp en ledematen naar de hersenen en omgekeerd
• Het geleiden van impulsen in reflexbogen  van romp en ledematen

                     De hersenen

Grote hersenen

Kleine hersenen

Hersenstam

Het hormoonstelsel bestaat uit een aantal hormoonklieren

Hormonen

• Hormonen zijn alleen werkzaam voor organen die er gevoelig voor zijn.
• Hormonen regelen vooral langzame, langdurige processen
• Hormonen zijn o.a. van invloed op de groei en ontwikkeling, de stofwisseling en de voortplanting

hormoonklieren

hormonen

Hormoonklieren

Hormoonklier

maakt hormonen.

Heeft geen afvoerbuis: geeft hormonen af aan het bloed

Ligging van

 hormoonklieren

bij ons

Ligging van de hormoonklieren 

Regelen:

Groei

Ontwikkeling

Voortplanting

Stofwisseling

Hormonen

hypofyse - groeihormoon (en activeert andere  hormoonklieren)

schildklier - schildklierhormoon

bijnieren - adrenaline

eilandjes van Langerhans - glucose en insuline

teelballen - mannelijk geslachtshormoon

eierstokken - vrouwelijk geslachtshormoon

De hormoonklieren

Hypofyse stuurt ook andere hormoonklieren aan

Eilandjes van Langerhans

Productie van Insuline en Glucagon

Functie: Het constant houden van het glucose (suiker) gehalte van het bloed

Insuline zet glucose om in glycogeen (opslag in lever en spieren)

Glucagon zet glucogeen om in glucose (bevindt zich in het bloed)

Suikerziekte

Er wordt te weinig insuline gemaakt, waardoot het glucosegehalte in het bloed te hoog wordt

Patient heeft glucose in de urine (dit is normaal niet zo)

type 1: geen aanmaak van eigen insuline ( altijd insuline )

type 2:  maakt de alvleesklier nog insuline maar dit is te weinig of deze werkt niet goed ( bij overgewicht )

Bijnieren

Productie van Adrenaline

Adrenaline komt vrij bij woede, angst en schrik

Het heeft een korte, snele en kortdurende werking

Het glucosegehalte van het bloed stijgt

Hartslag en ademhaling worden versneld