paragraaf 5.2

• Art
• Secondary Education

paragraaf 5.2

Kubv V5 - periode 2

Wat weet je nog van de vorige les?

3. In de Nederlanden werken kunstschilders in de 17e eeuw vooral voor burgers.
In veel buurlanden is dit niet het geval.
Wat zijn daar de belangrijkste opdrachtgevers?

1. Handelaren en wetenschappers
2. De katholieke kerk en vorstenhuizen
3. Universiteiten en stadsbesturen
4. Gilden en ambachtslieden

4. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog zijn geuzenliederen populair.
Welke twee kenmerken bevorderen deze populariteit?

1. Ze zijn geschreven door beroemde dichters en bevatten Latijnse teksten.
2. Ze zijn religieus van aard en worden alleen in kerken gezongen.
3. De melodieën zijn bekend en gemakkelijk mee te zingen; de teksten gaan over heldendaden en bespotten de vijand.
4. Ze worden verspreid via pamfletten en zijn vooral bedoeld voor de elite.

5. Welke van de onderstaande kenmerken hoort bij de Nederlandse barokschilderkunst en is duidelijk zichtbaar in Schuttersmaaltijd van Bartholomeus van der Helst?

1. Religieuze symboliek en Bijbelse verwijzingen
2. Grote licht-donkercontrasten en een moment van actie
3. Abstracte vormen en vervormde perspectieven
4. Minimalistische compositie zonder emotie

6. Bekijk 503 en 504. In de barokschilderkunst is aandacht voor het moment van actie (moment suprème) kenmerkend. Beschrijf voor beide schilderijen dit actiemoment

1. De aankomst van de Spaanse vloot en het toasten van de schutters
2. De ondertekening van de vrede en het zingen van een geuzenlied
3. Het vertrek van de Nederlandse schepen en het serveren van het feestmaal
4. De explosie van een Spaans schip en de handdruk tussen kapitein en luitenant

7. Levinus Vincent laat bezoekers graag zijn kunst- en rariteitenkabinet zien. Wat is de reden zo'n verzameling op te zetten?

1. Om status te tonen, wetenschappelijk onderzoek te stimuleren en er geld mee te verdienen
2. Om religieuze rituelen uit te voeren en de Bijbel te illustreren
3. Om politieke ideeën te verspreiden en propaganda te maken
4. Om kinderen op te leiden in ambachtelijke technieken

8. Een vanitasstilleven past goed bij protestantse leefregels. Beschrijf wat een vanitasstilleven is.

1. Een schilderij van een feestmaal met vrolijke mensen en muziek
2. Een stilleven met luxe voorwerpen die de eindigheid van het leven symboliseren
3. Een portret van een predikant met een Bijbel en zandloper
4. Een landschap met kerktorens en regenbogen als teken van hoop

9. Noem een verschil en overeenkomst tussen Delfts blauw en Chinees porselein

1. Beide zijn even dun en doorzichtig; Delfts blauw heeft religieuze motieven
2. Delfts blauw is duurder dan Chinees porselein; beide zijn gemaakt in Nederland
3. Delfts blauw is grof aardewerk, Chinees porselein is verfijnd; beide hebben vergelijkbare versieringen
4. Beide zijn gemaakt van roodbakkende klei; Delfts blauw is dunner en doorzichtiger

10. Het maken van atlassen, kaarten en globes in de Republiek neemt een vlucht. Welk van onderstaande antwoorden is FOUT?

1. Nederland verdient geld aan verre handelsreizen, waarvoor goede kaarten nodig zijn
2. Via de handel komt er veel informatie binnen over verre landen
3. Atlassen en globes zijn geliefde kunstobjecten en er is een rijke markt voor verzamelaars
4. Kaarten worden vooral gemaakt om religieuze pelgrimstochten te begeleiden

11. Drie van de onderstaande uitspraken beschrijven correct de rol van de VOC en WIC in de slavernij.
Welk antwoord is ONJUIST

1. De VOC verdreef en onderdrukte regelmatig de plaatselijke bevolking bij het vestigen van handelsposten
2. De WIC speelde een actieve rol in de trans-Atlantische slavenhandel van West-Afrika naar Amerika
3. De VOC en WIC zetten zich vooral in voor de bescherming van inheemse culturen
4. De WIC vervoerde slaafgemaakten onder erbarmelijke omstandigheden naar plantages in de Nieuwe Wereld

12. Precieze afbeeldingen van de natuur, zoals die van Maria Sibylla Merian, hebben zowel een religieuze als wetenschappelijke betekenis. Leg uit!

1. Religieus, omdat ze Bijbelse verhalen illustreert; wetenschappelijk, omdat ze oude teksten overschrijft
2. Religieus, omdat ze kerken afbeeldt; wetenschappelijk, omdat ze planten symbolisch weergeeft
3. Religieus, omdat ze Gods schepping toont; wetenschappelijk, omdat ze natuurlijke processen nauwkeurig observeert
4. Religieus, omdat ze heiligen afbeeldt; wetenschappelijk, omdat ze mythologische dieren tekent

13. Kunst uit de 17e-eeuwse Republiek weerspiegelt vaak het westerse superioriteitsdenken.
Welke van de onderstaande uitspraken is onjuist?

1. Bezoekers met tulbanden bekijken vol bewondering een Hollands rariteitenkabinet
2. Personen uit overzeese gebieden worden vaak afgebeeld als ondergeschikt aan Nederlanders
3. Schilderijen tonen vooral Hollandse successen en rijkdom, niet het leed dat de Republiek veroorzaakt
4. Kunstenaars geven in hun werk vooral een stem aan de gekoloniseerde volken

De stad als podium

In de 17e eeuw bepalen burgers en regenten het culturele leven. Kunst, architectuur en theater weerspiegelen hun macht, moraal en idealen.

Wat denk jij dat typisch burgerlijk is?

Portretten

Stadhuis

Toneelstukken

Kerkinterieur

Architectuur: Het stadhuis van Amsterdam

Het stadhuis op de Dam (1648–1655) is een toonbeeld van Hollands classicisme.

Architect Jacob van Campen gebruikt symmetrie, natuursteen en klassieke maatvoering.

Wat hoort bij classicisme?

Gulden snede

Symmetrie

mythologie

Symboliek in beeldhouwwerk

De stedenmaagd op het timpaan verbeeldt Amsterdam als centrum van handel en vrede.

Om haar heen: Neptunus, wereldbol, vier continenten.

Waarom denk je dat Amsterdam zich zo liet afbeelden?

De Burgerzaal als universum

In het hart van het stadhuis ligt de Burgerzaal.

Op de vloer: kaarten van de wereld en sterrenhemel.

Boven de deuren: de vier elementen.

Welke elementen zijn afgebeeld?

Portretkunst: De Nachtwacht

Rembrandt schildert burgers in actie.

Geen statisch portret, maar een levendige scène vol symboliek en licht-donkercontrast.

Wat maakt dit schilderij anders dan een gewoon groepsportret?

Regentenstukken: Macht en moraal

Frans Hals schildert regentessen van het oudemannenhuis.

Hun houding toont hun functie.

Op de achtergrond: de Barmhartige Samaritaan.

Portretkunst is ook een vorm van propaganda. (eens/oneens)

Theater en schouwburg

Toneelstukken in de schouwburg behandelen nationale trots en moraal.

Joost van den Vondel schrijft ‘Gysbreght van Aemstel’ voor de opening in 1638.

Waarom was toneel belangrijk voor burgers?

Kerk en muziek

Protestantse kerken zijn sober.

Toch klinkt er muziek: Sweelinck speelt orgelconcerten in de Oude Kerk.