Hechting in een medische setting

• Psychologie
• Beroepsopleiding

"Pfff... doe even normaal!"

Hechting van patiënten in een medische setting

Door Linda de Brauwer

(Oorspronkelijke versie door Meyke Manders)

Best wel even nagedacht over een onderwerp. Een jaar of 2 terug samen met onze stagiaire toentertijd scholing gegeven aan zorgteam op de GR over hechting/coping en hierbij ook een soort poster ontwikkeld om zorgteam snel door deze bril te laten kijken. Nu in de praktijk casus tegengekomen waarbij ik dezelfde dynamiek weer tegenkom die vaak speelt en dacht wel toepasselijk om ook jullie mee te nemen in deze blik op revalidatiezorg, mogelijk wel herkenbaar ook voor andere collega's die op de GR werken, en waarschijnlijk ook in de WLZ. 

Geriatrische Revalidatie

Omgangsadvies bij niet-helpend gedrag

Hulp/autonomie kwestie: cliënt vraagt enorm veel hulp (claimt) of wil juist geen hulp accepteren

Vaak een interactie met gedrag medewerkers

Stress/angst!

Soms wordt zelfs een ultimatum gesteld

Ik merk dat er regelmatig gevraagd wordt om omgangsadvies te maken bij cliënten die bepaald gedrag vertonen en dat dan vaak gelijk geroepen wordt; 'die heeft echt een persoonlijkheidsstoornis!' of 'die is echt gek/psychiatrisch'. Er worden vaak allerlei labels geplakt en er ontstaat veel frustratie bij het zorgteam en soms ook de behandelaren. Het gaat vaak om gedrag waarbij de cliënt een groot beroep doet op zorgpersoneel, oftewel 'theatraal' doet, of 'claimt/aandacht vraagt'. Meestal zie ik dan dat het zorgteam alle empathie verliest en de cliënt wijst op 'zelf doen' en 'stop nou eens met bellen, er zijn nog andere mensen die hulp nodig hebben'. Vaak zie je bij de cliënt veel stress en angst, onzekerheid over de toekomst enz. Revalidatieproces wordt overschaduwd door de niet-helpende interactie. Soms word ik helemaal niet gevraagd of te laat en is er door de medische dienst al een ultimatum gesteld; als u nu binnen 2 weken niet 'motivatie' laat zien, dan moet u gewoon zo naar huis. = meer stress. 

herkenbaar?????

Het gedrag kan je vanuit verschillende psychologische theorieën onderzoeken, en een daarvan is hechting. 

Maunder, R. G., & Hunter, J. J. (2009). Assessing patterns of adult attachment in medical patients. General hospital psychiatry, 31(2), 123-130.

Doel review artikel: omschrijven van hechtingsstijlen van patiënten en de relevantie voor de medische praktijk

Maunder en Hunter hebben een review onderzoek gedaan, waarbij ze literatuur zijn gaan combineren om te zien of er in medische settings hechtingsstijlen te onderscheiden zijn en ook hoe deze hechtingsstijlen dan invloed hebben op patiëntgedrag in de gezondheidszorg. 

(onderzoeken bij verschillende patiëntpopulaties via zorgverzekeraars bijvoorbeeld, heb niet alle methodes doorgelezen). 

Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Vol 1: Attachment. New York: Basic Books.

Hechting

We zijn volgens mij bekend met hechting en welke stijlen er worden omschreven door Bowlby. Dit overzicht toont een korte opfrissing. In hoeverre staan jullie als collega's al stil bij hechting in de GR setting? 

stressregulatie

oxytocine

coping/gezondheidsgedrag

gebruik van de gezondheidszorg

Maunder, R. G., & Hunter, J. J. (2022). Attachment relationships as determinants of Physical Health. Psychodynamic Psychiatry, 50(2), 360-379.

hechting           fysieke gezondheid

Inmiddels ook een nieuw artikel van Maunder en Hunter over relatie tussen hechting en fysieke gezondheid: 

- Stressregulatie is minder goed ontwikkeld in mensen met onveilige hechting (alle stijlen van onveilige hechting). Ervaren sneller stress en moeite met regulatie. 

- Mensen met veilige hechting maken meer oxytocine aan, bij contact in de hechtingsrelaties die zij hebben. Oxytocine reguleert stress. 

- Coping; vaker minder sociale coping, vaker ongezond gedrag (roken, drinken, eten). 

- Veilig gehechte mensen maken op effectievere manier gebruik van de gezondheidszorg; waarbij angstig - gepreoccupeerde hechting overmatig somatiseert en gebruik maakt, waardoor klachten soms over het hoofd worden gezien en bij vermijdend worden klachten ook over het hoofd gezien omdat men niet aan de bel trekt. Hier kom ik zo nog even op terug. 

'Gestoord!!'..... of gestresst?

Maunder, R. G., & Hunter, J. J. (2009). Assessing patterns of adult attachment in medical patients. General hospital psychiatry, 31(2), 123-130.

Hunter, J. J., & Maunder, R. G. (2001). Using attachment theory to understand illness behavior. General hospital psychiatry, 23(4), 177-182.

Stress activeert hechtingsprocessen

nieuwe omgeving

scheiding van

belangrijke anderen

ziekte/pijn

vreemden moeten vertrouwen

Uit onderzoek is bekend dat stressvolle  situaties de hechtingsprocessen activeren. Wanneer patiënten in een medische setting terechtkomen, blijken verschillende factoren stress op te leveren (voorbeelden genoemd op slide). 

Praktijk GR

Bezoektijden doordeweeks vanaf 15:00

Vaste dagstructuur

'Alles is revalidatie' (gezamenlijke maaltijden)'

Veel nieuwe gezichten

Onzekerheid toekomst

Nog voorbeelden??

Goh, als ik die parallel dan trek naar een opname op onze revalidatieafdeling, dan zijn dit al de stressoren die ik zo kan benoemen. Nog andere voorbeelden?

Hunter, J. J., & Maunder, R. G. (2001). Using attachment theory to understand illness behavior. General hospital psychiatry, 23(4), 177-182.

Gedrag

Wat zien we dan op de GR als het gaat om hechtingsgedrag?

Uit onderzoek blijkt dat de mate waarin patiënten klachten rapporteren en de mate waarin men hulp vraagt aan zorgverleners, verschillend is per hechtingsstijl. 

Bij welke hechtingsstijl zal VZ aan de bel trekken bij de psycholoog denken jullie? 

Interactie zorgverleners

Eurelings, E. H. M., Kooiman, C. G., & Lub, M. H. (Eds.). (2021). Het lichaam en psychisch functioneren: theorie, onderzoek en klinische toepassing. Springer Nature.

Veilig

Constructief

Open

Coöperatief

Duidelijk communicatie

Vertrouwen in behandeladvies

Onafhankelijk

Steun/hulp ontwijken

Eigenzinnig

Geen vertrouwen in behandeladvies

Steunzoekend

Behoefte aan geruststelling

Afhankelijk

Meer stress/angst

Vragen veel tijd

Druk op zorgverlener

Voorzichtig

Sterk wisselend

Emotioneel intens

Aantrekken/afstoten

Complex

Machteloosheid bij zorgverlener

Normale communicatie

Steun/geruststelling

Eigen regie

Stabiliteit

Onderzoek toont aan dat hechting invloed heeft op de zorgverlenersrelatie, en zo dus ook tussen patiënten en zorgmedewerkers op de revalidatieafdeling. 

Wat wordt gezien in hulpverlenersrelaties op basis van vier hechtingsstijlen? daarbij hoort een onderliggende behoefte. 

Vaak zie je een bepaalde dynamiek ontstaan vanuit frustratie en machteloosheid van het zorgteam en lukt het vervolgens niet meer om te voorzien in de onderliggende behoefte. Het is belangrijk voor een zorgteam om het gedrag te kunnen plaatsen en de onderliggende behoefte te kunnen inzien, om een constructieve zorgverlenersrelatie aan te gaan met patiënten die onveilig gehecht zijn. 

Om hier een praktisch handvat in te bieden, hebben we een poster gemaakt die een overzicht schetst van wat er gezien wordt en wat belangrijk is om in de benadering aandacht aan te besteden. Deze kan besproken worden met zorgteams op de revalidatieafdeling en kan bijv. in het kantoor opgehangen worden, om vanuit de hechtingsbril te kunnen kijken naar de zorgverlenersrelatie.