Zintuigen en prikkels klas 1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Zintuigen en prikkels

Paragraaf 3.1  

Wat gaan we doen vandaag?

- Biologische momentje van de dag

- Voorkennis nieuwe hoofdstukken (H3 en H4)
- Leerdoelen

- Nieuwe uitleg H3

- Laatste 30 minuten toets bespreken

Hoeveel zintuigen heb je?

Welke zintuigen ken jij?

Leerdoelen H3.1

Na deze les weet je:

• Wat zintuigen zijn,
  
• Welke soorten zintuigen we hebben,
• Hoe de verschillende zintuigen werken,
• Weet je wat prikkels zijn,
  
• Weet je hoe een prikkel kan leiden tot een reactie,
  
• Weet je waar je centraal zenuwstelsel uit bestaat,
• Weet je het verschil tussen een bewuste beweging en een reflex,
• Kan je diverse zintuigcellen herkennen en onderdelen ervan benoemen.

Het 'biologische momentje' van de dag...

In het kader van 'bijzondere cellen...' De zenuwcel!

• De cellen in het zenuwstelsel vormen de bouwstenen van de hersenen. Ze worden ook wel zenuwcellen of neuronen
   genoemd en ze communiceren op een bijzondere manier met elkaar. 
• Het zijn cellen die gespecialiseerd zijn in het overbrengen van informatie.
• De hersenen van zoogdieren bevatten tussen de 100 miljoen en 100 miljard hersencellen.
• Elke dierlijke zenuwcel bestaat uit een cellichaam, dendrieten en een axon. Het cellichaam bevat het cytoplasma, een
   stroperige vloeistof, en de celkern. 
• Wanneer deze cellen boodschappen sturen of ontvangen, zenden ze elektrische seintjes langs hun uitlopers. 
• De lengte van zo’n axon  (uitloper) kan variëren van een mm tot ongeveer een meter of meer.

Welke 'prikkels' kun je opnoemen?

Prikkels

Prikkels kunnen inwendig of uitwendig zijn.

Inwendig: is een ‘prikkel’ die wordt veroorzaakt door iets dat in het lichaam gebeurt of moet gebeuren. 

Uitwendig:  is iets dat buiten het lichaam gebeurt.

Van prikkel tot reactie 

1. Prikkels omgezet naar impulsen (elektrische seintjes) door je zintuigen.
2. Impuls via zenuwen (bundels uitlopers zenuwcellen) vervoert naar je hersenen.
3. Hersenen verwerken impuls - versturen impuls terug naar spier/klier.
4. Reactie spier/klier volgt.
   
5. De uiteindelijke reactie op de prikkel heet een respons.

Geef voor jou een top 3 aan prikkels!
Die van Homm (geur van frietjes, muziek, kat aaien).

Zenuwstelsel:

• Het zenuwstelsel van de mens bestaat uit:
  - centrale zenuwstelsel (CZS) = hersenen + ruggenmerg)
  - zenuwen = bundel uitlopers zenuwcellen.

• Verwerking via de hersenen is bewuste reactie.
• Verwerking waarbij hersenen overgeslagen worden = reflex
  
  

 

Bewuste bewegingen

Reflex

Probeer eens 1 tot 3 voorbeelden van een reflex te geven.

3 type zenuwcellen:

1. Gevoelszenuwcellen: Gaan vanuit je zintuigen naar je ruggenmerg/hersenen.
   
   
2. Schakelcellen: zitten in je hersenen.
   
   
3. Bewegingszenuwecellen: gaan vanaf je hersenen naar je spieren / klieren.   

Zenuwcellen

Hersenen: 

• Hersenen kunnen niet op alles reageren, maar 'kiezen' of er een reactie
    komt. 
  

• Gewenning en motivatie (je voelt niet meer dat je kleren aanhebt, of het
    tikken van de klok hoor je niet meer. 
• Nieuwe prikkels merk je wel (bijv. het roepen van je naam).
• Speciale gebieden voor impulsen = hersencentrum
   (zichtcentrum, gehoorcentrum etc.) 
• Kleine hersenen: coördineren je spieren. 

Korte check:

Snappen we het?

Zintuigcellen maken van prikkels...

1. Prikkels
2. Impulsen
3. Warmte
4. Geur

Wat gaat er door een gevoelszenuw?

1. Impulsen
2. Prikkels

Sleep de betekenis naar de juiste cel. 

Gevoelszenuwcel 

Bewegingszenuwcel 

Schakelcel 

impulsen van zintuigcel naar hersenen geleiden

impulsen van hersenen naar spieren geleiden

Impulsen in de hersenen geleiden 

De functies van zintuigen zijn......

1. Prikkels opvangen
2. Impulsen opvangen
3. Prikkels maken
4. Impulsen maken

Welk type prikkels heeft/hebben invloed op gedrag?

1. Alleen inwendige prikkels
2. Alleen uitwendige prikkels
3. Inwendige en uitwendige prikkels

Je hoort de kat spinnen

Je ruikt de soep

Je stoot je arm aan de tafelpunt

Je ziet dat de zon schijnt

Je voelt dat het buiten koud is

Je voelt dat de bal rond is

Lichtzintuigen

pijnzintuigen

Reukzintuigen

Gehoorzintuigen

Tastzintuigen

Koude zintuigen

Bekijk de afbeelding.
Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

En verder

Online werken aan opdrachten paragraaf 3.1