HC2: H3 (het aanbod: productie en kosten)

• economie
• HBO
• Studiejaar 1

Micro economie

Agenda

1. Terugblik vorige college
2. Opgave 2.3 + 2.6 voordoen
3. H3 (het aanbod) → focus op 'kosten' (géén 3.2 & 3.4)
   
4. Samenvatting les (checkvragen)
   

Let op!

Opgaven met indexcijfers (2.6.1 en 2.7.3) hoef je nog niet te kunnen. 

Lesdoelen

H3: 

• Het aanbod (focus op kosten: TO, TK, TVK, TCK, TGK, GO, GTK, GVK, MO, MK)
• 3.1: Sectoren en bedrijfskolom (zelfstudie)
• 3.1: Ondernemingsvormen (zelfstudie)
  

Welke soorten productiekosten ken jij??

Terugblik

• Opofferingskosten
• Vraaglijn
• Prijselasticiteit vraag: inelastisch (0 tot -1) & elastisch (> -1)
• Kruislingse prijselasticiteit (Ek = ∆%Qva / ∆%Pb) complementair (< 0, dus '-') & substitutie (> 0, dus '+')
• Inkomenselasticiteit (inferieur(< 0), noodzakelijk (0 > 1) , luxe > 1)
  

Hoe hard lopen de klanten weg (gevolg) bij een prijsverhoging (oorzaak)? 

Of hoe hard komen ze naar jouw bedrijf toe bij een prijsverlaging?

Dit hangt af van de prijselasticiteit van de vraag naar het product. 

Een elastische vraag: de gevraagde hoeveelheid regeert sterk op veranderingen in prijs. 

 

Een inelastische vraag: de gevraagde hoeveelheid regeert niet sterk op veranderingen in prijs. 

 

Berekening: (gevolg / oorzaak)  

% verandering Qv (nieuw-oud/oud x 100%) 

-------------------------  

% verandering P (nieuw-oud/oud x 100%)

Het getal van de elasticiteit geeft aan wat de reactie van de vraag(Qv) is, bij een prijsstijging(P) van 1%. 

Vb.: 

Ev = -2 → P stijgt 1% = Qv daalt 2%

Prijs stijgt 10%? Qv daalt 20%

H3: het aanbod

Stappenplan aanpak opgave

1. Leer eerste de tekst en de vraag goed door 
2. Streep belangrijke info aan 
3. Zet de gegevens overzichtelijk op een rij 
4. Kijk nog eens naar de vraag → wat heb je nodig? 
5. Pas de rekenregels/formules toe, stap voor stap.  
6. Check de uitkomst 

3.3 productie & kosten

• Geeft de relatie weer tussen de omvang van de productie en de beschikbare hoeveelheden arbeid en kapitaal. 

q = f(A, K)

q = max. productie

A = aantal eenheden arbeid

K = aantal eenheden kapitaal

We kijken op de korte termijn: 

Productiekosten 

 

1. Constante- (of vaste) kosten 
2. Variabele kosten 

Indeling in soort kosten

Constante (of vaste) kosten 

 kosten waarvan het totaalbedrag niet afhankelijk is van de omvang van de productie 

 

Variabele kosten 

kosten waarvan het totaalbedrag wél afhankelijk is van de omvang van de productie 

Hieronder staan vijf kostenposten. Geef van elke kostenpost aan of het  gaat om vaste- of variabele kosten. Sleep de zinnen naar de juiste plek.

Vaste kosten

Variabele kosten

Reclamekosten

Verzendkosten

Loon vast personeel

Huur

Grondstoffen

Constante kosten

"Kosten waarvan het totaalbedrag niet afhankelijk is van de omvang van de productie" 

Zoals:

• Huur 
• Afschrijving machines 
• Rente over lening 

Huur winkel: € 1500 per maand 

Credits: www.economielokaal.nl 

Constante kosten: grafisch

Totaalbedrag per maand 

Stel: Bedrijf heeft per maand € 2.000 aan vaste kosten, voor huur / rente / afschrijvingen 

 

TCK = € 2.000 (per maand) 

Variabele kosten

"Kosten waarvan het totaalbedrag wél afhankelijk is van de omvang van de productie"  

Zoals: 

• Grond- en hulpstoffen 
• Loon (zonder vaste uren)

Variabele kosten: grafisch

Totaalbedrag per maand 

Stel: Bedrijf heeft voor elk product € 5 aan variabele kosten. 

 

TVK = 5 × q 

proportioneel variabel

Teken nu zelf op ruitjesblad

TK = 5Q +2000 

Stel: de prijs van een product is 7 euro. 

Teken TO. 

TO = 7q

TK = 5q +2000 

BEA --> 2q = 2000 --> q = 1000

BEO --> 1000 invullen = €7000

Teken nu zelf op ruitjesblad

Bepaal Break-even punt= afzet waarbij er nul winst is. 

Bepaal Break-even afzet (BEA)

Bepaal Break-even omzet (BEO)

TO = 7q

TK = 5q +2000 

BEA --> 2q = 2000 --> q = 1000

BEO --> 1000 invullen = €7000

Break even point: Hoe reken je dat uit? 

• TK = 5q +2000 
• TO= 7q 

 

1. TO=TK en dan q uitrekenen 
2. GO=GTK 
3. TW = 0 
4. constante kosten/dekkingsbijdrage  = TCK/ (P-GVK) 

Ingevulde grafiek

Constante kosten: verdieping

Variabele kosten: verdieping

Maak opgave 3.2 uit het werkdossier

vraag 2:

TO = 8q

TK = 5q + 48.000

8q = 5q + 48.000 -> 3q = 48.000 

-> q = 16.000 (BEA)

vraag 4:

aan elkaar gelijkstellen

3q + 85.000 = 5q + 48.000 

2q = 37.000 -> q = 18.500

Hoe zien de marginale kosten er uit? 

Marginale kosten (MK): 

Extra kosten als je een extra product maakt. 

Wat zijn hier de marginale kosten?

Van een bedrijf is het volgende gegeven: 

• TCK = 180.000 
• GVK = 10 
• TK = 10q + 180.000 (Q in 1000 stuks) 

MK =...

MK = €10 

MK bij proportionele kostenfunctie

Bij een proportionele kostenfunctie geldt: 

gelijkblijvende GVK (= variabele kosten per product constant)

Dus...

MK = constant = GVK

Met andere woorden: Elk product dat extra gemaakt wordt kost wéér 1x extra de variabele kosten  (en die zijn steeds hetzelfde per product) 

 

MK = (∆ TK) / (∆ Q) 

Nuancering.....

Tot nu toe steeds → proportioneel variabele kosten. 

 = gemiddelde variabele kosten blijven gelijk, ongeacht de omvang van de productie. 

 

In werkelijkheid is dat vaak anders: 

bij een lage productie kunnen bedrijven heel makkelijk hun productie uitbreiden, maar productieuitbreiding kost vaak meer moeite naarmate de productieomvang groter is. 

 

Dit gegeven wordt beschreven in de wet van toe- en afnemende fysieke meerproducten. 

Kosten bij toe-en afnemende meeropbrengsten

Vaste/constante kosten:

kosten die onafhankelijk zijn van de productie

Variabele kosten:

kosten die afhankelijk zijn van je productie

Variabele kosten: verschillende soorten

Degressief

kwantumkorting

progressief

drukke dagen, extra personeel (horeca)

Variabele kosten: cijfervoorbeeld

Marginale opbrengst (MO)

= de opbrengst van één extra product 

Bij een gelijkblijvende prijs → MO = GO = p 

 

Als een broodje gezond steeds 3 euro kost, dan levert één extra broodje steeds 3 euro op. 

= ∆ TO = 3 

MO = (∆ TO/ ∆ Q) 

Maximale winst

• Dat behaal je wanneer de kosten van een extra product gelijk zijn (of hoger) aan de extra opbrengst van dat extra product. 

 

• Maar wat nu als de prijs steeds gelijk is en ook de gvk steeds gelijk blijft. 

  

• Dus bij elk extra product winst maakt? 

Maximale winst (2)

Bij proportionele kostenfunctie: (gvk is steeds hetzelfde) 

• Q= maximale productiecapaciteit 

Bij niet-proportionele kostenfunctie: (gvk kan veranderen) 

• Zoek Q waarvoor geldt: MO = MK

Winst bij proportionele kostenfunctie:              

bij maximale productiecapaciteit

Nieuw invulschema

MK = (∆ TK) / (∆ Q) 

MO = (∆ TO) / (∆ Q) 

TW = TO - TK

MW = MO - MK

GTK = TK / q

TO vs TK vs TW

MO vs GO vs MK

Winstmaximalisatie: geïntegreerd

Winst bij niet-proportionele kostenfunctie

• Zoek 'Q' waarvoor geldt: MO = MK

 

• Daarvoor moet je kunnen differentiëren ( de 1e afgeleide vinden) 
• Maar hoe doe je dat? 
•           →  
•           →                                    →                     

 

Dus: MO is de afgeleide van TO en MK is de afgeleide van TK 

aX​b​​

a⋅bX​b−1​​

6⋅3X​3−1​​

6X​3​​

18X​2​​

Differentieer zelf de 1e afgeleide van de volgende functies

TO = 12 q                            --> MO = 

TK = 5 q³ + 3 q²               --> MK = 

TO = 10q + 2000           --> MO = 

Antwoord

12

Antwoord

15q^2 + 6q

Antwoord

10

Stel:  TO = 10q² + 50  TK = 40q

1. Bij hoeveel producten  behaalt dit bedrijf zijn maximale winst? 
2. Hoe groot is zijn maximale winst? 

Huiswerk

Je maakt deze week alle opgaven uit het collegemateriaal en het werkdossier H3.

Het verschil tussen een NV en een BV is

1. dat de eigenaar bij een nv met zijn privévermogen verantwoordelijk is voor schulden
2. dat de aandelen bij een bv voor iedereen te koop zijn en bij een nv niet
3. dat de aandelen bij een nv voor iedereen te koop zijn en bij een bv niet
4. dat de eigenaar bij een bv met zijn privévermogen verantwoordelijk is voor schulden

TCK

1. Totale variabele kosten
2. Totale kosten
3. Totale constante kosten
4. Totale continue kosten

TVK + TCK

TVK : q

ΔΤΟ : Δq

MO = MK

Totale kosten

Gemiddelde Variabele kosten

Marginale opbrengsten

Maximale Winst

Welke term hoort bij de afbeelding?

1. Progressief variabele kosten
2. Proportioneel variabele kosten
3. Degressief variabele kosten
4. De wet van toe-en-afnemende meeropbrengsten

Verkoopprijs = € 200,-
Inkooppijs = € 30,-
Variabele kosten p.p. = € 10,-
Vaste kosten € 7.200,- Bereken de break-even omzet

170q = 10q + 7200

160q = 7200

q = 45

TO = €200q --> €200 x 45 = €9.000

TK = 5q2+500. De gemiddelde variabele kosten bij 20 stuks zijn:

1. €25
2. €100
3. €125
4. €400

20^2 = 400

5 x 400 = 2000

2000 / 20 = 100

vaste kosten € 1.000,-
variabele kosten € 2,-
verkoopprijs € 7,-

1. De break-even afzet € 200,-
2. De break-even afzet is 200
3. De break-even afzet is € 1.400,-
4. De break-even omzet is € 200,-

TO = €7q

TK = €2q + €1000 

€5q = €1000 --> q = 200 (BEA) en 

BEO = €7 x 200 = €1400

Extra uitleg

Samenvatting (1)

Eenmanszaak

• 1 eigenaar die zelf de leiding heeft
• Kan personeel hebben
• Schulden evt betalen met privégeld

Vof (Vennootschap onder firma)

• 2 of meer eigenaren (vennoten)
• Kan personeel hebben
• Schulden evt betalen met privégeld 

Zzp'er (zelfstandige zonder personeel)

• 1 eigenaar                                                   
• Kan geen personeel hebben
• Schulden evt betalen met privégeld

Voordelen:

• Samen meer geld inbrengen
• Taken verdelen
• Bedrijf gaat door als één van de vennoten ziek wordt

Samenvatting (2)

BV (Besloten Vennootschap)

• Eigenaren zijn aandeelhouders
• Directeur in loondienst 
• Niet iedereen kan aandelen kopen
• Aandelen kunnen meer waard worden 
• Uitkering van winst aan aandeelhouders → dividend 
• Failliet? → aandelen kwijt

NV (Naamloze Vennootschap)

• Eigenaren zijn aandeelhouders
• Directeur in loondienst 
• Iedereen kan aandelen kopen   
• Aandelen kunnen meer waard worden 
• Uitkering van winst aan aandeelhouders → dividend
• Failliet? → aandelen kwijt

Differentiëren

https://www.economielokaal.nl/ndifferentieren/

Extra oefening

Productiekosten

Deel 1

Deel 2

TO, TK, MO, MK, GVK, TVK, GCK, TW, etc.

https://www.economielokaal.nl/opgave-produceren11-1/

http://www.economiepagina.com/files/kostenschemaoefenen.pdf

http://www.economiepagina.com/files/kostenschema2.pdf

http://www.economiepagina.com/files/formulesGTKGCKGVK.pdf

https://dlweco.nl/UIT%20170117%20bedrijfskosten.pdf