MTH, leerjaar 1, blok 2, les 3

• Medisch technisch handelen
• MBO
• Studiejaar 1

 Ademhaling, beoordelen en adempatronen

Onderdelen van de les

Ademhaling

Observeren van ademhaling

Adempatronen (nieuwe lesson up)

Ademhaling 

• De ademhaling bestaat uit het afwisselend inademen en uitademen van lucht. 
• Tijdens de inademing wordt zuurstof via de longen opgenomen in het bloed. Bij de uitademing wordt koolstofdioxide afgevoerd. 
• De ademhaling vindt over algemeen automatisch plaats. 
• De ademhaling wordt geregeld door het ademhalingscentrum in het verlengde merg van de hersenen.   
  

• De ademhaling is echter ook kortdurend bewust te beïnvloeden. 

• Men kan bijvoorbeeld de adem inhouden of bewust sneller gaan ademen. 

• De ademhaling wordt beïnvloed door de vraag van het lichaam naar zuurstof en de hoeveelheid koolstofdioxide in het bloed.

De ademhaling wordt ingedeeld in twee typen:  

• buikademhaling 

• borstademhaling

Bij een buikademhaling wordt het middenrif aangespannen om de ruimte in de borstkas te vergroten. 

Hierdoor neemt de ruimte in de buik af waardoor deze naar voren komt. 

Adembewegingen zijn de bewegingen die iemand maakt om te ademen...

• buik- of borstademhaling
• hulpademhalingsspieren

basisgegevens

Bij een borstademhaling worden de tussenribspieren gebruikt om de ruimte in de borstkas te vergroten.  

Hierbij komt de borstkas zelf naar voren.  

Over het algemeen hebben mensen een combinatie van buik- en borstademhaling.  

 

Bij het beoordelen van de ademhaling wordt op de volgende punten gelet:  

• ademhalingsfrequentie per minuut; 

• regelmaat; 

• diepte; 

• bijgeluiden; 

• kenmerken van kortademigheid. 

Beoordelen ademhaling 

Ademhalingsfrequentie  

• De ademhalingsfrequentie wordt uitgedrukt in het aantal ademhalingen per minuut. 
• De ademhalingsfrequentie is gemiddeld 15 tot 17 ademhalingen per minuut. 
• Door variatie van de ademhalingsfrequentie wordt een waarde tussen de 12 tot 20 keer per minuut als normaal aangehouden. 

Ademfrequentie is het aantal ademhalingen per minuut...

• normaal in rust 10 - 20x /min.

basisgegevens

Ademhalingsfrequentie.

• Een lage frequentie, bradypneu, komt voor bij mensen in diepe slaap of bij gebruik van bepaalde medicijnen, bijvoorbeeld morfine. 

• Een hoge ademhalingsfrequentie wordt tachypneu genoemd. 

• Dit kan voorkomen bij inspanning, maar ook bij verschillende aandoeningen van de longen of luchtwegen, koorts en hartafwijkingen. 

Ademfrequentie is het aantal ademhalingen per minuut...

• bradypneu (te trage ademhaling of hypoventilatie)
• door breinschade, opiaten

basisgegevens

Ademfrequentie is het aantal ademhalingen per minuut...

• tachypneu (te snelle ademhaling of hyperventilatie)
• door inspanning, koorts, emotie, hart- en longfalen

basisgegevens

Regelmaat 

• De tussenpozen tussen de in- en uitademingen dienen ongeveer gelijk te zijn. 

• Dit wordt een regelmatige ademhaling genoemd. 

• Als de tussenpozen sterk wisselen, dan wordt dit een onregelmatige ademhaling genoemd. 

Regelmaat is het ademritme, een vaste tijd tussen in- en uitademing.

basisgegevens

Diepte

• De diepte van de ademhaling geeft een indicatie van de hoeveelheid lucht die wordt ingeademd. 
• Een diepe ademhaling wordt gezien bij gebruik van slaapmedicatie. 
• Een oppervlakkige ademhaling gaat vaak samen met een hoge ademhalingsfrequentie. 
• Door de hoge ademhalingsfrequentie is er te weinig tijd om dieper in te ademen. 
• Een oppervlakkige ademhaling kan ook voorkomen bij pijn, bijvoorbeeld door een kneuzing of breuk van een rib. 

Ademdiepte is de hoeveelheid lucht dat ingeademd of uitgeademd kan worden...

• hoe minder luchtverplaatsing, hoe meer kans op infectie

basisgegevens

Bijgeluiden 

De normale ademhaling is vrijwel niet hoorbaar. De volgende bijgeluiden kunnen optreden:  

• rochelen; 

• piepen; 

• snurken.  

Rochelen ontstaat door slijm of vocht. 

Piepen en/of snurken ontstaat door een belemmering van de luchtstroom. 

Piepen komt bijvoorbeeld vaak voor bij astma of COPD. 

Snurken kan een teken zijn dat de tong naar achteren is gezakt.

Sputum opgeven is productief hoesten...

• normaal witgeel
• geelgroen bij LWI
• bruinrood bij bloeding

basisgegevens

Stelling: De diepte van de ademhaling geeft een indicatie van het zuurstofgehalte van het bloed.

1. Dit is juist
2. Dit is niet juist

Een lage ademhalingsfrequentie wordt ook wel bradypneu genoemd.
Stelling: Bij koorts wordt doorgaans vaak een bradypneu gezien.

1. Dit is juist
2. Dit is niet juist

Een hoge ademhalingsfrequentie wordt tachypneu genoemd.
Vraag: Wanneer is doorgaans geen sprake van tachypneu?

1. Inspanning
2. Koorts
3. Hartafwijkingen
4. Morfinegebruik

Kenmerken kortademigheid 

Als een cliënt ernstig benauwd is, dan kan deze hulpademhalingsspieren gaan gebruiken. 

Hierbij worden de spieren van de schouders en hals gebruikt om de inhoud van de borstkas te vergroten. 

De huid van de cliënt kan blauw kleuren door een tekort aan zuurstof, dit wordt cyanose genoemd. 

Dit is bij de lippen en tong goed te zien. 

Typen ademhaling 

Bij het beoordelen van de ademhaling kunnen bepaalde patronen ontdekt worden die een specifieke naam hebben.  

Apneu  

Dit is een (tijdelijke) onderbreking van de ademhaling van langer dan 10 seconden. 

Een apneu kan optreden bij een obstructie van de luchtwegen. Bij het obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) stoppen mensen meermaals in hun slaap een korte tijd met ademen. 

Ademfrequentie is het aantal ademhalingen per minuut...

• apneu (ademstilstand)

basisgegevens

Het ademhalingspatroon is een combinatie van ademfrequentie, diepte en regelmaat...

• gaspen (agonale ademhaling)
• naar adem happen
• bloedsomloop komt stil te vallen

ademhalingspatroon

Cheyne-stokes ademhaling  

Dit patroon bestaat uit afwisselend snelle, diepe en onregelmatige ademhalingen gevolgd door een periode van 20 tot 60 seconden dat de ademhaling stopt.  

Deze ademhaling wijst op zuurstofgebrek in de hersenen en wordt met name gezien bij cliënten in de terminale fase, enkele uren voor het overlijden. 

Het ademhalingspatroon is een combinatie van ademfrequentie, diepte en regelmaat...

• Cheyne-Stokes adempatroon
• wisselend diep en oppervlakkig
• periode met apneu
• verstoring van het ademcentrum (hersenen) bij naderend sterven

ademhalingspatroon

Kussmaul ademhaling 

Dit patroon lijkt op continue zuchten door de snelle, zeer diepe ademhaling zonder pauzes. 

Dit type ademhaling komt voor bij stofwisselingsstoornissen waarbij de zuurgraad van het sterk bloed stijgt. 

Cliënten met dit type ademhaling zijn ernstig ziek en zijn vaak al in coma. 

Het ademhalingspatroon is een combinatie van ademfrequentie, diepte en regelmaat...

• Kussmaul adempatroon
• snel en diep patroon
• verzuring bij suikerziekte, nierfalen

ademhalingspatroon

Wat is kenmerkend voor een Cheyne-stokes ademhaling?

1. Snelle, diepe, onregelmatige ademhaling
2. Continue ademhaling zonder pauzes
3. Beide antwoorden zijn goed
4. Geen van de antwoorden zijn goed

Wat is kenmerkend voor een apneu?

1. Ademstop langer dan 10 seconden
2. Is een teken van naderend overlijden
3. Beide antwoorden zijn goed
4. Geen van de antwoorden zijn goed

Mevrouw de Boer is ernstig ziek en ligt in het ziekenhuis. Een verpleegkundige merkt op dat de ademhaling anders is. Het lijkt alsof ze continu aan het zuchten is doordat er een snelle, zeer diepe ademhaling is zonder ademstops.
Mevrouw de Boer heeft last van:

1. Apneu
2. Cheyenne-stokes ademhaling
3. Kussmaul ademhaling
4. Hyperventilatie

Observeren ademhaling 

• De ademhaling wordt geobserveerd door te kijken naar het op en neer gaan van de borstkas en buik. 
• 
  
• De inademing is zichtbaar door het opkomen van de borstkas en/of buik. 
• 
  
• De meeste mensen hebben een gecombineerde borst- en buikademhaling. 
• 
  
• In sommige gevallen zal één van beiden overheersen. 

• Eén inademing en één uitademing tellen samen als één ademhaling. 
• Als de ademhaling moeilijk zichtbaar is, kan het helpen om met de eigen hand op de borstkas van de patient te voelen naar de ademhaling. 
• Wanneer op deze manier geen ademhaling zichtbaar en voelbaar is houdt de zorgverlener de eigen hand op ongeveer 10 cm van de neus en mond van de cliënt om de luchtstroom te voelen. 

Om de ademhalingsfrequentie te meten dienen de ademhalingen gedurende 30 seconden geteld te worden. 

De gevonden waarde dient dan vermenigvuldigd te worden met 2. 

Bij een afwijkende ademhaling wordt aangeraden om een volledige minuut te tellen.  

Wanneer een cliënt weet dat op de ademhaling gelet wordt, kan deze anders gaan ademen. 

Het helpt om te doen alsof u de hartfrequentie meet door uw hand op de pols te leggen. 

Hoe wordt de ademhaling van een cliënt doorgaans geobserveerd?

1. Met een saturatiemeter aan de vinger
2. Door te kijken naar borstkas/buik bewegingen
3. Door met een stethoscoop te luisteren naar de longen
4. Met de ogen dicht luisteren naar de ademhaling

Hoe lang dienen ademhalingen doorgaans geteld te worden om de ademhalingsfrequentie te meten?

1. 15 seconden
2. 30 seconden
3. 45 seconden
4. 1 minuut

Indien een cliënt weet dat er op de ademhaling gelet wordt, gaat deze soms anders ademen.

Vraag: Wat helpt in zo’n geval om toch betrouwbaar te meten?

1. Cliënt afleiden door een gesprek aan te gaan
2. Doen alsof de hartfrequentie gemeten wordt
3. De cliënt de ogen dicht te laten doen
4. Muziek opzetten of de TV aanzetten

bij onvoldoende zuurstofopname ontstaat een blauwe kleur van de huid (cyanose)...

• rond mond en tong
• rond vingers (trage bloedstroom)

basisgegevens

de hoeveel hemoglobine in de rode bloedcellen, verzadigd met zuurstof, dat heet zuurstofsaturatie...

• normaal 96-100%
• saturatie < 90% luchtweg problemen

basisgegevens