Politiek, les 2

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Wat gaan we doen?

1. Herhalen Les 1 politiek
2. Uitleg Les 2 politiek
3. Oefeningen
4. Zelfstandig werken
5. Afsluiten

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wie er in de regering en wie er in het kabinet zitten.
• Je kent de taken van de koning.
• Je weet wat er op prinsjesdag gebeurt en kent daarbij de begrippen: troonrede, miljoenennota en rijksbegroting.
• Je weet wat het het parlement is en weet uit hoeveel leden de eerste en tweede kamer bestaan.
• Je weet wat de taken van het parlement zijn  en wat de 1e en wat de 2e kamer doet. 
• Je weet wat de coalitie en oppositie zijn en waarom het belangrijk is dat er een oppositie is. 
• Je kent de belangrijkste kenmerken van de democratie.
• Je kunt uitleggen hoe de gemeente en hoe de provincie worden bestuurd. 

Wanneer je gebruik maakt van passief kiesrecht, dan…

1. ga je niet stemmen bij de verkiezingen.
2. denk je niet na over op wie je stemt bij de verkiezingen.
3. kunnen mensen op jou stemmen bij de verkiezingen.
4. ga je zelf stemmen bij de volgende verkiezingen.

Linkse partijen willen een:

1. Actieve overheid
2. Passieve overheid
3. Anarchie

Wanneer alle partijen een beetje toegeven spreek je van een:

1. Gelijkstelling
2. Poldermodel
3. Compromis
4. Meeloper

Een partij die als rechts wordt beschouwd is:

1. PvdD
2. PvdA
3. 50+
4. VVD

Welke partij is geen sociaal democratische partij?

1. PVDA
2. VVD
3. GroenLinks
4. SP

Van welke partij komt de volgende uitspraak: ‘christelijke normen en waarden moeten de politiek bepalen’.

1. VVD
2. SP
3. SGP
4. PVDD

Volgens welke politieke stroming moet de overheid de kloof tussen arm en rijk verkleinen?

1. Sociaal Democraten
2. Liberalisten
3. Christen Democraten
4. Populisten

Wanneer je gebruik maakt van passief kiesrecht, dan…

1. ga je niet stemmen bij de verkiezingen.
2. denk je niet na over op wie je stemt bij de verkiezingen.
3. kunnen mensen op jou stemmen bij de verkiezingen.
4. ga je zelf stemmen bij de volgende verkiezingen.

De regering regeert

Regering: Ministers+ Koning 

Kabinet: Ministers + staatssecretarissen 

• Na de verkiezingen wordt de regering gevormd (vaak door de grootste partijen).
• De nieuwe regering schrijft het regeerakkoord: de plannen van de regering voor het komende jaar. 

Uitleg begrippen

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/rijksoverheid/vraag-en-antwoord/wat-is-de-regering-en-wat-is-het-kabinet

Wat doet de koning?

Koning Willem-Alexander is ons staatshoofd, maar hij heeft vrijwel geen macht.

Taken van de koning:

• Handtekening onder alle wetten.
• Troonrede voorlezen op prinsjesdag.
• Overleg voeren met de minister-president.
• Ons land vertegenwoordigen in het buitenland.
• Ministers en staatssecretarissen beëdigen.

Prinsjesdag

• Iedere derde dinsdag van september
• Koning leest de troonrede voor, daarin staat wat het kabinet het komende jaar wil bereiken.
• Minister van financiën leest de miljoenennota voor, daarin staat de gedetailleerde plannen van het kabinet + de rijksbegroting. Dat is een overzicht van alle uitgaven en inkomsten van het kabinet het komende jaar. 

Het parlement controleert

• Het parlement bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer.
• De 150 leden van de Tweede Kamer worden direct gekozen.
• De 75 leden van de Eerste Kamer worden indirect gekozen.

De kamerleden zijn dus onze volksvertegenwoordigers. 

Taken van het parlement

Het parlement heeft twee taken en maakt gebruik van verschillende rechten om die taken uit te voeren. 

Taak 1: (Mede)wetgeving

• Stemrecht (1e en 2e kamer)
• Recht van Amendement (2e kamer)
• Recht van initiatief (2e kamer)

Taak 2:Controleren van het kabinet

• Vragenrecht (1e en 2e kamer)
• Motierecht (1e en 2e kamer)
• Recht van interpellatie (1e en 2e kamer)
• Enquêterecht (1e en 2e kamer)

Coalitie en oppositie

De partijen die samen de regering vormen noem je de coalitie.

• De coalitiepartijen hebben samen de meeste zetels.

De andere partijen in de Kamer noem je de oppositie.

• De oppositiepartijen zijn vaak kritisch op de plannen van de coalitie. 

Belangrijke kenmerken democratie

1. Er is een grondwet
2. De politieke macht is in drie onderdelen verdeeld
3. Het parlement heeft de hoogste macht

De grondwet

In de grondwet staan de belangrijkste rechten en plichten van alle burgers. Bijvoorbeeld:

• Vrijheid van meningsuiting
• Discriminatie is verboden
• Recht om te stemmen
• Plicht om naar school te gaan

Scheiding van de machten

Er moet niet teveel macht in handen van 1 persoon of partij komen. Daarom wordt de macht verdeeld; de Trias Politica:

1. Het parlement beslist over de wetsvoorstellen van de regering.
2. De regering voert de wetten uit.
3. Rechters beoordelen of overheid en burgers zich aan de wet houden. 

Macht van het parlement

• De volksvertegenwoordigers in ons parlement hebben dus de meeste macht. We noemen Nederland daarom een parlementaire democratie. 

• De combinatie van parlementaire democratie, de grondwet en de trias politica maken Nederland een rechtsstaat. --> Een land waarin de rechten en plichten van burgers én van de overheid in de grondwet zijn vastgelegd. 

De gemeente

Het bestuur van de gemeente bestaat uit:

• Het collega van burgemeester en wethouders (B en W): het dagelijks bestuur.
• De gemeenteraad mag stemmen over belangrijke besluiten en controleert het B en W.

De provincie

• Provincies vormen de tussenlaag tussen de regering en de gemeenten. Ze regelen zaken die te groot zijn voor een gemeente, maar te klein om landelijk te regelen. 
• Leden van de provinciale staten worden elker vier jaar via getrapte verkiezingen gekozen. 

https://nl.wikipedia.org/wiki/Ahmed_Marcouch

Hoe kun je dit leren?

• Proeftoets app van essener vmbo kgt
• Invulsamenvatting en begrippenlijst
• Filmpjes en uitleg in Lesson-Up
• Je eigen aantekeningen!