4.4 De kust: zacht waar het kan, hard waar het moet

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

§4.4 De kust

Zacht waar het kan, hard waar het moet

Waardoor wordt het kustgebied bedreigd?

Basiskustlijn: de ligging van gemiddelde kustlijn

De basiskustlijn komt (concluderend) in gevaar door:

- stijgende zeespiegel

- dalende bodem

- klimaatverandering -> krachtigere (herfst)stormen

Bodemdaling

Oorzaken:

1. Oxidatie van veen

2. Inklinking klei

3. Gaswinning

1 en 2 zijn het gevolg van de verlaging van het grondwaterpeil (bemaling dus):

- vroeger om het "land" geschikt te maken voor landbouw

- droge zomers + opwarming aarde

NL'se kust

In Nederland is de kans op overstroming aanwezig

Echter, mensen voelen dat niet zo

De overheid wil dan ook inspelen op overstromings-risicobewustzijn

Nederlandse kust: Opbouw

Rond het jaar 1000, speelde het Waddengebied een nog veel grotere rol. De strandwallen werden steeds hoger en vormde uiteindelijk duinen.

Door natuurlijke processen werd het water achter de duinen ook steeds zoeter, waardoor veel veenvormig plaatsvond. Het veen werd feitelijk beschermd door de duinen. 

Veschillende functies van het duingebied

Vaak botsend!

Op sommige plaatsen is de duinenrij weg. Welke soort verdediging is dan nodig?

1. een eilandenrij
2. dynamische kustverdediging
3. zachte kustverdediging
4. harde kustverdediging

Het Deltaprogramma 2016

Deltaprogramma kust

Deltaprogramma kust wordt ingezet op waterveiligheid langs de kust, waarbij de kust in de toekomst veilig, aantrekkelijk en economisch sterk blijft.

Het gaat hier voornamelijk om dynamisch kustbeheer --> er wordt daarin gebruik gemaakt van zee en wind:

--> zacht waar het kan, hard waar het moet

Kustbescherming

De NL’se kust bestaat grotendeels uit zand  afhankelijk van de getijden of de kust groeit of krimpt

Om de kust zowel onder als boven water hoog genoeg te houden, wordt het zand aangevuld d.m.v. zandsuppleties

Dynamisch systeem

• Zandverplaatsingen en stromingen maken de kust tot een systeem dat steeds beweegt en verandert: een dynamisch systeem. 
• De kustverplaatsing verloopt vooral in noordoostelijke richting. 
• Tal van kustprocessen zorgen voor opbouw en afbraak van de kust onder invloed van de krachten van wind en water. 

Wind

De wind is een van de voornaamste krachten in het kustproces. De overheersende windrichting is vanuit het zuidwesten. Zandverlies betekent kusterosie.

Vooral bij stormen veel afslag. 

Hersteld natuurlijk bij stabiele kusten

Tenzij: structurele erosie: wind en getij nemen zand mee. 

Golven

De golfsnelheid is in diep water hoger. Daardoor sedimentatie bij de kust. 

Golven schuin op de kust veroorzaken stranddrift. Daarbij wordt zand gemiddeld in noordoostelijke richting verplaatst.

Zandmotor

De zandmotor is een pilotproject --> proberen om met het water te werken, ipv ertegen

Doel is onderzoeken of de natuur het zand voor onze kust kan verspreiden

Voor het eerst in 1 keer een hele grote hoeveelheid zand neerleggen ipv elke 5 jaar kleine hoeveelheden

Zandmotor

Voor de kust is een schiereiland in de vorm van een haak aangelegd.

Het schiereiland steekt één kilometer ver in zee en is aan het strand twee kilometer breed.

Het zand komt 10 km voor de kust vandaan

Zandmotor

3 doelen voor de zandmotor specifiek:

• Stimuleren van natuurlijke duinaangroei met zand van de zandmotor: veiligheid, natuur en recreatie
  
• Genereren van kennis over kustonderhoud
• Toevoegen van een aantrekkelijk recreatie- en natuurgebied voor de Delflandse kust

Slufter

Ontwikkelen dynamische kust waar de zee regelmatig overstroomt

Doel  natuurgebied en een zachte oplossing voor het overstromingsprobleem

Bij het Zwin, bij Bergen 

en op Texel krijgt 

de zee de ruimte om 

het land in te stromen. 

Dit heet een slufter

Door regelmatige overstromingen vanuit de zee krijgt het natuurgebied een hoge biodiversiteit

Een zandmotor legt men aan voor...?

1. Verbetering van de kwaliteit van het zand
2. Verdediging van de kust
3. Het ondieper maken van de zee
4. Voor winnen van extra strand voor recreatie

De zandmotor is:

1. Vooroeversuppletie
2. Strandsuppletie
3. Onderwatersuppletie
4. Waddensuppletie

Een voorbeeld van een harde kust:

1. Duinen
2. Afsluitdijk
3. Slufter
4. Deltawerken

Bolwerkvorming

Kustbebouwing belemmert beweeglijkheid kust: 

Bolwerken zijn belemmering voor dynamisch handhaven

Bolwerkvorming verhoogt overstromingsrisico ➔ 

Bebouwingscontouren moeten de kuststrook veiligstellen

Voorbeeld van bolwerk-vorming

Gevaar: Zee komt “achterlangs” het land binnen

OF “voorlangs” onder de dijk door = verzilting

Hondsbossche Zeewering

Hondsbossche Zeewering

Bij harde waterkeringen ontstaat er bolwerkvorming. Deze waterkeringen zijn niet flexibel en bewegen dus niet mee met de dynamische kustprocessen. Bij de overgangen naar zachte kustverdedigingen ontstaan zwakke punten.

Hier is gekozen voor een hybride waterkering. Het strand is verbreed, voor deze redenen:

- extra recreatiemogelijkheden

- lagere kosten dan dijkverzwaring

- betere overgang tussen hard en zacht

Voor

Na

Wat is het belangrijkste nadeel van bolwerkvorming?

1. De kust verliest haar flexibiliteit.
2. Het beschadigd het aanzicht van de kust.
3. De kust kan sneller overstromen.
4. Het vergt veel meer onderhoud.

Welke uitspraak is fout.

1. Bolwerkvorming = als kust een starre grens wordt die veel bescherming nodig heeft.
2. Bebouwing zeezijde kust bevordert bolwerkvorming.
3. Bebouwing landzijde kust bevordert bolwerkvorming niet.
4. Door bolwerkvorming nemen de overstromingsrisico's toe.

Opdrachten

Maak de opdrachten van 4.4

Vind je het makkelijk? --> hoofdvragen 4.4

Vind je het moeilijk? --> verkorte leerroute 4.4