thema 6 afronden basisstof 6.1 +UL 6.2 (2VWO)

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

 thema 6;

ecologie & duurzaamheid

Open je werkboek op blz. 200

Lees en maak opdracht 5

(intussen online huiswerkcontrole van 6.1 - opdracht 1 t/m 4 + 6 t/m 9)

Biotische en abiotische factoren

Biotische factoren: invloeden afkomstig van de levende natuur

Abiotische factoren: invloeden afkomstig van de levenloze natuur

Voorbeelden van abiotische factoren: bodemgesteldheid, licht, regenval, temperatuur, wind, zuurstofgehalte v/d lucht

Niveaus van de ecologie

• Organisme: levend wezen

• Populatie: groep organismen van dezelfde soort die in een gebied

met elkaar samenleven

• Levensgemeenschap: alle populaties in een ecosysteem

• Ecosysteem: gebied met alle erin levende organismen, waarbinnen de biotische en de abiotische factoren een eenheid vormen

• Biotoop: geheel van abiotische factoren in het ecosysteem

• Bioom: groot gebied met een kenmerkend klimaat

• Biosfeer: deel van de aarde (en de lucht eromheen) waar leven mogelijk is

Voedselrelaties

Voedselketen: reeks soorten waarbij elke soort een voedselbron is voor de volgende soort

Eerste schakel in een voedselketen: een plantensoort

Voedselweb: geheel van voedselrelaties in een ecosysteem`

Accumulatie: ophoping van stoffen in elke volgende schakel van een voedselketen

Voedselpiramiden

Piramide van biomassa: geeft van elke schakel van een voedselketen de biomassa weer.

Piramide van aantallen: geeft van elke schakel van een voedselketen het aantal individuen weer.

Gisteren vergeten één grip (biotoop) uit te leggen, dus......

 individu; één organisme 

populatie; groep individuen van één soort in één  bepaald gebied die samenleven en zich onderling voortplanten. 

levensgemeenschap; alle populaties in één gebied samen

ecosysteem; gebied waarbinnen de biotische en abiotische factoren een eenheid vormen. 

biosfeer; het gebied van de aarde waarin leven mogelijk is. 

Niveau's ecologie

Het deel van de biologie dat de relaties tussen organismen en hun milieu onderzoekt, heet ecologie.

Bioom

In de biosfeer kun je grote gebieden met een kenmerkend klimaat onderscheiden.  Zo´n gebied noem je een bioom. 

Biotoop

Alle abiotische factoren in een bepaald gebied samen. 

6.2 Voedselrelaties en kringlopen

Lesdoelen:

- Ik kan de groepen organismen in de kringloop van stoffen      

   beschrijven.

- Ik kan de kringlopen beschrijven van water, koolstof en stikstof.

                                                                                                                          

Als een organisme wordt opgegeten komen energierijke stoffen in volgende schakel van voedselketen. Elke stof doorloopt kringloop in een ecosysteem.

Producenten, consumenten en reducenten

(eerst even in het kort)

Producenten (planten) maken hun eigen voedsel.

 

Consumenten (dieren) eten andere organismen.

Reducenten (bacteriën & schimmels) breken dood organisch materiaal af.

Producenten

• Planten produceren het voedsel voor andere organismen, planten noem je daarom producenten.
• Door midden van fotosynthese ->
• Daarom vormen ze altijd de eerste schakel in een voedselketen.

• Koolstofdioxide uit de lucht
• Mineralen uit de bodem

Dieren consumeren de stoffen die door planten zijn gemaakt. Dieren noem je daarom consumenten. 

Producent

Consument 1e orde

Consument 2e orde

Consument 3e orde

Nog een exta voorbeeld hiervan:

             producenten    -->    consumenten   --> consumenten

                                                         1ste orde                      2de orde

Reducenten 

Niet alle planten en dieren worden opgegeten.  Ze kunnen ook gewoon doodgaan. 

De dode resten van planten en dieren worden als voedsel gebruikt door afvaleters. 

De resten die de afvaleters achterlaten, worden verder afgebroken (gereduceerd) door bacteriën en schimmels. 

Reducenten

 bacteriën 

(gezien onder elektronen microscoop)

Reducenten

Vele soorten schimmels

(enkele gezien onder microscoop)

Kringloop

In de natuur maken alle stoffen een kringloop door.

Reducenten zetten de stoffen uit de dode resten om in koolstofdioxide, mineralen en water. 

CO2, water en mineralen worden door producenten opgenomen.

Autotroof en heterotroof

Stoffen uit de levenloze natuur zoals CO2 en water, bevatten weinig energie.

Planten kunnen deze energiearme stoffen door fotosynthese omzetten in energierijke stoffen, zoals glucose.

Planten voeden zich niet met andere organismen. De energie die ze nodig hebben, halen ze uit zonlicht. Planten worden daarom autotroof (=zelf voeden) genoemd. 

Dieren, schimmels en de meeste bacteriën hebben geen

bladgroenkorrels. Zij voeden zich met andere organismen. 

Daarom worden zij heterotroof (= ander voeden) genoemd. 

(moeten energierijke stoffen binnenkrijgen via voedsel) 

waterkringloop

Alle organismen hebben water nodig om te kunnen leven.

• Jij krijgt water binnen via je drinken en eten.
• Water verlaat je lichaam via urine, met zweet of door uitademen. 

In de natuur doorloopt water een kringloop;

• Water in oceanen en zeeën verdampt, deze waterdamp stijgt op.
• Hoog in de lucht is het koud, waardoor de waterdamp condenseert, zo ontstaan wolken. 
• Als de druppels in de wolken groter worden, gaat het regenen.
• Door neerslag keert het water terug op het aardopperrvlak.
• Het water verzamelt zich in rivieren en stroomt terug naar de oceanen en zeeën. 

Koolstofkringloop

 Koolstofkringloop

stikstofkringloop

• Stikstofzouten zijn mineralen in de bodem die stikstofdeeltjes bevatten.
• Stikstofzouten lossen op in water. 
• In het water dat planten met hun wortels opnemen, zitten stikstofzouten.
• Planten hebben stikstofzouten nodig om eiwitten te kunnen maken.
• Hiervoor hebben ze ook een deel nodig van de glucose uit fotosynthese.
• Als dieren planten eten, krijgen ze eiwitten binnen.
• In hun darmen breken ze de eiwitten af.
• De stoffen die daarbij ontstaan, gebruiken ze om hun eigen eiwitten te maken. 
• Bacteriën en schimmel breken de witten af die voorkomen de resten van planten en dieren.
• Daarbij ontstaan uiteindelijk weer stikstofzouten die in de bodem terechtkomen. 

Biologisch afbreekbaar

(afval van planten en dieren;

afbreekbaar door reducenten)

Niet-biologisch afbreekbaar

(door de mens gemaakte producten;

 zoals kunststoffen, glas, metaal)

Plasticsoep

De plasticsoep 

begint vanuit jouw eigen handen...

Plasticsoep

• Jaarlijks komt 5 tot 12 miljoen ton plastic in zee terecht.
• Producten van kunststof blijven jarenlang bestaan.
• In de grote oceanen drijven eilanden van plasticafval. Dat wordt de plasticsoep genoemd. 

• Sommige kunststoffen verbrokkelen na verloop van tijd tot kleinere stukjes. Een deel van dat afval is goed zichtbaar, maar de kleinste deeltjes zijn niet meer te zien. 
• Dat komt doordat de kunststof onder invloed van zonlicht en golven in microscopisch kleine deeltjes uiteenvalt. 
• Krabben, vissen  en andere dieren zien het plastic aan voor voedsel en eten het op. 
• Op deze manier komen deeltjes plastic in de voedselketen terecht (denk nu aan accumulatie)
• Het leidt o.a. tot vergiftiging en verstoring van de hormoonhuishouding. 

Maak nu online van thema 6

van basisstof 6.2 - opdracht 1 t/m 4 + 6 t/m 9

Wat niet af komt in de les, wordt automatisch huiswerk voor de volgende les!

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.